1. Nội dung chính của Bài học đường đời đầu tiên kể về sự việc: Dế Mèn lớn lên trở thành chàng dế cường tráng nhưng cũng kiêu căng xốc nổi. Chính vì thế mà bày trò trêu chị Cốc, gây ra cái chết thương tâm cho Dế Choắt. Điều đó khiến Dế Mèn không khỏi hối hận và ghi nhớ mãi, trở thành bài học đường đời đầu tiên.
2. Chi tiết nghệ thuật đặc sắc:
- Tác giả sử dụng ngôi số 1, để nhân vật Dế Mèn tự giới thiệu về mình. Ngôi kể này khiến câu chuyện bộc lộ được những suy nghĩ của chính mình, mang tính chủ quan, chân thực, sinh động.
- Chi tiết Dế Choắt ốm yếu xin Dế Mèn đào ngách thông sang tổ nhà Dế Mèn nhưng bị từ chối: "Xì, đào ngách sang nhà ta, dễ nghe nhỉ!... Đào tổ nông thì cho chết". Hay chi tiết đọc câu thơ trêu chị Cốc: "Cái cò, cái vạc, cái nông/ Ba cái đều béo vặt lông cái nào..." thể hiện rõ tính cách xốc nổi, nghịch ngợm và coi thường người khác của Dế Mèn.
- Chi tiết Dế Choắt bị chị Cốc mổ oan, khi hấp hối còn để lại lời khuyên cho Dế Mèn. Đó cũng là bài học mà Tô Hoài gửi gắm, không chỉ dành cho bạn đọc nhỏ tuổi mà còn là bạn đọc muôn thế hệ.
=> Những chi tiết nghệ thuật này đã tạo nên nét đặc sắc cho loại truyện đồng thoại về loài vật. Mỗi một nhân vật đều được nhân hóa, đều thể hiện một hạng người, một loại người trong xã hội.
