Nhà văn Nam Cao đưa ra nhận định: "Nghệ thuật phải là những tiếng đau khổ kia, thoát ra từ những kiếp lầm than", một tác phẩm hay phải là tác phẩm phản chiếu những cơn bão táp thời đại. Nếu vậy, truyện ngắn "Dưới bóng hoàng lan" có được định nghĩa là một tác phẩm nghệ thuật hay? Hãy bày tỏ ý kiến của bạn
Cứ khi nhìn vào đời ta lại tưởng chừng như nhìn vào văn học và cứ khi nhắc đến nhà văn Nam Cao, ta lại nhớ đến nhận định: ".....". Nếu vậy, truyện ngắn "Dưới bóng hoàng lan" có được định nghĩa là một tác phẩm nghệ thuật hay?. Chúng ta cùng phân tích tác phẩm để có được câu trả lời.
Trước hết, ta tìm hiểu về giá trị nội dung cốt lõi của câu truyện. Đó là tình cảm bà cháu dịu dàng, là tình cảm đôi lứa trong sáng đẹp đẽ và hơn hết là tả lại những giây phút quý báu bình lặng bênh người thân gia đình, quê hương thân thiết. Về giá trị nghệ thuật, câu truyện gợi ra những dòng suy nghĩ, tâm tư, tình cảm của nhân vật một cách tự nhiên không gò bó. Ta có thể thấy điều đó qua nỗi xúc động của nhân vật Thanh khi được bà lại gần săn sóc buông màn, nhìn cháu âu yếm và xua đuổi muỗi rồi đưa gió quạt nhẹ lên tóc chàng; thậm chí, chàng còn xúc động gần ứa mắt. Hay cảm giác sự yên tĩnh của ngôi nhà bà khi Thanh vừa bước qua bậc thêm, rồi thêm vào đó là một mùi lá tươi non phảng phất. Đến đó chưa hết, tác giả tài tình dẫn vào tình huống đầu tiên của câu truyện, đó là lúc mà Thanh gặp lại cô Nga. Vẫn duyên dáng, xinh đẹp, tươi cười như ngày nào; cô cất lên những lời nói quan tâm như "Anh về rồi đấy à",.. Ta càng rõ hơn, tính cách của nhân vật cô Nga: một người hòa đồng, dễ thương, hoạt bát. Đến đây, tác giả đã chịu bày ra cho người đọc một ngọn gió tình cảm rằng đôi lúc Thanh coi cô Nga như em gái ruột của mình. Như để làm rõ hơn tình cảm đôi lứa, Thạch Lam còn cho những câu nói vào nhân vật Thanh một cách hết sức tự nhiên ý tỏ Nga không phải làm khách mà cứ ngồi vào ăn cơm đi. Lúc này đây, đọc giả sẽ ngờ ngợ đoán ra được làn sóng tình cảm được gợi nhẹ nên trong lòng Thanh. Rồi sau đó là biết bao sự tình tứ: Thanh như cô Nga còn cô nhìn lại Thanh một cách âu yếm. Sau đó là chi tiết cả hai cùng ra vườn có cây hoàng lan, bao kỉ niệm đôi bên ùa về từ ngày còn trẻ hỏn. Hai người lại tiếp tục ôn chuyện cũ, Nga vuốt nhẹ mái tóc mình làm cho Thanh lúc này thấy trái tim mình có gì đó là rung động. Sau cùng, đôi bên tỏ bày tấm lòng mình, đã nắm tay thế nhưng cuối cùng Thanh vẫn phải đi tỉnh để cô Nga ở lại chờ đợi. Thật xót xa, thật đáng thương biết bao!. Đó có phải chăng là những tiếng đau khổ mà Nam Cao đã nói?, đó có phải là tình cảm làm con người ta nghẹn ngào?. Và đó có phải là những cơn bão táp thời đại dẫm lên những kiếp lầm than?. Có đấy. Có bởi vì cuộc sống mưu sinh vất vả nghèo khổ của Thanh chính là cơn bão táp, cuốn đi một mối tình đẹp đẽ bởi sau cùng Thanh cũng chẳng quay về. Ta xót thương biết bao, nghĩ về số phận cô Nga mà xem; có phải cô phải đợi cả thanh xuân của mình để rồi chẳng nhận lại được gì từ Thanh?. Có lẽ thế, một người con gái xinh đẹp duyên dáng biết bao.
Qua những gì đã phân tích ở trên, ta đã có thể trả lời câu hỏi nêu ra ở đề và ở câu mở bài. "Dưới bóng hoàng lan" chính là một tác phẩm nghệ thuật hay, không chỉ thế nó luôn còn để lại dư âm xót xa cho người đọc về một mối tình đôi lứa đẹp đẽ và tình cảm bà cháu của cả một câu truyện.
