Ngày xửa ngày xưa, ở một làng nọ có vợ chồng người làm vườn nghèo khổ, sinh được đứa con trai đặt tên là Lía. Càng lớn lên, Lía càng có sức mạnh hơn người. Tính nghĩa hiệp nên gặp chuyện bất bình là xông vào can thiệp, vì vậy giữa Lía và bọn cường hào ác bá thường có những trận gây gổ đánh nhau.
Một hôm, Lía đi hái củi trong rừng, bỗng gặp một con hổ dữ đang vồ một con nai. Không chút do dự, Lía lao vào đánh hổ, cứu con nai thoát chết. Con nai hóa thành một thiếu nữ xinh đẹp, tự xưng là tiên núi và đem lòng yêu mến Lía. Tiên nữ tặng Lía một chiếc khố thần và dạy cho Lía võ nghệ phi phàm. Nhờ có chiếc khố thần và võ nghệ cao cường, Lía trở thành anh hùng của dân làng. Lía thường xuyên trừ khử bọn cường hào ác bá, giúp đỡ người nghèo khổ. Tiếng tăm của Lía vang xa khắp nơi, khiến cho quan lại triều đình lo sợ. Bọn quan lại vu khống Lía là giặc cướp, sai quân lính đến vây bắt. Lía chiến đấu anh dũng nhưng cuối cùng bị bắt và bị xử tử. Khi Lía hy sinh, trời đất bỗng tối sầm, mưa to gió lớn. Một con chim phượng hoàng bay đến, rỉa máu trên xác Lía và làm cho Lía sống lại. Lía tiếp tục chiến đấu chống lại bọn quan lại và bè lũ tay sai. Sau nhiều trận chiến ác liệt, Lía đã chiến thắng hoàn toàn. Lía được dân làng tôn làm thủ lĩnh, cùng nhau xây dựng cuộc sống ấm no hạnh phúc.
Truyền thuyết về Chàng Lía ca ngợi tinh thần dũng cảm, vị tha của người anh hùng. Lía là biểu tượng cho ước mơ về một xã hội công bằng, nơi người tốt được đền đáp, kẻ ác bị trừng phạt.
