Về bộ phận văn học dân gian, có các trọng tâm kiến thức:
– Những đặc trưng cơ bản của văn học dân gian. – Hệ thống thể loại văn học dân gian Việt Nam. – Những giá trị của văn học dân gian Việt Nam. Để nắm được những trọng tâm kiến thức nói trên, có thể ôn tập theo các gợi ý sau: a) Những đặc trưng cơ bản của văn học dân gian. Văn học dân gian bao gồm những thể loại nào? Chỉ ra những đặc trưng chủ yếu nhất của từng thể loại. b) Chọn phân tích một số tác phẩm (hoặc trích đoạn tác phẩm) văn học dân gian đã học (hoặc đã đọc) để làm nổi bật đặc điểm nội dung và nghệ thuật của sử thi, truyền thuyết, truyện cổ tích, truyện thơ, truyện cười, ca dao, tục ngữ. c) Kể lại một số truyện dân gian, đọc thuộc một số câu ca dao, tục ngữ mà anh (chị) thích.I. Mở đầu
Văn học dân gian là nền tảng của văn học viết Việt Nam, phản ánh đời sống, tâm tư và ước mơ của nhân dân lao động. Nhiều tác phẩm văn xuôi trung đại đã kế thừa chất liệu dân gian để xây dựng những câu chuyện thấm đẫm tính nhân văn. Chuyện người con gái Nam Xương trong tập Truyền kỳ mạn lục của Nguyễn Dữ là một minh chứng điển hình. Tác phẩm vừa mang đậm dấu ấn của truyền thuyết dân gian vừa chứa đựng tư tưởng nhân đạo và giá trị hiện thực sâu sắc.
II. Nội dung nghiên cứu
1. Nguồn gốc dân gian và sự tiếp thu của Nguyễn Dữ
Câu chuyện có cốt lõi từ truyền thuyết dân gian về Vũ Nương – người phụ nữ tiết hạnh, chịu oan khuất vì chồng ghen tuông, sau hóa thân thành bóng trên sông Hoàng Giang.
Nguyễn Dữ tiếp thu và nâng tầm: từ một truyện truyền miệng thành tác phẩm văn xuôi chữ Hán, vừa giữ lại yếu tố kỳ ảo dân gian (thủy cung, Linh Phi) vừa kết hợp bút pháp hiện thực.
2. Vấn đề được đặt ra trong tác phẩm
a) Thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến
Vũ Nương tiêu biểu cho người phụ nữ truyền thống: hiền thục, thủy chung, hiếu nghĩa.
Dù vậy, nàng vẫn bị nghi oan, bị đẩy đến cái chết oan khuất, thể hiện sự bất công và số phận mong manh của người phụ nữ trong xã hội nam quyền.
b) Tư tưởng nhân đạo của tác phẩm
Nguyễn Dữ bày tỏ niềm thương cảm sâu sắc cho thân phận Vũ Nương.
Ông trân trọng những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ, đồng thời phê phán xã hội phong kiến bất công, lễ giáo khắt khe đã đẩy họ vào bi kịch.
c) Sự hòa quyện giữa yếu tố hiện thực và kỳ ảo
Hiện thực: chiến tranh, cảnh chồng đi lính, gia đình chia lìa, nỗi cô đơn và ghen tuông.
Kỳ ảo: thủy cung, Linh Phi, sự xuất hiện của Vũ Nương khi đã “hóa thân”.
Qua đó, tác phẩm thể hiện niềm tin dân gian vào công lý ở một thế giới khác, khi công lý ở trần gian không thể thực hiện.
3. Ý nghĩa dân gian – văn học
Tác phẩm vừa là tiếng nói tố cáo hiện thực xã hội, vừa là sự khẳng định giá trị nhân phẩm người phụ nữ. Kế thừa và phát triển chất liệu dân gian, Nguyễn Dữ đã mở rộng sức sống của truyền thuyết trong đời sống văn học viết.
III. Kết luận
Chuyện người con gái Nam Xương không chỉ là một truyện truyền kỳ giàu yếu tố kỳ ảo mà còn là một bản cáo trạng đanh thép đối với chế độ phong kiến, đồng thời là khúc ca ngợi phẩm hạnh và vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ. Nghiên cứu tác phẩm cho thấy văn học viết Việt Nam trung đại đã kế thừa và phát triển từ nền văn học dân gian, qua đó khẳng định vai trò nền tảng và sức sống bền bỉ của văn học dân gian trong dòng chảy văn học dân tộc.
Tìm một vài bài thơ của các nhà thơ trung đại và hiện đại có sử dụng chất liêu văn học dân gian để chứng minh vai trò của văn hoc dân gian đối với văn học viết.
TÌM NHỮNG VÍ DỤ CHỨNG MINH CHO SỰ ẢNH HƯỞNG QUA LẠI GIỮA VĂN HỌC DÂN GIAN VÀ VĂN HỌC VIẾT (SẮP XẾP THEO BIỂU BẢNG )
1.Câu
2. Thể loại
3. Bộ phận văn học ảnh hưởng
4.Nội dung thể hiện qua chi tiết ảnh hưởng
BÁO CÁO NGHIÊN CỨU VỀ TÁC PHẨM: Hình tượng người phụ nữ trong văn học dân gian Việt Nam.
1.Mở đầu:
Văn học dân gian là kho tàng trí tuệ, tâm hồn và bản sắc văn hóa của dân tộc Việt Nam. Trong đó, hình tượng người phụ nữ xuất hiện xuyên suốt trong các thể loại như truyện cổ tích, ca dao, tục ngữ, truyện cười... không chỉ thể hiện vẻ đẹp truyền thống mà còn phản ánh vai trò, vị trí và số phận của người phụ nữ trong xã hội xưa. Nghiên cứu hình tượng này giúp ta hiểu sâu hơn về văn hóa, tâm lý và giá trị nhân văn của dân tộc Việt.
2.Nội dung nghiên cứu:
a:hình tượng người phụ nữ trong nội dung nghiên cứu:
Trong truyện cổ tích Việt Nam, người phụ nữ thường xuất hiện với vẻ đẹp vừa ngoại hình vừa tâm hồn . Họ thường là nhân vật chính và là đối tượng chịu nhiều thiệt thòi ,áp bức nhưng cuối cùng lại được đền đáp xứng đáng nhờ phẩm chất đạo đức tốt đẹp.
b:hình tượng người phụ nữ trong ca dao
Ca dao là tiếng nói tâm hồn của người bình dân, đặc biệt là của người phụ nữ. Qua ca dao, hình ảnh người phụ nữ hiện lên với,tình yêu thiết tha , tấm lòng thủy chung và cả nỗi đau bị thân phận rằng buộc bởi lễ
c:Giá trị nhân văn và phản kháng xã hội qua hình tượng người phụ nữMặc dù được sáng tác trong bối cảnh xã hội phong kiến trọng nam khinh nữ, văn học dân gian vẫn thể hiện tư tưởng nhân đạo sâu sắc , đứng về phía người phụ nữ. Những sáng tác dân gian dường như là tiếng nói thay cho họ,lên án bất công đề cao đạo đức , và mơ ước một xã hội công bằng hơn.
3:Kết luận:
Hình tượng người phụ nữ trong văn học dân gian Việt Nam là một biểu tượng phong phú, đa chiều và giàu giá trị nhân văn.Qua những tác phẩm dân gian, người phụ nữ hiện lên vừa đẹp đẽ trong tâm hồn, vừa mang theo những nỗi niềm, bi kịch phản ánh rõ ràng thực trạng xã hội.Việc nghiên cứu đề tài này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về quá khứ mà còn nâng cao nhận thức hiện đại về vai trò và quyền của phụ nữ trong xã hội hôm nay.Hãy tóm tắt nội dung các bài: Khái quát văn học dân gian Việt Nam (Ngữ văn 10, tập 1), Nguyễn Du và bài Văn bản văn học (Ngữ văn 10, tập 2).
Cho đoạn văn sau:
Văn học dân gian cho chúng tôi những lời ru ngọt ngào từ thủa còn nằm nôi. Đó là ca dao, một bộ phận quan trọng làm nên nền vănhọc và văn hoá dân gian của dân tộc. Ca dao không chỉ là khúc hát du dương đưa em thơ và giấc ngủ mà đó còn là những câu nói hàm súc chứa đựng bao lời khuyên dạy về đạo lí làm người, những bài học nhân sinh. Ví dụ:
Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.
Đoạn văn trên nói về điều gì?
A. Giới thiệu về ca dao.
B. Nêu khái niệm về ca dao.
C. Đưa ra ví dụ về ca dao.
D. Tổng kết về ca dao.
Làm văn: 1Em hãy cho biết sức sống của các tác phẩm văn học dân gian trong lối cảnh xã hội ngày nay? 2.Hãy chia sẻ những việc em đã đang và sẽ làm để bảo tồn lưu trữ những tác phảm văn học dân gian, dân tộc ấy.
Văn học dân gian Việt Nam có những thể loại nào? Nêu tên gọi, định nghĩa ngắn gọn và ví dụ cho mỗi thể loại.
So sánh điểm giống và khác nhau giữa văn học dân gian (ca dao) và văn học hiện đại