Refer:

 Sâu nhất là sông Bạch Đằng

Ba lần giặc đến ba lần giặc tan
Cao nhất là núi Lam Sơn
Có ông Lê Lợi trong ngàn tiến ra

 

Tham khảo

- Hải Phòng có bến Sáu Kho
Có sông Tam Bạc, có lò Xi măng

- An Dụ đẫm máu thực dân,
Cương Nha mìn nổ, Pháp lăn ra đường.

- An Tử có đất trồng chè,
Chồng gọi, vợ bảo: cái gì hắn kia?

- Đầu Mè, đuôi Úc
Giữa khúc Nụ Đăng

- My Sơn bắc ngật văn chương bút
Triều thủy nam hồi phú quí nguyên

- Đứng trên đỉnh núi ta thề
Không giết được giặc, không về Núi Voi

- Thuốc lào Vĩnh Bảo
Chồng hút, vợ say
Thằng con châm đóm
Lăn quay ra giường

Ca dao thực sự là tiếng hát của người dân lao động. Tiếng hát trong ca dao Việt Nam phong phú vô cùng nhưng chủ yếu vẫn là tiếng hát lao động và tiếng hát tâm tình.

Qua ca dao, ta thấy được nỗi vất vả nhọc nhằn của người lao động nông thôn:

Lao xao gà gáy rạng ngày

Vai vác cái cày, tay dắt con trâu

Bước chân xuống  cánh đồng  sâu

Mắt nhấm, mắt  mở đuôi trâu ra cày.

Ca dao vốn phát sinh từ công việc lao động, rồi lại phục vụ lao động, nên nó thực sự là tiếng hát của nhân dân lao động. Phải là người lao động thực sự mới có thể hiểu hết được nổi vất vả của công việc đồng áng:

Cày đồng đang buổi ban trưa

Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.

Và từ nỗi vất vả nhọc nhằn ấy người dân lao động đã hiểu rõ giá trị mồ hôi công sức mà họ đổ xuống để có được hạt lúa vàng. Cho nên họ đã nhắc nhở:

Ai ơi bưng bát cơm đầy

Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần.

Câu ca đao đã giúp ta thêm kính trọng mồ hôi nước mắt của người làm ra hạt lúa, đồng thời lên tiếng phán xét nghiêm khắc đối với bản chất ăn bám, coi khinh lao động của bọn người “ngồi mát ăn bát vàng”. Qua đó ta thấy rằng, tiếng hát ca dao không bao giờ là của hạng người “ăn trên ngồi trốc”.

Cuộc sống của nhân dân lao động xưa là cuộc sống đầu lắt mặt tối, một nắng hai sương, quanh năm “bán mặt cho đất, bán lưng cho giời”, một cuộc sống lao động vất vả, nhưng tâm hồn họ rất trong sáng và rộng mở, họ luôn lạc quan và tin tưởng vào cuộc sông chân chính của mình. Người lao động phải đổ “mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày" nên họ tin rằng:

Mồ hôi mà đổ xuống đồng

Lúa mọc trùng trùng sáng cả đồi nương.

Hay:

Công lênh chẳng quản bao lâu

 Ngày nay nước bạc,ruộng sâu cơm vàng.

Chính vì lạc quan, tin tưởng trong lao động nên người dân lao động luôn hăng say với công việc của mình:

Hai cô tát nước bên đàng

 Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi.

Còn gì đẹp hơn bức tranh cô thiếu nữ tát nước dưới đêm trăng? Tâm hồn trong sáng của cô hòa với ánh trăng, trăng tan vào nước như những giọt mồ hôi của cô thấm mát từng gốc lúa củ khoai. Phải tinh tế vô cùng người nghệ sĩ quần chúng mới thấy được vẻ đẹp hào phóng của công việc lao động cùng như tâm hồn người lao động.

Trên đường về quê Bác, câu hò xưa lại vẳng vào tâm trí chúng ta:

Đường vô xứ Nghệ quanh quanh

 Non xanh nước biếc như tranh họa đồ.

Từ tình yêu quê hương trong cảnh trí, ca dao, Việt Nam còn ca ngợi những con người xây dựng và làm chủ quê hương ấy. Tình cảm đồng bào trong ca dao Việt Nam rộng lớn vô cùng:

Nhiều điều phủ lấy giá gương

Người trong một nước phải thương nhau cùng.

Hay:

Bầu ơi thương lấy bí cùng

Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn.

Tình bè bạn của người lao động Việt Nam chỉ có thể sánh với vầng trăng tròn dịu hiền, với bầu trời cao mênh mông, xanh thẳm:

Bạn về có nhhớ  ta chăng

Ta  về nhớ bạn như trăng nhớ trời.

Đứng trước tình cảm làm cha làm mẹ những thi sĩ quần chúng đã gửi vào tâm hồn chúng ta những vần điệu tha thiết:

Nuôi con cho được vuông tròn

Mẹ thầy dầu dãi xương mòn gối cong.

Con ơi cho trọn hiếu trung 

Thảo ngay mọt dạ kẻo uổng công mẹ thầy.

Thật vô cùng cảm động trước sự mong ước đơn sơ nhưng chính đáng và sâu sắc của những trái tim làm mẹ, làm cha.

Cuộc sống có thể hết sức vất vả, nhưng tinh vợ chồng của người lao động vẫn keo sơn:

Râu tôm nấu với ruột bầu

Chồng chun vợ húp gật đầu khen ngon.

Tình yêu chân chính là cội nguồn của sự thủy chung không gì lay chuyển được:

Chồng ta áo rách ta thương

Chồng người áo gấm xông hương mặc người.

Tinh cảm nam nữ trong tiếng hát của người lao động cũng là một tình cảm lành mạnh, trong sáng và dạt dào:

Đôi ta như lửa mới nhen

Như trăng mới mọc, như đèn mới khêu.

“Lửa mới nhen’’ nhất định sẽ bùng lên ngọn lửa, “trăng mới mọc” sẽ còn lên cao, sáng tỏ, “đèn mới khêu" thì nguồn sáng mới bắt đầu. Tất cả những tình cảm lành mạnh ấy đều được “nhắn nhe” từ buổi gặp gỡ ban đầu:

Đường  xa thì thật là xa

Mượn mình làm mối cho ta một người

Một người mười chín đồi mươi

Một người vừa đẹp vừa tươi như mình.

Nói chung tình cảm của người dân Việt Nam vốn phát sinh từ lao động nên rất tế nhị và chân chính.

Cuộc sống của nhân dân Việt Nam gắn chặt với lao động sản xuất. Từ lao động, ca dao ra đời và phục vụ lại lao động. Do đó nó chính là tiếng hát thực sự của người lao động. Tâm hồn của người lao động Việt Nam trước nỗi vất vả nhọc nhằn của cuộc sống là một tâm hồn trong sáng, rộng mở, tràn đầy niềm tin tưởng lạc quan. Ca dao ca ngợi lao động chính là ca ngợi con người lao động có tình cảm sâu sắc, tế nhị, phong phú và chân tình. Tha thiết yêu ca dao là tha thiết yêu con người lao động.

 

Hải Phòng có bến Sáu Kho              Có sông Tam Bạc, có lò Xi măngĐứng trên đỉnh núi ta thềKhông giết được giặc, không về Núi VoiThuốc lào Vĩnh BảoChồng hút, vợ sayThằng con châm đómLăn quay ra giườngDù ai buôn đâu, bán đâuMùng chín tháng tám chọi trâu thì vềDù ai bận rộn trăm nghềMùng chín tháng tám nhớ về chọi trâuSấm động biển Đồ sơnVác nồi rang thócSấm động bên sócđổ thóc ra phơi

Hải Phòng có bến Sáu KhoCó sông Tam Bạc, có lò Xi măngĐứng trên đỉnh núi ta thềKhông giết được giặc, không về Núi VoiThuốc lào Vĩnh BảoChồng hút, vợ sayThằng con châm đómLăn quay ra giường

1:Nhất cao là núi U BòNhất đông chợ Giá, nhất to sông Rừng. 2:Chín con theo mẹ ròng ròng.Còn một con út nẩy lòng bất nhân. 3:Đầu Mè, đuôi ÚcGiữa khúc Nụ Đăng (Tiên Lãng)My Sơn bắc ngật văn chương bútTriều thủy nam hồi phú quí nguyên. 4:Sâu nhất là sông Bạch ĐằngBa lần giặc đến, ba lần giặc tan.

5:Ai về thăm xóm Lò Nồi Mà xem cái bát sáng ngời nước men .

       Cày đồng giữa buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
       Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo cơm một hạt đắng cay muôn phần.

Ăn quả nhớ kẻ trồng cây
Ăn khoai nhớ kẻ cho dây mà trồng.

Tham khảo:

1. Khó mà biết lẽ biết lời
Biết ăn biết ở hơn người giàu san

2. Chim khôn kêu tiếng rãnh rang
Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe.

3. Lời nói chẳng mất tiền mua
Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.

4. Tự trọng người lại trọng thân.

5. Áo rách cốt cách người thương

6. Kim vàng, ai nỡ uốn câu
Người không ai nỡ nói nhau nặng lời​.

7. Kính lão đắc thọ.

8. Đất có thổ công, sông có hà bá.

9. Có đi có lại mới toại lòng nhau.

10. Vay chín thì trả cả mười
Phòng khi túng lỡ có người cho vay.

Tham khảo;

Hải Phòng có bến Sáu Kho              
Có sông Tam Bạc, có lò Xi măngĐứng trên đỉnh núi ta thề
Không giết được giặc, không về Núi VoiThuốc lào Vĩnh Bảo
Chồng hút, vợ say
Thằng con châm đóm
Lăn quay ra giườngDù ai buôn đâu, bán đâu
Mùng chín tháng tám chọi trâu thì về
Dù ai bận rộn trăm nghề
Mùng chín tháng tám nhớ về chọi trâuSấm động biển Đồ sơn
Vác nồi rang thóc
Sấm động bên sóc
đổ thóc ra phơiNhất cao là núi U Bò
Nhất đông chợ Giá, nhất to sông Rừng
 Chín con theo mẹ ròng ròng.
Còn một con út nẩy lòng bất nhân
 Đầu Mè, đuôi Úc
Giữa khúc Nụ Đăng (Tiên Lãng)My Sơn bắc ngật văn chương bút
Triều thủy nam hồi phú quí nguyên
 Sâu nhất là sông Bạch Đằng
Ba lần giặc đến, ba lần giặc tanCá rô đầm Sét
Nước mắm Vạn Vân
Cam Đồng Dụ
Cau Văn Ú
Vú Đồ SơnAi về thăm xóm Lò Nồi 
Mà xem cái bát sáng ngời nước men Đứng trên đỉnh núi ta thề 
Không giết hết giặc, không về núi Voi Hỡi cô thắt dải lưng xanh 
Có về Tiên Lãng với anh thì về 
Tiên Lãng sông nước bốn bề 
Có nghề trồng thuốc, có nghề chiếu gon Giếng Tiên Đôi vừa lành vừa mát 
Đường Tiên Đôi gạch lát đễ đi   

Ta về ta tắm ao ta

Dù trong dù đục ao nhà vẫn hơn.

Anh đi anh nhớ quê nhà

Nhớ canh rau muống nhớ cà dầm tương.

 Trên trời có đám mây xanh

Ở giữa mây trắng, chung quanh mây vàng

Ước gì anh lấy được nàng Để anh mua gạch

Bát Tràng về xây Xây dọc rồi lại xây ngang Xây hồ bán nguyệt cho nàng rửa chân. Rạch Miễu văng nối hai đầu Bến Tre một nửa, nửa cầu Tiền Giang Ai về sông nước Hậu Giang Ghé thăm xứ sở bạt ngàn sản nông. Ai về tới thẳng Năm Căn Ghé ăn bánh gỏi Sóc Trăng, Bãi Xàu Mắm nêm, chuối chát, khế, rau, Tôm càng Đại Ngãi cặp vào khó quên! Bến Tre dừa ngọt sông dài, Nơi chợ Mõ Cày có kẹo nổi danh. Kẹo Mõ Cày vừa thơm vừa béo, Gái Mõ Cày vừa khéo vừa ngoan. Anh đây muốn hỏi thiệt nàng, Là trai Thạnh Phú cưới nàng được chăng? Sông Vàm Cỏ nước trong thấy đáy, Dòng Cửu Long xuôi chảy dịu dàng. Ai về Mỹ Thuận, Tiền Giang, Có thương nhớ gã đánh đàn năm xưa? Cần Thơ gạo trắng nước trong, Ai về xứ Bạc thong dong cuộc đời.

 

1. Sấm động biển

Đồ sơnVác nồi rang thóc

Sấm động bên sóc

Đổ thóc ra phơi

2. Nhất cao là núi U Bò

Nhất đông chợ Giá, nhất to sông Rừng 

3. Chín con theo mẹ ròng ròng.

Còn một con út nẩy lòng bất nhân

 4. Đầu Mè, đuôi Úc

Giữa khúc Nụ Đăng (Tiên Lãng)

5. My Sơn bắc ngật văn chương bút

Triều thủy nam hồi phú quí nguyên

        Cô thầy tôi
Trong trường vất vả dạy đàn con
Chẳng ngại gian lao quãng thân mòn
Ló sáng bình minh cơm mãi vội
Về đêm lịm tắt bữa chưa ngon.
âm thầm chỉ dẫn ơn luôn nhớ
Lặng lẽ khuyên rằng nghĩa vẫn tròn
Áo đẫm mồ hôi toàn bụi phấn
Cô Thầy khổ nhọc tựa ngàn non.
                       Tứ Gia

Ai ơi đừng bỏ ruộng hoang

Bao nhiêu tấc đất tấc vàng bấy nhiêu

 

Trâu ơi ta bảo trâu này,

Trâu ra ngoài ruộng, trâu cày với ta.

Cấy cày vốn nghiệp nông gia,

Ta đây trâu đấy ai mà quản công,

Bao giờ cây lúa còn bông,

Thì còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn.

Nay mừng những kẻ nông phu,

Cầu cho hòa cốc phong thu bình thời,

Vốn xưa nông ở bậc hai,

Thuận hòa, mưa gió nông thời lên trên.

Quý hồ nhiều lúa là tiên,

Rõ ràng phú túc bình yên cả nhà.

Bốn mùa xuân hạ thu đông.

Muốn cho tiền lúa đầy nhà hán sương.

Bước sang hạ giá thu tàng,

Thu thu liễn hoạch giàu ngang Thạch Sùng.

Quý nhân cùng kẻ anh hùng,

Rắp toan muốn hỏi nhà ông ê đề.

Thực thà chân chỉ thú quê,

Chuyên nghề nông nghiệp là nghề vinh quang.