Dẫn nhiệt là nhiệt năng có thể truyền từ phần này sang phần khác của một vật, từ vật này sang vật khác bằng hình thức dẫn nhiệt

   Đối lưu là sự truyền nhiệt bằng các dòng chất lỏng hoặc chất khí, 

   Bức xạ nhiệt là sự truyền nhiệt bằng các tia nhiệt đi thẳng. 

   Hình thức truyền nhiệt chủ yếu  của chất rắn là dẫn nhiệt

    Hình thức truyền nhiệt chủ yếu của chất lỏng và chất khí đó là đối lưu

    Hình thức truyền nhiệt chủ yếu của chân không là bức xạ nhiệt

các đặc điểm của sự nở vì nhiệt của chất rắn: Nở ra khi nóng lên và co lại khi lạnh đi, các chất rắn khác nhau nở vì nhiệt khác nhau.

các VD

VD1

Khi nhiệt độ tăng, thanh ray đường sắt nở dài ra và bị cong đi

VD2

Ở đầu cán (chuôi) dao, liềm bằng gỗ thường có một đai bằng sắt gọi là cái khâu dùng để giữ chặt lưỡi dao hay lưỡi liềm. Khi lắp khâu, người thợ rèn phải nung nóng khâu rồi mới tra vào cán vì khi được nung nóng, khâu nở ra dễ lắp vào cán, khi nguội đi khâu co lại xiết chặt vào cán

- Chất lỏng nở ra khi nóng lên, co lại khi lạnh đi.

Ví dụ: Bình nước màu khi được ngâm vào chậu nước nóng thì mực nước màu trong ống dâng lên cao, chứng tỏ nước màu nở ra khi nóng lên.

- Các chất lỏng khác nhau nở vì nhiệt khác nhau

Ví dụ: Ngâm ba bình rượu, dầu, nước có cùng thể tích ban đầu vào nước nóng, mực nước dâng lên trong các ống có độ cao khác nhau, chứng tỏ các chất lỏng khác nhau nở vì nhiệt khác nhau.

Lưu ý: Sự nở vì nhiệt của nước rất đặc biệt. Khi nhiệt độ tăng từ 0⁰C đến 4⁰C thì nước co lại chứ không nở ra. Chỉ khi nhiệt độ tăng từ 4⁰C trở lên, nước mới nở ra.

- Chất rắn nở ra khi nóng lên, co lại khi lạnh đi.

Ví dụ: Khi nhiệt độ tăng, thanh ray đường sắt nở dài ra và bị cong đi.

- Các chất rắn khác nhau nở vì nhiệt khác nhau.

Ví dụ: Ba thanh kim loại nhôm, đồng, sắt có chiều dài ban đầu là 100cm, khi nhiệt độ tăng thêm 50⁰C thì độ tăng chiều dài của các thanh này là:

Ba khối kim loại nhôm, đồng, sắt có thể tích ban đầu 1000 cm³, khi nhiệt độ tăng thêm 50⁰C thì độ tăng thể tích của các khối này là:

- Chất khí nở ra khi nóng lên, co lại khi lạnh đi.

Ví dụ: Lắp chặt nút cao su có gắn ống thủy tinh với giọt nước màu trong ống vài bình cầu thủy tinh, để nhốt một lượng khí ở trong bình. Xoa hai tay vào nhau cho nóng lên rồi áp chặt vào bình cầu. Giọt nước màu dâng lên trong ống thủy tinh, chứng tỏ không khí nở ra khi nóng lên. Thôi không áp tay vào bình nữa, giọt nước màu tụt xuống thấp, chứng tỏ không khí co lại khi lạnh đi.

- Các chất khí khác nhau nở vì nhiệt giống nhau.

Ví dụ: Ba bình đựng không khí, hơi nước, khí ôxi có thể tích ban đầu là 1000 cm³. Độ tăng thể tích của ba chất khí khi nhiệt độ của nó tăng thêm 50⁰C là:

- Ví dụ: Nung nóng một đầu thanh kim loại trên ngọn lửa, lát sau đầu kia cũng nóng lên.

- Mô tả sự truyền năng lượng: Vì năng lượng nhiệt truyền từ nơi có nhiệt độ cao tới nơi có nhiệt độ thấp nên ngọn lửa đã truyền năng lượng nhiệt cho đầu thanh kim loại được hơ, các phân tử kim loại cấu tạo nên đầu đó chuyển động nhanh hơn làm các phân tử liền kề cũng chuyển động nhanh theo dần dần lan sang đầu còn lại của thanh làm năng lượng nhiệt của đầu thanh đó tăng lên dẫn tới ta thấy đầu còn lại của thanh cũng nóng lên.

Tham khảo!

- Ví dụ: Đun nóng một đầu thanh kim loại, lát sau cầm tay vào phía đầu kia cũng thấy nóng lên.

- Mô tả sự truyền năng lượng: Năng lượng nhiệt được đèn cồn đang cháy chuyển sang đầu của thanh kim loại. Thanh kim loại có khả năng dẫn nhiệt nên năng lượng được truyền dọc theo thanh đến phía đầu bên kia, khiến đầu thanh bên kia cũng nóng lên.

Chất rắn dẫn nhiệt tốt còn chất khí và lỏng dẫn nhiệt kém

Dẫn nhiệt là hình thức truyền nhiệt của yếu chất rắn

Tính hấp thụ của bức xạ nhiệt của các vật phụ thuộc vào tính chất bề mặt của vật như màu sắc sậm và sần sùi 

Các hình thức truyền nhiệt:

- Dẫn nhiêt:

VD: Phơi một đồng xu ngoài nắng một lát sau đồng xu nóng lên

- Đối lưu:

VD: Khi nấu nước thì nước sẽ chảy thành các dòng đối lưu di chuyển xung quanh và dần làm cho nước nóng lên

- Bức xạ nhiêt:

VD: năng lượng của mặt trời chiếu sang cho trái đất

Hình thức truyền nhiệt chủ yếu ở chất rắn là dẫn nhiệt 

Hình thức truyền nhiệt chủ yếu ở chất lỏng và khí là đối lưu

Hình thức truyền nhiệt chủ yếu ở môi trường chân không là bức xạ nhiệt

- Chất rắn dẫn nhiệt rất tốt; VD: Để thanh sắt ngoài nắng rất nhanh nóng lên 

- Chất lỏng dẫn nhiệt kém VD: Nấu nước trên lữa nước lâu sôi

- Chất khí dẫn nhiệt kém VD: Đốt ngọn lữa để tay gần không bị quá nóng