Hãy lập sơ đồ để hệ thống hóa đặc điểm của các hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp.
Hãy lập sơ đồ khái quát về đặc điểm của các hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp.
Hoàn thành sơ đồ theo mẫu sau để thể hiện đặc điểm của các hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp.
Thế nào là tổ chức lãnh thổ nông nghiệp? Vai trò và đặc điểm của một số hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp như thế nào?
- Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp là sự sắp xếp và phối hợp các đối tượng nông nghiệp trong mối liên hệ liên ngành, liên vùng, kết hợp với nhu cầu thị trường trên một lãnh thổ cụ thể nhằm sử dụng hợp lí nhất các tiềm năng tự nhiên, kinh tế, lao động để đem lại hiệu quả cao về mặt kinh tế, xã hội và môi trường.
- Vai trò: Thúc đẩy chuyên môn hoá trong sản xuất nông nghiệp; Tạo điều kiện liên kết, hợp tác giữa các hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp và các ngành kinh tế khác,…
Hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp cao nhất là đặc điểm của tổ chức ãnh thổ nông nghiệp nào sau đây?
A. Trang trại
B. Thể tổng hợp nông nghiệp
C. Vùng nông nghiệp
D. Nông trường quốc doanh
Em hãy phân biệt những đặc điểm cơ bản của hai hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp.
a) Trang trại
- Hình thức sản xuất cơ sở trong nông nghiệp được hình thành trong thời kì công nghiệp hoá, thay thế cho kinh tế tiểu nông tự cấp, tự túc.
- Đặc điểm:
+ Mục đích chủ yếu: sản xuất nông phẩm hàng hoá theo nhu cầu thị trường.
+ Tư liệu sản xuất (đất đai) thuộc quyền sở hữu hoặc sử dụng của một người chủ độc lập (tức là người có quyền tự chủ trong sản xuất kinh doanh).
+ Quy mô đất đai và tiền vốn tương đối lớn.
+ Cách thức tổ chức sản xuất tiến bộ đẩy mạnh chuyên môn hóa chứ không sản xuất đa dạng, đa canh), tập trung vào những nông sản có lợi thế so sánh và khả năng sinh lợi cao hơn và thâm canh (đầu tư vốn trên mỗi đơn vị điện tích, đầu tư những công nghệ sản xuất tiến bộ,...).
+ Các trang trại đều có thuê mướn lao động (thường xuyên và thời vụ).
b) Vùng nông nghiệp
- Là hình thức cao nhất của tổ chức lãnh thổ nông nghiệp. Đây là những lãnh thổ sản xuất nông nghiệp tương đối đồng nhất về các điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội nhằm phân bố hợp lí cày trồng, vật nuôi và hình thành các vùng chuyên môn hóa nông nghiệp.
Em hãy phân biệt những đặc điểm cơ bản của ba hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp là: trang trại, thể tổng hợp nông nghiệp, vùng nông nghiệp
Đặc điểm của ba hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp trang trại, thể tổng hợp nông nghiệp và vùng nông nghiệp như sau:
Trang trại |
Thể tổng hợp nông nghiệp |
Vùng nông nghiệp |
- Gần với quá trình công nghiệp hóa - Quy mô đất đai tương đối lớn - Chuyên môn hóa và thâm canh |
- Sử dụng có hiệu quả nhất vị trí địa lý, các điều kiện sản xuất - Quy mô đất đai lớn - Có liên kết giữa xí nghiệp với công nghiệp chế biến và dịch vụ |
- Phân bố hợp lý và chuyên môn hóa đúng đắn - Quy mô đất đai rất lớn - Tương đối đồng nhất về tự nhiên, kinh tế- xã hội, hình thành các vùng chuyên môn hóa về nông nghiệp |
Em hãy phân biệt những đặc điểm cơ bản của ba hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp.
- Trang trại:
+ Hình thức sản xuất cơ sở trong nông nghiệp, được hình thành và phát triển trong thời kì công nghiệp hóa, thay thế cho kinh tế tiểu nông tự cấp, tự túc.
+ Mục đích chủ yếu là sản xuất hàng hóa với cách thức tổ chức và quản lí sản xuất tiến bộ dựa vào chuyên môn hóa và thâm canh. Các trang trại đều có thuê mướn lao động.
- Thể tổng hợp nông nghiệp:
+ Là hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp ở trình độ cao.
+ Là sự kết hợp chặt chẽ giữa các xí nghiệp nông nghiệp với các xí nghiệp công nghiệp tiến bộ trên một lãnh thổ bằng các phương pháp sản xuất công nghiệp tiến hộ, góp phần sử dụng có hiệu quả nhất các điều kiện tự nhiên, vị trí địa lí và điều kiện kinh tế — xã hội sẵn có.
- Vùng nông nghiệp:
+ Là hình thức cao nhất của tổ chức lãnh thổ nông nghiệp.
+ Đây là những lãnh thổ sản xuất nông nghiệp tương đối đồng nhất về các điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội nhằm phân bố hợp lí cây trồng, vật nuôi và hình thành các vùng chuyên môn hóa nông nghiệp.
- Trang trại:
+ Hình thức sản xuất cơ sở trong nông nghiệp, được hình thành và phát triển trong thời kì công nghiệp hóa, thay thế cho kinh tế tiểu nông tự cấp, tự túc.
+ Mục đích chủ yếu là sản xuất hàng hóa với cách thức tổ chức và quản lí sản xuất tiến bộ dựa vào chuyên môn hóa và thâm canh. Các trang trại đều có thuê mướn lao động.
- Thể tổng hợp nông nghiệp:
+ Là hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp ở trình độ cao.
+ Là sự kết hợp chặt chẽ giữa các xí nghiệp nông nghiệp với các xí nghiệp công nghiệp tiến bộ trên một lãnh thổ bằng các phương pháp sản xuất công nghiệp tiến hộ, góp phần sử dụng có hiệu quả nhất các điều kiện tự nhiên, vị trí địa lí và điều kiện kinh tế — xã hội sẵn có.
- Vùng nông nghiệp:
+ Là hình thức cao nhất của tổ chức lãnh thổ nông nghiệp.
+ Đây là những lãnh thổ sản xuất nông nghiệp tương đối đồng nhất về các điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội nhằm phân bố hợp lí cây trồng, vật nuôi và hình thành các vùng chuyên môn hóa nông nghiệp.
- Trang trại:
+ Hình thức sản xuất cơ sở trong nông nghiệp, được hình thành và phát triển trong thời kì công nghiệp hóa, thay thế cho kinh tế tiểu nông tự cấp, tự túc.
+ Mục đích chủ yếu là sản xuất hàng hóa với cách thức tổ chức và quản lí sản xuất tiến bộ dựa vào chuyên môn hóa và thâm canh. Các trang trại đều có thuê mướn lao động.
- Thể tổng hợp nông nghiệp:
+ Là hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp ở trình độ cao.
+ Là sự kết hợp chặt chẽ giữa các xí nghiệp nông nghiệp với các xí nghiệp công nghiệp tiến bộ trên một lãnh thổ bằng các phương pháp sản xuất công nghiệp tiến hộ, góp phần sử dụng có hiệu quả nhất các điều kiện tự nhiên, vị trí địa lí và điều kiện kinh tế — xã hội sẵn có.
- Vùng nông nghiệp:
+ Là hình thức cao nhất của tổ chức lãnh thổ nông nghiệp.
+ Đây là những lãnh thổ sản xuất nông nghiệp tương đối đồng nhất về các điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội nhằm phân bố hợp lí cây trồng, vật nuôi và hình thành các vùng chuyên môn hóa nông nghiệp.
Dựa vào bảng 22, hãy trình bày vai trò, đặc điểm của một trong những hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp.
* Hình thức trang trại
- Vai trò:
+ Thúc đẩy nông nghiệp sản xuất hàng hóa, phát triển kinh tế nông thôn.
+ Giải quyết việc làm và tăng thu nhập cho người dân.
+ Khai thác hiệu quả tài nguyên thiên nhiên và góp phần bảo vệ môi trường.
- Đặc điểm:
+ Mục đích chủ yếu là sản xuất nông sản hàng hóa đáp ứng nhu cầu thị trường.
+ Quy mô sản xuất tương đối lớn.
+ Thường thuê lao động.
+ Tổ chức và quản lí sản xuất tiến bộ, trên cơ sở chuyên môn hóa, thâm canh, áp dụng tiến bộ khoa học kĩ thuật.
* Thể tổng hợp nông nghiệp (vùng sản xuất nông nghiệp tập trung)
- Vai trò:
+ Khai thác thế mạnh của lãnh thổ.
+ Thúc đẩy liên kết kinh tế trong sản xuất, chế biển và tiêu thụ nông sản.
+ Thực hiện công nghiệp hóa nông nghiệp, nông thôn.
- Đặc điểm:
+ Là lãnh thổ có diện tích tương đối lớn, không có ranh giới rõ ràng, sản xuất tập trung một vài cây trồng hoặc vật nuôi.
+ Có mối liên kết giữa các nông hộ, trang trại,…với cơ sở chế biến hoặc tiêu thụ sản phẩm và phát triển thành các chuỗi giá trị nông sản.
+ Áp dụng các tiến bộ khoa học kĩ thuật, tạo ra các nông sản có giá trị và khối lượng lớn làm nguyên liệu cho công nghiệp chế biến hoặc xuất khẩu.
* Vùng nông nghiệp
- Vai trò:
+ Sử dụng có hiệu quả nhất các điều kiện sản xuất của các vùng.
+ Thúc đẩy phân công lao động theo lãnh thổ, chuyên môn hóa và hợp tác hóa giữa các vùng.
- Đặc điểm:
+ Lãnh thổ rộng lớn, có đặc điểm tương đồng về điều kiện sinh thái nông nghiệp, kinh tế - xã hội, có ranh giới xác định.
+ Chuyên môn hóa sản xuất nông nghiệp theo hướng phát huy thế mạnh của vùng với những sản phẩm đặc trưng của vùng.
+ Đa dạng hóa các sản phẩm nông nghiệp nhằm đạt hiệu quả cao.
Dựa vào bảng 26, hãy phân biệt vai trò, đặc điểm của một số hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp.
Hình thức | Vai trò | Đặc điểm |
Trang trại | ||
Thể tổng hợp nông nghiệp | ||
Vùng nông nghiệp |
Các hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp gồm trang trại, vùng nông nghiệp, thể tổng hợp lãnh thổ nông nghiệp:
Hình thức | Vai trò | Đặc điểm |
Trang trại | - Là hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp quan trọng của các nước đang phát triển trong quá trình công nghiệp hóa nông nghiệp. - Thúc đẩy sản xuất nông nghiệp hàng hóa, phát triển kinh tế nông thôn và tăng thu nhập cho người dân nông thôn. - Khai thác hiệu quả tài nguyên thiên nhiên và góp phần bảo vệ môi trường. | - Mục đích chủ yếu là sản xuất nông sản hàng hóa. - Quy mô sản xuất tương đối lớn. - Tổ chức và quản lí sản xuất dựa trên chuyên môn hóa và thâm canh, ứng dụng tiến bộ khoa học – công nghệ. - Có sử dụng lao động làm thuê |
Thể tổng hợp nông nghiệp | - Sử dụng có hiệu quả các tài nguyên thiên nhiên, vị trí địa lí và điều kiện kinh tế - xã hội. - Tạo ra khối lượng nông sản lớn, có chất lượng cao cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp chế biến hoặc xuất khẩu. - Thúc đẩy liên kết trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ nông sản. | - Có sự kết hợp chặt chẽ giữa hộ gia đình, trang trại, hợp tác xã,… với các xí nghiệp công nghiệp trên một lãnh thổ, tập trung sản xuất một hay một nhóm sản phẩm. - Có mối liên kết chặt chẽ giữa vùng sản xuất nguyên liệu với cơ sở chế biến. - Sản xuất mang tính chất tập trung, áp dụng cơ giới hóa, có trình độ chuyên môn hóa cao. |
Vùng nông nghiệp | - Sử dụng có hiệu quả nhất các điều kiện sản xuất của vùng. - Thúc đẩy phân công lao động theo lãnh thổ, chuyên môn hóa và hợp tác hóa sản xuất giữa các vùng. | - Là hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp cao nhất. - Lãnh thổ có điểm tương đồng về điều kiện sinh thái nông nghiệp, kinh tế - xã hội, trình độ thâm canh, cơ sở vật chất – kĩ thuật giữa các địa phương trong vùng. - Có những sản phẩm chuyên môn hóa theo hướng phát triển thế mạnh của vùng. |