Vai trò của Đảng trong việc chớp thời cơ thể hiện qua các mốc sau:
- Tháng 5/1941, nhận thấy tình hình thế giới và trong nước có nhiều thay đổi, BCH Trung ương Đảng đã họp hội nghị lần thứ Tám, đánh dấu bước chuyển biến trong chỉ đạo chiến lược: xác định nhiệm vụ trước mắt, kẻ thù trước mắt cùng các vấn đề khác như hình thức khởi nghĩa, hình thức nhà nước...
Hội nghị đã xác định nhiệm vụ giải phóng dân tộc là nhiệm vụ bức thiết của các mạng Đông Dương, không biết chớp thời cơ thì vạn năm cũng không đòi lại được. “Trong lúc này, nếu không giải quyết được vấn đề dân tộc giải phóng, không đòi được độc lập, tự do cho toàn thể dân tộc thì chẳng những toàn thể quốc gia dân tộc chịu mãi kiếp ngựa trâu, mà quyền lợi của bộ phận, giai cấp đến vạn năm cũng không đòi được”.
- Từ năm 1941 - 1945: Đảng ra sức chuẩn bị về lực lượng chính trị, lực lượng vũ trang và căn cứ địa cách mạng cho Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945.
- 21 giờ 30 phút ngày 9-3-1945, Nhật đồng loạt tấn công Pháp trên toàn Đông Dương. Ngày 10-3, quân Pháp đầu hàng Nhật. Ngay trong đêm Nhật đảo chính Pháp, Ban Thường vụ Trung ương Đảng mở rộng đã họp ở Đình Bảng. Hội nghị đã đưa ra Chỉ thị “Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”.
- Ngày 14, 15 - 8 - 1945: Hội nghị Toàn quốc họp tại Tân Trào thông qua kế hoạch Tổng khởi nghĩa.
=> Đảng đã xác định chính xác thời cơ và chớp thời cơ kịp thời, đưa đến thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945.
$-$ Xác định đúng thời cơ:
$+$ Nhận diện bối cảnh quốc tế, khu vực thuận lợi cho cách mạng.
$+$ Nắm bắt thời cơ Nhật đầu hàng, Pháp suy yếu, mâu thuẫn Nhật - Pháp.
$+$ Đánh giá chính xác tiềm lực quân sự của kẻ thù, khả năng của nhân dân ta.
$-$ Chuẩn bị chu đáo cho khởi nghĩa:
$+$ Huy động toàn dân tham gia Mặt trận Việt Minh, tập hợp lực lượng vũ trang.
$+$ Tuyên truyền, giáo dục nâng cao ý thức chính trị, tinh thần đoàn kết cho nhân dân.
$+$ Chuẩn bị về cán bộ, vũ khí, kế hoạch, tổ chức lực lượng cho khởi nghĩa.
$-$ Lãnh đạo khởi nghĩa kịp thời, sáng tạo:
$+$ Ban bố "Tuyên ngôn độc lập", kêu gọi toàn dân khởi nghĩa.
$+$ Chỉ đạo thành công các mũi tiến công vũ trang, giành chính quyền.
$+$ Đáp ứng nguyện vọng độc lập, tự do của nhân dân, kịp thời nắm quyền lãnh đạo cách mạng.
$-$ Khắc phục khó khăn, giữ vững thành quả:
$+$ Đối phó với âm mưu xâm lược của thực dân Pháp, Mỹ.
$+$ Tổ chức và lãnh đạo nhân dân kháng chiến, bảo vệ chính quyền cách mạng.
$+$ Củng cố khối đoàn kết dân tộc, xây dựng chế độ dân chủ mới.
`=>` Vai trò lãnh đạo sáng suốt, kịp thời của Đảng là yếu tố then chốt dẫn đến thắng lợi của Cách mạng tháng Tám.
