Lưỡng Hà (Mesopotamia) có nghĩa đen là "giữa hai dòng sông" trong tiếng Hy Lạp cổ đại. Cái tên Mesopotamia được nhắc đến sớm nhất từ thế kỷ thứ 4 TCN, dùng để chỉ vùng đất phía đông sông Euphrates ở phía bắc Syria.^[1] Sau đó, nó được áp dụng chung cho tất cả các vùng đất nằm giữa sông Euphrates và sông Tigris, bao gồm không chỉ một số phần của Syria mà còn gần như toàn bộ Iraq và đông nam Thổ Nhĩ Kỳ.^[2] Các thảo nguyên lân cận ở phía tây của Euphrates và phần phía tây của dãy núi Zagros cũng thường được bao gồm trong nghĩa rộng của Mesopotamia.^[3][4][5] Có sự phân biệt giữa Thượng/Bắc Lưỡng Hà và Hạ/Nam Lưỡng Hà.^[6]

Lưỡng Hà Thượng, còn được gọi là Jezirah, là khu vực nằm giữa sông Euphrates và Tigris tính từ đầu nguồn cho tới Baghdad.^[3] Lưỡng Hà Hạ là khu vực từ Baghdad đến Vịnh Ba Tư.^[6] Trong cách sử dụng hiện đại, thuật ngữ Lưỡng Hà/Mesopotamia bao gồm cả khía cạnh thời kỳ lịch sử. Nó thường được sử dụng để chỉ khu vực này cho đến khi các cuộc chinh phục Hồi giáo của người Ả Rập vào thế kỷ thứ 7 CN, từ đó tên để chỉ khu vực được thay bằng các tên tiếng Ả Rập như Syria, Jezirah và Iraq.^{[2][7][nb 1]} Cũng có tranh cãi cho rằng những uyển ngữ này là những cái tên mang tính Âu châu trung tâm chủ nghĩa được gán cho khu vực ở thời kỳ phương Tây xâm lấn thế kỷ 19.^[8][9]

Niên đại và xác định thời kỳ[sửa | sửa mã nguồn]

Khu vực Lưỡi liềm Màu mỡ, vào khoảng năm 7500 TCN, với các địa điểm khảo cổ chính của thời kỳ đồ đá-Tiền đồ gốm. Vào thời điểm đó, khu vực Lưỡng Hà vẫn chưa có con người định cư.

Có hai loại niên đại được áp dụng: niên đại tương đối và niên đại tuyệt đối. Niên đại tương đối thiết lập thứ tự của các giai đoạn, thời kỳ, nền văn hóa và triều đại, trong khi niên đại tuyệt đối thiết lập tuổi tuyệt đối của chúng được biểu thị bằng năm. Trong khảo cổ học, các niên đại tương đối được thiết lập bằng cách khai quật cẩn thận các địa điểm khảo cổ và tái cấu trúc địa tầng của chúng. Các niên đại tuyệt đối được thiết lập bằng cách xác định niên đại hoặc các lớp mà chúng được tìm thấy, thông qua các phương pháp xác định niên đại tuyệt đối, bao gồm niên đại carbon phóng xạ và các ghi chép bằng văn bản có thể cung cấp niên hiệu hoặc thời gian theo lịch.

Bằng cách kết hợp các phương pháp xác định niên đại tuyệt đối và tương đối, một khung thời gian đã được xây dựng cho Lưỡng Hà, tuy vẫn bao gồm nhiều sự kiện không chắc chắn nhưng đang tiếp tục được cải tiến.^[5][10] Trong khuôn khổ này, nhiều giai đoạn tiền sử và lịch sử sơ kì đã được xác định dựa trên cơ sở văn hóa vật chất được cho là đại diện cho từng thời kỳ. Các giai đoạn này thường được đặt tên theo khu vực mà tại đó các di chỉ được phát hiện và xác nhận đầu tiên, ví dụ như trường hợp của các giai đoạn Halaf, Ubaid và Jemdet Nasr. Khi các tài liệu lịch sử xuất hiện nhiều hơn, các thời kỳ có xu hướng được đặt tên theo triều đại hoặc nhà nước thống trị; ví dụ như thời kỳ Ur III và Cổ Babylon.^[10] Trong khi triều đại của các vị vua có thể được xác định tương đối chính xác trong thiên niên kỷ thứ 1 TCN, có một biên độ sai lệch tăng dần đối với thiên niên kỷ thứ 2 và thứ 3 TCN.

Dựa trên các ước tính khác nhau về độ dài của các giai đoạn, với rất ít tài liệu lịch sử tìm được, các học giả khác nhau đã đề xuất các cách tính niên đại khác nhau như Niên đại Dài, Trung, Ngắn và Rất Ngắn, nhiều khi sai lệch tới 150 năm trong cách tính niên đại cho mỗi giai đoạn cụ thể.^[11][12] Cách tính Niên đại trung tuy có nhiều vấn đề nhưng vẫn tiếp tục được sử dụng phổ biến trong các cuốn sách giáo khoa gần đây về khảo cổ học và lịch sử của Cận Đông cổ đại.^{[10][13][14][15][16]} Một nghiên cứu từ năm 2001 đã đề xuất niên đại phóng xạ carbon có độ phân giải cao từ Thổ Nhĩ Kỳ cho thiên niên kỷ thứ 2 TCN rất gần với thời gian đề xuất trong Niên đại Trung.^{[17][nb 2]}

Thời tiền sử[sửa | sửa mã nguồn]

Thời đồ đá mới tiền đồ gốm[sửa | sửa mã nguồn]

Toàn cảnh di chỉ Gotbekli Tepe với mái che hiện đại để bảo vệ di tích trước thời tiết

Sự định cư của con người tại Lưỡng Hà vào thời kỳ đồ đá mới giống như thời kỳ đồ đá cũ trước đây, bị giới hạn ở các khu vực chân đồi của dãy núi Taurus và Zagros và các thung lũng thượng lưu sông Tigris và Euphrates. Thời kỳ tiền đồ gốm A (PPNA) (10.000 - 8,700 TCN) chứng kiến sự ra đời của nông nghiệp, trong khi bằng chứng lâu đời nhất về thuần hóa động vật bắt đầu từ quá trình chuyển đổi từ PPNA sang thời kỳ tiền đồ gốm B (PPNB, 8700 - 6800 TCN) vào cuối thiên niên kỷ thứ 9 TCN. Quá trình chuyển đổi này đã được ghi nhận tại các địa điểm như Abu Hureyra và Mureybet, nơi tiếp tục được định cư từ thời Natufia sang đến thời PPNB.^[15][18] Theo các nhà khai quật, các tác phẩm điêu khắc hoành tráng và các kiến trúc vòng tròn bằng đá tại Gotbekli Tepe ở phía đông nam Thổ Nhĩ Kỳ có từ thời PPNA/PPNB sớm và đại diện cho nỗ lực chung của một cộng đồng lớn của những người săn bắn hái lượm.^[19][20]

Lưỡng Hà hay Mesopotamia (tiếng Hy Lạp cổ: Μεσοποταμία[1]), là một khu vực lịch sử của Tây Á thuộc hệ thống châu thổ sông Tigris và Euphrates, nằm ở phía bắc vùng Lưỡi liềm Màu mỡ, ngày nay tương ứng với phần lớn Iraq, Kuwait, phía đông Syria, Đông Nam Thổ Nhĩ Kỳ và các vùng dọc biên giới Thổ Nhĩ Kỳ-Syria và biên giới Iran-Iraq.[2]

Người Sumer và Akkad (bao gồm cả người Assyria và Babylon) đã thống trị Lưỡng Hà kể từ khi lịch sử được ghi lại (k. 3100 TCN) cho đến khi Babylon bị Đế quốc Achaemenes Ba Tư thôn tính vào năm 539 TCN. Khu vực bị Alexander Đại đế chinh phục vào năm 332 TCN, và trở thành một phần của Đế chế Seleukos của Hy Lạp sau khi ông qua đời.

Khoảng năm 150 TCN, Lưỡng Hà nằm dưới sự kiểm soát của Đế quốc Parthia. Lưỡng Hà trở thành chiến trường giữa người La Mã và Parthia, với phần phía tây bị người La Mã chiếm đóng. Vào năm 226 CN, phía đông Lưỡng Hà rơi vào tay đế chế Sassan Ba Tư. Lưỡng Hà bị chia cắt giữa La Mã (Byzantine từ năm 395 CN) và Sassan cho đến các cuộc xâm lược Hồi giáo ở thế kỷ thứ 7. Một số quốc gia Lưỡng Hà bản địa mới chủ yếu là người Assyria và Kitô giáo tồn tại từ giữa thế kỷ 1 TCN đến thế kỷ thứ 3 CN, bao gồm Adiabene, Osroene và Hatra.

Lưỡng Hà là nơi đầu tiên xuất hiện Cách mạng đồ đá mới từ khoảng 10.000 năm TCN. Khu vực này được xem là đã "truyền cảm hứng cho một số bước phát triển quan trọng nhất trong lịch sử nhân loại, bao gồm việc phát minh ra bánh xe, trồng trọt những giống ngũ cốc đầu tiên, cùng với sự ra đời của chữ viết, toán học, thiên văn học, và nền nông nghiệp".[3]

 là một khu vực lịch sử của Tây Á thuộc hệ thống châu thổ sông Tigris và Euphrates, nằm ở phía bắc vùng Lưỡi liềm Màu mỡ, ngày nay tương ứng với phần lớn Iraq, Kuwait, phía đông Syria, Đông Nam Thổ Nhĩ Kỳ và các vùng dọc biên giới Thổ Nhĩ Kỳ-Syria và biên giới Iran-Iraq.^[2]

Người Sumer và Akkad (bao gồm cả người Assyria và Babylon) đã thống trị Lưỡng Hà kể từ khi lịch sử được ghi lại (k. 3100 TCN) cho đến khi Babylon bị Đế quốc Achaemenes Ba Tư thôn tính vào năm 539 TCN. Khu vực bị Alexander Đại đế chinh phục vào năm 332 TCN, và trở thành một phần của Đế chế Seleukos của Hy Lạp sau khi ông qua đời.

Khoảng năm 150 TCN, Lưỡng Hà nằm dưới sự kiểm soát của Đế quốc Parthia. Lưỡng Hà trở thành chiến trường giữa người La Mã và Parthia, với phần phía tây bị người La Mã chiếm đóng. Vào năm 226 CN, phía đông Lưỡng Hà rơi vào tay đế chế Sassan Ba Tư. Lưỡng Hà bị chia cắt giữa La Mã (Byzantine từ năm 395 CN) và Sassan cho đến các cuộc xâm lược Hồi giáo ở thế kỷ thứ 7. Một số quốc gia Lưỡng Hà bản địa mới chủ yếu là người Assyria và Kitô giáo tồn tại từ giữa thế kỷ 1 TCN đến thế kỷ thứ 3 CN, bao gồm Adiabene, Osroene và Hatra.

Lưỡng Hà là nơi đầu tiên xuất hiện Cách mạng đồ đá mới từ khoảng 10.000 năm TCN. Khu vực này được xem là đã "truyền cảm hứng cho một số bước phát triển quan trọng nhất trong lịch sử nhân loại, bao gồm việc phát minh ra bánh xe, trồng trọt những giống ngũ cốc đầu tiên, cùng với sự ra đời của chữ viết, toán học, thiên văn học, và nền nông nghiệp".^[3]

Báo cáo luôn dám đăng 3 câu hỏi nè

Thiên văn ,hệ chữ cái abc,số pi,các tác phẩm văn học nghệ thuật,các kì quan thế giới,lịch âm dương

Tất cả đều quan trọng

- Lịch:biết làm và sử dụng lịch dương.

- Chữ viết:sáng tạo ra chữ cái a, b, c [chữ la tinh]

- Các ngành khoa học:số học, hình học, thiên văn học,...rất phát triển.

Lịch- dc phát minh bởi người Ai Cập & dc chỉnh sửa thành lịch dương bởi người Roma. Kịch- dc phát minh bởi người Hy Lạp.Đấu trường Coloseum ở Roma ( hay Cô li dê) dc xây dựng bởi hoàng đế Vespasian & hoàn thành dưới thời hoàng đế Titus, kim tự tháp lăng mộ của các pharaoh thời cổ và trung vương quốc ở Ai Cập, đền Parthenon ( pác tê nông) ở Hy Lạp, đền Abu Simbel ở Ai Cập dc xây dọc theo bờ Tây sông Nile & dc UNESCO cứu thoát khỏi lũ lụt, tượng thư lại ngồi xếp bằng của Ai Cập, thung lũng vua - lăng mộ của các Pharaoh Ai Cập thời Tân Vương Quốc, lăng mộ Tutankhamun,... thôi, cứ làm sao nó bám sát chương trình là dc còn mk tìm hiểu sâu 1 chút trong sách vở í mà

LƯU Ý

Các bạn học sinh KHÔNG ĐƯỢC đăng các câu hỏi không liên quan đến Toán, hoặc các bài toán linh tinh gây nhiễu diễn đàn. Online Math có thể áp dụng các biện pháp như trừ điểm, thậm chí khóa vĩnh viễn tài khoản của bạn nếu vi phạm nội quy nhiều lần.

Nhưng mk nghĩ

kim tự tháp Giza (Ai Cập): nằm ở phía tây nam Cairo, Ai Cập, là công trình cổ đại nổi tiếng nhất thế giới, và là kỳ quan duy nhất còn sót lại trong số 7 kỳ quan thế giới cổ đại 2000 năm trước đây. Kim tự tháp do ba vị vua thuộc vương triều thứ tư xây dựng: Khufu (còn gọi là Cheops), Khafre (Chephren) và Menkaure (Mycerinus). Kim tự tháp Khufu lớn nhất và còn được gọi là Kim tự tháp Lớn, mất 2 triệu khối đá và được hoàn thành ròng rã trong 20 năm. Cao 139 m, với hơn 4.000 năm tuổi, đây là kim tự tháp lớn nhất Ai Cập.Với lại những người vào đây ko trở lại hoặc có ra thì chẳng bao lâu sẽ chết

trống đồng, mâm đồng ,lịch âm , số pi = 16, đòng hồ ........... trong đó trong dong quan trong nhat vi trong dong bieu hien nghe chinh cua nuoc ta la nghe nong trong lua nuoc

mik nha mik nhanh nhat

                                    **Tham khảo**

- Những thành tựu văn hóa chủ yếu của người Ai Cập:

+ Tín ngưỡng: 

Sùng bái tự nhiên (tôn thờ nhiều vị thần, như: thần sông Nin, thần Mặt trời…).Tin vào sự bất tử của linh hồn (cho rằng sau khi chết, linh hồn có thể trở lại thể xác để hồi sinh => có tục ướp xác).

+ Lịch pháp: sáng tạo ra nông lịch.

+ Chữ viết: Sử dụng chữ tượng hình; Chữ được viết trên giấy làm từ thân của cây Papirut.

+ Toán học: Giỏi về hình học; Biết làm các phép tính theo hệ đếm thập phân.

+ Kiến trúc: Xây dựng được các công trình đồ sộ, kì vĩ. Ví dụ: Kim tự tháp…

- Những thành tựu văn hóa chủ yếu của người Lưỡng Hà:

+ Tín ngưỡng: Sùng bái tự nhiên (tôn thờ nhiều vị thần, như: thần Mặt trời…).

+ Lịch pháp: Sáng tạo ra nông lịch.

+ Chữ viết: Sử dụng chữ tượng hình; Chữ được viết trên đất sét.

+ Toán học: Giỏi về số học; Sử dụng hệ đếm lấy số 60 làm cơ sở.

+ Kiến trúc: xây dựng được các công trình đồ sộ. Ví dụ: vườn treo Ba-bi-lon…

Lưỡng Hà cổ đại đã để lại nhiều thành tựu quan trọng có ảnh hưởng đến ngày nay. Một trong những thành tựu đáng kể là việc xây dựng và phát triển hệ thống phong tục, tập quán và quy tắc xã hội. Nhờ vào việc thiết lập các quy tắc và quyền lợi xã hội, lưỡng hà đã tạo ra một nền văn minh ổn định và phát triển. Ngoài ra, lưỡng hà cũng đã đóng góp vào việc phát triển nghệ thuật và văn hóa, như kiến trúc, điêu khắc, văn học và âm nhạc. Các công trình kiến trúc như đền đài, cung điện và thành trì vẫn tồn tại và được coi là di sản văn hóa quan trọng. Các tác phẩm văn học và âm nhạc cổ đại cũng tiếp tục được truyền bá và trân trọng cho đến ngày nay.

Khoảng 5019 năm

Vườn treo Ba-bi-lon.

- là một bức tranh đẹp vì nó giành được giải nhất cuộc thi

- thể hiện tài năng, sự đáng yêu và tấm lòng bao dung nhân hậu của Kiều Phương

- Thức tỉnh người anh, làm người anh hiểu rõ về KP và tự cảm thấy xấu hổ và có lỗi

Dựa vào đoạn văn tả Kiều Phương, viết đoạn văn cảm thụ nhân vật người anh. Với cách viết nhẹ nhàng, trong sáng và giàu chất thơ, nhà văn Tạ Duy Anh đã đưa đến cho chúng ta tác phẩm ''Bức tranh của em gái tôi''. Truyện ngắn ấy khiến chúng ta không thể nào quên nhân vật Kiều Phương - một cô bé rất đáng yêu. Trước hết, Kiều Phương hiện lên với ngoại hình rất đặc biệt, rất ấn tượng bởi vì cô bé ''mặt mũi lúc nào cũng lem nhem, miệng dẩu ra'' trông rất ngộ. Không những thế, Kiều Phương còn có tính cách ngây thơ, hồn nhiên. Cô bé cảm thấy vui, khoe với bạn bè về cái tên Mèo mà anh trai đặt cho mình. Cô bé rất thích lục lọi đồ đạc trong nhà và tự chế màu vẽ. Kiều Phương còn là một họa sĩ nhí tài năng. Chính niềm đam mê vẽ và tài hội họa đã khiến cô bé vẽ những thứ đơn sơ một cách sống động và có hồn. Đặc biệt Kiều Phương đã vẽ bức tranh ''Anh trai tôi'' đạt giải nhất trong cuộc thi vẽ tranh quốc tế. Đó là một bức tranh vô cùng độc đáo và ấn tượng. Một bức tranh chân thực, có hồn đến mức nguyên mẫu - chính là người anh trai cũng phải ngỡ ngàng, hãnh diện. Đáng quý nhất ở Kiều Phương chính là một tâm hồn trong trẻo, thánh thiện. Điều gần gũi, thân thuộc nhất với Kiều Phương chính là anh trai. Người anh trong bức tranh đạt giải với ''tư thế ngồi và ánh mắt mơ mộng, suy tư'', tỏa ra một thứ ánh sáng rất lạ, hoàn hảo chính là kết tinh tình cảm yêu thương anh sâu sắc và tấm lòng nhân hậu, bao dung của cô bé Kiều Phương. Bởi thế, người anh đã thức tỉnh, đã nhận ra ''tâm hồn và lòng nhân hậu của em con đấy''. Kiều Phương thực sự là một hình tượng đẹp, lay động trái tim người đọc, người nghe, gửi đến chúng ta nhiều thông điệp có ý nghĩa. Từ đó, chúng ta không thể nào không nhớ đến cây bút Tạ Duy Anh tài năng vì đã xây dựng thành công một nhân vật ấn tượng đến như thế. 

Nhìn trông dễ đấy.Nhưng theo tôi nghĩ có thứ gì đó sai sai ở đây đó nha.Hãy đọc kĩ yêu cầu của bài tập đã cho nhé.

Đáp số: 30 học sinh

Bạn Phạm Hương Nhi trả lời rất chính xác nhưng bạn bị trừ 1 điểm vì bạn không trả lời đầy đủ.Lưu ý nhé bạn.