Bài 12: 

Nêu tên các phép tu từ từ vựng trong hai câu thơ sau và chỉ ra những từ ngữ thực hiện phộp tu  từ đó :

​Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,

​Chưa ngủ vỡ lo nỗi nước nhà.

​(Hồ Chí Minh, Cảnh khuya)

Bài 13: 

Xét theo mục đích giao tiếp, các câu được gạch chân trong đoạn văn sau thuộc kiểu câu nào?

Đứa con gái lớn gồng đôi thúng không bước vào. (1) Ông cất tiếng hỏi:

- Ở ngoài ấy làm gì mà lõu thế mày ? (2)

Không để đứa con kịp trả lời, ông lóo nhỏm dậy vơ lấy cái nón:

- Ở nhà trông em nhá ! (3) Đừng có đi đâu đấy. (4).

​​(Kim Lân, Làng)

Bài 14:

Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu của đề:

Vừa lúc ấy, tôi đó đến gần anh. Với lòng mong nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh. Anh vừa bước, vừa khom người đưa tay đón chờ con. Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh không ghìm nổi xúc động... 

                                                            (Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)

a) Xác định những từ láy được dùng trong đoạn trích. 

b) Hãy cho biết câu thứ nhất và câu thứ hai của đoạn trích được liên kết với nhau bằng phép liên kết nào?

c) Từ “tròn” trong câu “Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn.” đó được dùng như từ thuộc từ loại nào?

Bài 15: 

Cho đoạn văn sau: 

“ Mưa mùa xuân xôn xao, phơi phới. Những hạt mưa bé nhỏ, mềm mại, rơi mà như nhảy nhót. Hạt nọ tiếp hạt kia đan xuống mặt đất (...). Mặt đất  đó kiệt sức bỗng thức dậy, õu yếm đón lấy nhữ iọt mưa ấm áp, trong lành. Đất trời lại dịu mềm, lại cần mẫn tiếp nhựa cho cây cỏ. Mưa mùa xuân đó mang lại cho Chúng cỏi sức sống ứ đầy, tràn lên các nhánh lá mầm non. Và cây trả nghĩa cho mưa bằng cả mùa hoa thơm trái ngọt.”                     

                                                   (Tiếng mưa - Nguyễn Thị Thu Trang)

a) Xác định và nêu ngắn gọn tác dụng của các biện pháp tu từ từ vựng được dùng trong đoạn văn trên.

b) Chỉ rõ tính liên kết của đoạn văn.

Bài 16:

Cho các từ sau: hoa hồng, ngân hàng, bàn tay.

a) Nhận xét sự thay đổi về nét nghĩa của các từ: hoa hồng, ngân hàng, khi kết hợp với các từ mới: bạch, đề thi.

b) Nghĩa của của từ “trắng” trong câu: “Sau bao năm bươn chải nơi đất khách quê người, cuối cùng nó lại trở về với hai bàn tay trắng”.

Bài 17:

        Giáo dục tức là giải phóng(1). Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hòa bình, công bằng và công lí(2). Những người nắm giữ chìa khóa của cánh cửa này – các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ - gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta để lại cho các thế hệ mai sau sẽ tùy thuộc vào những trẻ em mà chúng ta để lại cho thế giới ấy (3).

 (Phê-đê-ri-cô May-o, Giáo dục – chìa khóa của tương lai, Ngữ văn lớp 9, Tập 2)

​a) Chỉ ra từ ngữ thực hiện phép liên kết giữa câu 1 và câu 2 của đoạn văn trên. Cho biết đó là phép liên kết gì?

​b) Chỉ ra các từ ngữ là thành phần biệt lập trong đoạn văn trên. Cho biết tên gọi của thành phần biệt lập đó.

Bài 18:

a) Xác định từ đơn, từ phức trong hai câu thơ sau:

               Sương chùng chình qua ngõ

               Hình như thu đã về

​                                                       (Sang thu – Hữu Thỉnh) 

​b) Từ  chùng chình là từ tượng hình hay tượng thanh? Vì sao?

Bài 19:

Gạch 1 gạch dưới từ ghép, 2 gạch dưới từ láy trong đoạn thơ sau

Tà tà bóng ngả về tây 

Chị em thơ thẩn dan tay ra về

Bước dần theo ngọn tiểu  khê 

Lần xem phong cảnh có bề thanh thanh

Nao nao dòng nước uốn quanh 

Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang

Bài 20:

a) Nêu công dụng của thành phần tình thái trong câu. Xác định thành phần tình tháitrong các câu sau.

​Ông lão bỗng ngừng lại, ngờ ngợ như lời mình không được đúng lắm. Chả nhẽ cả bọn ở làng lại đốn đến thế được.

​    (Kim Lân - Làng)

b) Nêu công dụng của thành phần phụ chú trong câu. Xác định thành phần phụ chú trong câu sau:

​"Chúng tôi, mọi người - kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi."

   ​  (Chiếc lược ngà - Nguyễn Quang Sáng)

Bài 21:

Hãy gạch chân các từ láy trong đoạn văn sau:

“ Trăng đó lên. Mặt sông lấp loáng ánh vàng. Núi Trùm cát trắng đứng sừng sững bên bờ sông thành một khối tím thâm thẫm. Dưới ánh trăng lấp lánh, dòng sông sáng rực lên, những con sóng nhỏ lăn tăn gợn đều mơn man vỗ nhẹ vào hai bên bờ cát phẳng lì”

Bài 22:

“Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mó,

 Phăng mái chèo, mạnh mẽ vượt trường giang.”

​(Tế Hanh)

a) Chỉ ra những từ ghép Hán Việt và biện pháp tu từ nào được sử dụng trong hai câu trên ?

b) Nghĩa của những từ ghép Hán Việt ấy ?

Bài 23:

Xác định phép tu từ được sử dụng trong các câu thơ sau và nêu tác dụng của nó.​a)        “Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi

​Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng”.

​(Nguyễn Khoa Điềm)

a) ​“Bên trời góc bể bơ vơ 

                  Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.”

                                                                 (Nguyễn Du)

c)      “ Nhớ nước đau lũng con quốc quốc

                    Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.”

                                                          (Bà huyện Thanh Quan)

​d)      “Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước

 ​Chỉ cần trong xe có một trái tim.”

                      ​(Phạm Tiến Duật)

e)       “Bác Dương thôi đó thôi rồi

Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta.”

                         ​(Nguyễn Khuyến)

Bài 24:

​Cho biết các biện pháp tu từ và hiệu quả thẩm mĩ của nó trong đoạn văn sau: 

Sau trận bão, chân trời, ngấn bể, sạch như tấm kính lau hết mây hết bụi. Mặt trời nhú lên dần dần, rồi lên cho kì hết. Tròn trĩnh phúc hậu như lòng đỏ một quả trứng thiên nhiên đầy đặn. Quả trứng hồng hào thăm thẳm và đường bệ đặt lên một mâm bạc đường kính mâm rộng bằng cả một cái chân trời màu ngọc trai nước biển hửng hồng. Y như một mâm lễ phẩm tiến ra từ trong bình minh để mừng cho sự trường thọ của tất cả những người chài lưới trên muôn thuở biển Đông. 

(Nguyễn Tuân - Cô Tô, Ngữ văn 6, tập hai, trang 89, NXB Giáo dục, 2004) 

Bài 25:

Đọc kỹ đoạn thơ sau, rồi thực hiện các yêu cầu:

   ​Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,

Tin sương luống những rày trông mai chờ.

​Bên trời góc bể bơ vơ,

​     ​Tấm son gột rửa bao giờ cho phai

(Ngữ văn 9 – tập 1, NXB Giáo dục 2006, trang 93, 94)

a)  Tìm hai từ đồng nghĩa với từ tưởng. Có thể thay thế các từ tìm được với từ tưởngkhông? Vì sao?

b) Tìm thành ngữ trong đoạn thơ.

Bài 26:

Tìm các biện pháp nghệ thuật được tác giả sử dụng trong đoạn thơ sau:

"Quê hương anh đất mặn đồng chua

Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá

Anh với tôi hai người xa lạ

Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau

Súng bên súng, đầu sát bên đầu

Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ

Đồng chí !"

1)Xác định phép tu từ và tác dụng của nó trong 2 câu thơ sau:

Mái chèo đó là những viên phấn trắng

Và thầy là người đưa đò cần mẫn.

2) Viết 1 đoạn văn khoảng 20 dòng chỉ ra và phân tích tác dụng của các phép tu từ trong bài thơ sau:

" Tiếng suối trong như tiếng hát xa

Trăng lồng cổ thị bóng lồng hoa

Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ

Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà."