Thủ lĩnh xâm lược: Ngột Lương Hợp Thai
Diễn biến:
Quân Mông Cổ đánh vào Thăng Long.
Vua Trần Thái Tông lui quân để bảo toàn lực lượng.
Sau đó phản công ở Đông Bộ Đầu → quân Mông Cổ thua rút chạy.
Lần 2 (1285) – Chống Nguyên lần 1Chỉ huy xâm lược: Thoát Hoan, Toa Đô
Diễn biến:
Quân Nguyên chia 2 đường tiến công.
Nhà Trần thực hiện "vườn không nhà trống", rút lui để bảo toàn lực lượng.
Mở phản công lớn:
Toa Đô chết ở Tây Kết
Thoát Hoan chạy về nước → Đại thắng
Lần 3 (1287–1288) – Chống Nguyên lần 2 Chỉ huy xâm lược: Thoát HoanDiễn biến:
Quân Nguyên tiến đánh lần nữa, lập căn cứ ở Vạn Kiếp.
Nhà Trần tiếp tục kế sách đánh lâu dài, chặn viện trợ lương thực.
Chiến thắng Bạch Đằng (1288): Trần Hưng Đạo dùng kế cọc gỗ đánh tan thủy quân giặc.
Thoát Hoan thua chạy, quân giặc tiêu diệt hoàn toàn.
=>Đại Việt thắng cả 3 – bảo vệ vững độc lập, thể hiện ý chí, tài mưu lược và tinh thần dân tộc.
Lần kháng chiến thứ nhất (1258):
+Quân Mông Cổ xâm lược Đại Việt, chiếm Thăng Long nhưng gặp khó khăn vì thiếu lương thực và quân số ít. Vua Trần Thái Tông chủ động rút lui, quân ta phản công khiến quân Mông phải rút lui. Đại Việt bảo vệ thành công độc lập
Lần kháng chiến thứ hai (1285):+Quân Nguyên do Thoát Hoan chỉ huy tấn công Đại Việt. Trần Quốc Tuấn chỉ huy quân dân tổ chức phòng thủ kiên cường và phản công mạnh mẽ, thắng lợi trong các trận lớn như Chương Dương, Hàm Tử. Thoát Hoan phải rút quân về nước.Lần kháng chiến thứ ba (1287 - 1288):+Quân Nguyên tiếp tục xâm lược lần ba, nhưng bị quân ta sử dụng chiến thuật "vườn không nhà trống" và đánh bại hoàn toàn trong trận Bạch Đằng. Thoát Hoan thất bại, quân Nguyên không thể quay lại xâm lược Đại Việt.Ý nghĩa:
- Các chiến thắng này không chỉ bảo vệ độc lập dân tộc mà còn thể hiện sức mạnh quân sự và tinh thần đoàn kết của quân dân Đại Việt dưới sự lãnh đạo tài ba của nhà Trần.
Lược đồ 3 lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông-Nguyên
Lần 1 (1258):Quân Mông Cổ xâm lược Đại Việt từ hướng Vân Nam.Trận Bình Lệ Nguyên: Quân Trần chủ động rút lui để bảo toàn lực lượng.Thực hiện "vườn không nhà trống" gây khó khăn cho quân Mông Cổ.Phản công Đông Bộ Đầu: Quân Trần thắng lợi, quân Mông Cổ rút chạy.Lần 2 (1285):Quân Nguyên xâm lược Đại Việt từ hai hướng: từ phía Bắc và từ Chiêm Thành đánh lên.Quân Trần rút lui về Vạn Kiếp, sau đó về Thăng Long rồi Thiên Trường.Thực hiện "vườn không nhà trống".Phản công thắng lợi ở nhiều nơi: Tây Kết, Hàm Tử, Chương Dương, Thăng Long, Vạn Kiếp.Toa Đô bị giết, Thoát Hoan rút chạy.Lần 3 (1287-1288):Quân Nguyên tấn công Đại Việt theo hai đường thủy, bộ.Trần Khánh Dư mai phục, tiêu diệt đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ ở Vân Đồn.Quân Nguyên chiếm Thăng Long nhưng gặp khó khăn về lương thực.Trận Bạch Đằng: Quân Trần thắng lớn, Ô Mã Nhi bị bắt sống.Thoát Hoan rút quân về nước.
1. Cuộc kháng chiến lần thứ nhất (1258) Quân Mông - Nguyên xâm lược: Năm 1258, quân Mông - Nguyên do Hốt Tất Liệt chỉ huy tấn công Đại Việt. Mông Cổ mở chiến dịch lớn nhằm xâm lược Đại Việt.
Diễn biến chính: Quân Mông Nguyên tấn công từ biên giới phía Bắc. Trận chiến tại Thăng Long (Hà Nội ngày nay), quân ta bị áp đảo nhưng vẫn kiên cường chống trả.
Biện pháp phòng thủ: Vua Trần Thái Tông và triều đình quyết định rút quân về phòng thủ tại các vùng núi hiểm trở.
Cuộc kháng chiến diễn ra chủ yếu ở vùng phía Bắc, bao gồm việc bảo vệ Thăng Long.
Kết quả: Quân ta dưới sự chỉ huy của Trần Hưng Đạo, đã dùng chiến lược "rút lui để chờ thời", sau đó phản công và đánh bại quân Mông Cổ. Quân Mông - Nguyên phải rút lui, Đại Việt giành được chiến thắng.
2. Cuộc kháng chiến lần thứ hai (1285) Quân Mông - Nguyên xâm lược lần thứ hai: Sau khi Đại Việt phản công và giành chiến thắng, Mông Cổ tiếp tục xâm lược vào năm 1285 dưới sự chỉ huy của Ô Mã Nhi.
Diễn biến chính: Quân Nguyên xâm lược mạnh mẽ, tấn công từ biên giới Bắc và tiếp cận Thăng Long. Trần Hưng Đạo đã chỉ huy quân đội Đại Việt chiến đấu ngoan cường.
Biện pháp phòng thủ: Đánh trận quyết liệt trên sông, trận chiến trên sông Bạch Đằng (năm 1285) nổi bật. Quân ta dùng chiến thuật du kích, chiến tranh tâm lý, phá hoại nguồn cung cấp, tấn công các đồn quân Nguyên.
Kết quả: Quân ta chiến thắng quyết định, quân Nguyên đại bại, Ô Mã Nhi bị bắt sống, Mông Cổ phải rút quân về.
3. Cuộc kháng chiến lần thứ ba (1287-1288) Quân Mông - Nguyên xâm lược lần thứ ba: Sau khi thất bại hai lần trước, Mông - Nguyên vẫn quyết tâm xâm lược lần nữa vào năm 1287, lần này do Hốt Tất Liệt chỉ huy.
Diễn biến chính: Mông - Nguyên lại tổ chức một cuộc tấn công lớn, tấn công vào Đại Việt từ đường biển. Trần Hưng Đạo cùng triều đình chuẩn bị phòng thủ.
Biện pháp phòng thủ: Quân ta tiếp tục phòng thủ chặt chẽ, tập trung vào việc bảo vệ các cửa biển, chuẩn bị các trận đánh trên sông Bạch Đằng. Cuộc chiến chính diễn ra trên sông Bạch Đằng với chiến thuật "rút quân, dụ địch vào bẫy". Kết quả: Quân ta giành chiến thắng vang dội trong trận sông Bạch Đằng (1288). Hốt Tất Liệt và quân Nguyên bị tiêu diệt, Mông - Nguyên phải rút quân về nước.
------------------------------Tóm tắt kết quả--------------------------------
Lần thứ nhất (1258): Đại Việt chiến thắng, quân Nguyên phải rút lui.
Lần thứ hai (1285): Đại Việt chiến thắng, quân Nguyên bị đánh bại hoàn toàn. Lần thứ ba (1287-1288): Đại Việt chiến thắng một lần nữa, quân Nguyên đại bại trong trận Bạch Đằng. Ba lần kháng chiến này đã thể hiện sự kiên cường, tài trí của quân và dân Đại Việt, đặc biệt dưới sự chỉ huy của Trần Hưng Đạo, góp phần bảo vệ độc lập và toàn vẹn lãnh thổ của đất nước.
