Câu 1:
Truyền thuyết Con Rồng cháu Tiên có nhiều chi tiết thể hiện tính chất kì lạ, lớn lao, đẹp đẽ về nguồn gốc và hình dạng của Lạc Long Quân và Âu Cơ:
- Cả hai đều thuộc dòng dõi các thần
+ Lạc Long Quân là con trai thần Long Nữ (thường ở dưới nước)
+ Âu Cơ thuộc dòng họ Thần Nông (ở trên núi).
- Lạc Long Quân có sức khoẻ vô địch, có nhiều phép lạ, thường giúp dân diệt trừ yêu quái, dạy dân cách trồng trọt, chăn nuôi
- Âu Cơ xinh đẹp tuyệt trần.
Câu 2:
Về việc kết duyên của Lạc Long Quân cùng Âu Cơ và chuyện Âu Cơ sinh nở có nhiều điều kì lạ: Một vị thần sống dưới nước kết duyên cùng một người thuộc dòng họ Thần Nông ở trên núi cao
- Âu Cơ sinh ra một cái bọc trăm trứng nở ra trăm con, đàn con "không cần bú mớm mà vẫn lớn nhanh như thổi, sức khoẻ như thần" => chi tiết hoang đường kỳ ảo.
- Cuộc chia tay đầy ân tình, cảm động, 50 người theo mẹ lên chốn non cao, 50 người theo cha xuống biển => sự phát triển của cộng đồng dân tộc để mở mang đất nước.
Như vậy, người Việt Nam là con Rồng cháu Tiên. Nguồn gốc này rất cao quý và đáng tự hào.
Câu 3:
Chi tiết tưởng tượng, kì ảo là những chi tiết không có thật. Đó là những chi tiết có tính chất hoang đường, kì lạ. Các chi tiết này khiến cho các nhân vật và sự kiện lịch sử mang màu sắc thần thoại. Nó được gọi là truyền thuyết.
Trong truyện Con Rồng cháu Tiên, những chi tiết này có vai trò tô đậm tính chất kì lạ, đẹp đẽ của các nhân vật (Lạc Long Quân và Âu Cơ), đồng thời chứng tỏ người Việt có nguồn gốc khác thường, rất cao quý và đẹp đẽ. Qua đó, nhân dân ta muốn nhắn nhủ người đời sau hãy luôn luôn tự hào, tôn kính tổ tiên mình. Các chi tiết tưởng tượng, kì ảo trong truyện vừa phản ánh một trình độ hiểu biết nhất định ở giai đoạn lịch sử sơ khai, vừa là kết quả của óc tưởng tượng phi thường của người Lạc Việt.
Câu 4:
Truyện Con Rồng cháu Tiên tuy có những yếu tố tưởng tượng, kì ảo nhưng về cơ bản đã giải thích, suy tôn nguồn gốc của đất nước ta. Đồng thời truyện cũng thể hiện niềm tự hào dân tộc, ý nguyện đoàn kết, thống nhất từ xa xưa của cộng đồng người Việt: dù ở bất cứ đâu, đồng bằng hay miền núi, trong Nam hay ngoài Bắc, người Việt Nam đều là con cháu các vua Hùng, có chung dòng dõi "con Rồng cháu Tiên", vì thế phải biết thương yêu, đùm bọc lẫn nhau.
Về vấn đề này, nhà nghiên cứu Kiều Thu Hoạch trong tiểu luận Truyền thuyết anh hùng trong thời kì phong kiến cho rằng: "Truyền thuyết là một thể tài truyện kể truyền miệng, nằm trong loại hình tự sự dân gian; nội dung cốt truyện của nó là kể lại truyện tích các nhân vật lịch sử hoặc giải thích nguồn gốc các phong vật địa phương theo quan điểm của nhân dân; biện pháp nghệ thuật phổ biến của nó là khoa trương, phóng đại, đồng thời nó cũng sử dụng những yếu tố hư ảo, thần kì như cổ tích và thần thoại; nó khác cổ tích ở chỗ không nhằm phản ánh xung đột gia đình, sinh hoạt xã hội và số phận cá nhân mà thường phản ánh những vấn đề thuộc phạm vi quốc gia, dân tộc rộng lớn; nó khác thần thoại ở chỗ nhào nặn tự nhiên và xã hội trên cơ sở sự thật lịch sử cụ thểchứ không phải hoàn toàn trong trí tưởng tượng và bằng trí tưởng tượng" (Nhiều tác giả. Truyền thống anh hùng dân tộc trong loại hình tự sự dân gian Việt Nam, NXB Khoa học xã hội, H., 1971).
III. RÈN LUYỆN KĨ NĂNG
1*. Ở Việt Nam, còn có một số dân tộc khác cũng có một số truyện giải thích nguồn gốc dân tộc tương tự như truyện Con Rồng cháu Tiên, đó là truyện Quả trứng thiêng (trứng Điếng do đôi chim Ây cái Uá sinh ra trong sử thi thần thoại Đẻ đất đẻ nước của người Mường, là chiếc trứng thiêng do chim Ông Tôn sinh ra trong sử thi Ẳm ệt luông của người Thái), là hàng trăm dị bản về truyện Quả bầu mẹ từ vùng Tây Bắc xuống đến vùng Trung bộ.
Sự giống nhau này chứng tỏ, tuy có sự khác nhau về trình độ kinh tế nhưng quá trình nhận thức về cộng đồng huyết thống và sự phát triển tư duy của các dân tộc là một quá trình tự nhiên và tất yếu. Trong tâm thức cộng đồng, con người ra đời gắn bó chặt chẽ với tự nhiên, là sản phẩm của thiên nhiên.
2. Tóm tắt:
Xưa, ở miền đất Lạc Việt có một vị thần thuộc nòi Rồng, tên là Lạc Long Quân. Trong một lần lên cạn giúp dân diệt trừ yêu quái, Lạc Long Quân đã gặp và kết duyên cùng nàng Âu Cơ vốn thuộc dòng họ Thần Nông, sống ở vùng núi cao phương Bắc. Sau đó Âu Cơ có mang và đẻ ra cái bọc một trăm trứng; nở ra một trăm người con. Vì Lạc Long Quân không quen sống trên cạn nên hai người đã chia nhau mỗi người mang năm mươi người con, người lên rừng, kẻ xuống biển.Người con trưởng theo Âu Cơ được tôn lên làm vua, xưng là Hùng Vương, đóng đô ở đất Phong Châu, đặt tên nước là Văn Lang. Khi vua cha chết thì truyền ngôi cho con trưởng, từ đó về sau cứ cha truyền con nối đến mười tám đời, đều lấy hiệu là Hùng Vương.
3. Lời kể: Muốn kể diễn cảm truyện Con Rồng cháu Tiên, cần bám sát các chi tiết cơ bản để xác định giọng kể.
- Từ "Ngày xưa" đến "hiện lên" kể bằng giọng trầm.
- Từ "Bấy giờ" đến "điện Long Trang" kể bằng giọng hồi tưởng, đến "như thần" thì ngừng lâu hơn khi kết thúc đoạn trước và khi kể "Thế rồi..." chuyển sang giọng cao hơn.
- Chú ý thể hiện tính chất của lời thoại (giọng "than thở" của Âu Cơ, giọng "phân trần" của Lạc Long Quân). Đoạn cuối kể chậm và nhấn giọng, thể hiện niềm tự hào.
Câu 1.
Những chi tiết trong truyện thể hiện tính chất kì lạ, đẹp đẽ của hình tượng Lạc Long Quân và Âu Cơ:
a) Lạc Long Quân:
-Dòng dõi nguồn gốc: nòi Rồng, con trai thần Long Nữ.
-Tài năng: sức khỏe vô địch, có nhiều phép lạ.
-Kì tích phi thường: diệt trừ Ngư Tinh, Hồ Tinh, Mộc Tinh.
b) Âu Cơ:
-Dòng dõi nguồn gốc: dòng Tiên, thuộc dòng họ Thần Nông.
-Sắc đẹp: xinh đẹp tuyệt trần.
-Tính tình phóng khoáng, tâm hồn thơ mộng: thích đi du ngoạn đến vùng đất có nhiều hoa thơm cỏ lạ.
c) Cảm nhận chung:
“Ta vốn nòi Rồng ở vùng nước thẳm, nàng là dòng tiên ở chốn non cao”
- Lạc Long Quân mang vẻ đẹp kì vĩ, dũng mãnh và nhân hậu; Âu Cơ mang vè đẹp dịu dàng, trong sáng và thơ mộng.
Phải chăng đó cũng là vẻ đẹp anh hùng mà tình nghĩa của dân tộc Việt Nam:
Sống vững chãi bốn ngàn năm sừng sững
Lưng đeo gươm tay mềm mại bút hoa
(Huy Cận - Đi trên mảnh đất này)
Vẻ đẹp của Bố Rồng, Mẹ Tiên là kết tinh vẻ đẹp của dân tộc Việt Nam.
Câu 2. Chuyện kết duyên của Lạc Long Quán cùng Âu Cơ và chuyện Ầu Ca sinh nở có gì kì lạ ?
Gặp nhau, đem lòng yêu nhau rồi thành vợ chồng như một mối kì ngộ lương duyên, như Trời đả định sẵn để họ thành hai vị tổ tiên của dân tộc. Sinh ra “một cái bọc trăm trứng; trăm trứng nở ra một trăm người con trai hồng hào, đẹp đẽ lạ thường. Đàn con không cần bú mớm mà tự lớn lên như thổi, mặt mũi khôi ngô, khỏe mạnh như thần”. Đây là điều tưởng như không thể có, không bao giờ có được, vậy mà nó đã xảy ra đối với hai con người đẹp đẽ, xuất chúng này, khiến ta có thể nghĩ răng: dường như chỉ có hai con người ấy đến với nhau (thành vợ thành chồng) thì mới có dược cái điều kì lạ ấy. Đây cũng là chi tiết hay nhất và có ý nghĩa nhất của truyện. Lạc Long Quân và Âu Cơ chia con thành hai nứa: 50 người con theo bô' xuống biển, 50 người con theo mẹ lên núi, chia nhau cai quản các phương, khi có việc gì thì giúp đỡ lẫn nhau. Người con trưởng theo Âu Cơ được tôn lên làm vua, lập ra nước Văn Lang và thời đại Hùng Vương. Như vậy, theo truyện này, người Việt Nam ta là con cháu vua Hùng, có nguồn gốc là con Rồng, cháu Tiên.
Câu 3. Cơ sở lịch sử của truyện Con Rồng, cháu Tiên chính là thời đại Hùng Vương, có tên nước là Văn Lang, đóng đô ở Phong Châu, triều đình có quan văn, quan võ, con trai vua gọi là quan lang, con gái vua gọi là mị nương,... Đó là cơ sở lịch sử mà người xưa đã dựa vào để sáng tác nên huyền thoại Con Rồng, cháu Tiên. Vì vậy, tuy có những yếu tô' tường tượng, kì ảo nhưng các nhân vật và sự kiện trong truyện đều có liên quan đến lịch sử thời quá khứ: nó là một truyền thuyết về thời đại Hùng Vương gắn với nguồn gỏ'c dân tộc và công cuộc dựng nước cùa vị vua Hùng đầu tiên trong lịch sử.
Câu 4. Chi tiết tưởng tượng, kì ảo là chi tiết không có thực, không thể xảy ra trong cuộc sống thực của con người. Đây chỉ là những chi tiết mà người xưa tưởng tượng ra nhằm nói lên một điều gì đó mà họ mong muốn. Vì tưởng tượng nên thường kì áo, và kì ảo nên mới làm cho câu chuyện huyền diệu, lung linh, li kì, hấp dần; nhưng lại hàm chứa những ý nghĩa sâu sắc. Ví như chi tiết “bọc trăm trứng nở ra trăm người con trai” thì thật kì diệu, không thể nào có được trong cuộc sống của con người, nhưng phải có những chi tiết siêu nhiên kì ảo như thế thì mới tôn vinh được nguồn gốc đẹp đõ, thiêng liêng của dân tộc Việt Nam, và nhất là tô đâm, khắc sâu cái ý dán tộc ta có chung một cội nguồn thống nhất, có chung hai tlểng “đồng bào” (cùng một bọc) ruột thịt thán thương. Vai chi tiết tưởng tượng, kì ảo không thể thiếu được trong các truyền thuyết, đặc biệt là trong các truyền thuyết về thời đại Hùng Vương, chính là vì vậy. Đó là nhờ trí tưởng tượng phong phú của nhân dân ta bắt nguồn từ một tư duy mộc mạc, nguyên sơ mang đậm sắc màu thần thoại của con người thời viễn cổ.
Câu 5.
Ý nghĩa của truyện Con Rồng, cháu Tiên:
- Giải thích nguồn gốc dân tộc.
- Tôn vinh nguồn gốc dân tộc Việt Nam: đẹp đẽ, thiêng liêng, thống nhất, cũng có nghĩa là đề cao dân tộc và tự hào về dân tộc.
Tham khảo !
