CÁC BÀI TOÁN VỀ PHÉP NHÂN KHI CÁC TÍCH RIÊNG ĐẶT THẲNG CỘT VỚI NHAU

Kiến thức cần ghi nhớ:

- Cần nắm thế nào là tích riêng thứ nhất, thứ hai …..

- Khi đặt các tích riêng sai vị trí thì mỗi tích riêng thay đổi ra sao bị lệch 1,2,3… hàng so với tích đúng về bên nào:

- Lệch sai 1, 2, 3 … hàng về bên trái thì tích riêng gấp 10, 100, 1000…. lần 

- Lệch sai 1, 2, 3 …. hàng về bên phải thì tích riêng giảm 10, 100, 1000…. lần. Sau đó dựa vào kết quả để tính toán.

Ví dụ 1: 

Khi nhân một số tự nhiên với 98, một bạn học sinh đã sơ ý đặt hai tích riêng thẳng cột với nhau. Vì vậy tìm được kết quả là 4709. Tìm phép tính đúng.

Phân tích: Cần nắm thế nào là tích riêng

Tích riêng thứ nhất: Thừa số thứ nhất x 8

Tích riêng thứ hai: Thừa số thứ nhất x 9

Khi thực hiện phép tính đúng là tích riêng thứ hai phải đặt lùi vào một hàng. Khi đặt thẳng cột tức là đã làm một phép cộng thông thường, hay là đã lấy thừa số thứ nhất x 8 + thừa số thứ nhất x 9 được kết quả là 4709.

Bài giải: 

Khi đặt các tích riêng thẳng cột với nhau tức là lấy số thứ nhất nhân với 8 và 9 rồi cộng hai kết quả với nhau. Hay là bạn đó đã nhân thừa số thứ nhất với: 9 + 8 = 17

Thừa số thứ nhất là: 4709 : 17 = 277

Tích đúng là: 277 x 98 = 27146

Đáp số: 27146

Ví dụ 2:

Khi nhân 784 với một số có ba chữ số giống nhau, bạn Bình đã đặt các tích riêng thẳng cột như trong phép cộng nên được kết quả là 9408. Tìm tích đúng.

Bài giải: 

Vì thừa số thứ hai có ba chữ số giống nhau nên 3 tích riêng có kết quả bằng nhau.

Đặt các tích riêng thẳng cột như trong phép cộng nên ta thu được kết quả là 9408.

Giá trị của một tích riêng là: 9408 : 3 = 3136

Hàng trăm (chục hoặc đơn vị) của thừa số thứ hai là:

3136 : 784 = 4

Thừa số thứ hai là: 444

Tích đúng là: 784 x 444 = 348096

Đáp số: 348096

Ta có thể áp dụng quy ước làm tròn số để ước lượng kết quả các phép tính. Nhờ đó có thể dễ dàng phát hiện ra những đáp số không hợp lí. Việc ước lượng này lại càng cần thiết khi sử dụng máy tính bỏ túi trong trường hợp xuất hiện những kết quả sai do ta bấm nhầm nút.

Chẳng hạn, để ước lượng kết quả của phép nhân 6439. 384, ta làm như sau:

- Làm tròn số đến chữ số ở hàng cao nhất mỗi thừa số:

6439≈6000;         384 ≈ 400.

- Nhân hai số đã được làm tròn:

6000 . 400 = 2 400 000

Như vậy, tích phải tìm sẽ là một số xấp xỉ 2 triệu.

Ở đây, tích đúng là: 6439 . 384 = 2 472 576

Theo cách trên, hãy ước lượng kết quả các phép tính sau

a) 495.52 ;     b) 82,36.5,1 ;     c) 6730 : 48