Cây nào cũng phải có gốc, sông thì có nguồn. Có gốc cây mới bén rễ trở nên phát triển thành một cái cây xanh tốt. Sông có khúc thì mới có nước. Cũng như con người phải có tổ tiên, ông bà thì mới có cha mẹ và có chúng ta. Bài ca dao nói lên tình cảm anh em trong một gia đình. Là mối quan hệ huyết thống tổ tiên, ông bà và cha mẹ anh em.
Chữ có được lặp đi lặp lại nhiều lần để nhắc nhở chúng ta rằng đi đâu đi xa cách mấy chăng nữa thì hãy nhớ về nguồn gốc của mình. Bài học con cháu phải biết ghi nhớ công lao của tổ tiên, cha mẹ ông bà. Phải biết chung thủy hiếu thuận không được vong ơn bội nghĩa.
tham khảo
Bài ca dao nói lên mỗi quan hệ thân thiết, gắn bó đầy tình nghĩa trong đại gia đình. Đó là mối quan hệ giữa con cháu đối với tổ tiên, ông bà, là mối quan hệ anh em ruột thịt.
Cây thì có cội có gốc, sông thì có nguồn. Nhờ có gốc bền rễ sâu mà cành lá mới xanh tươi, đơm hoa kết trái. Nhờ có nguồn mà sông mới có nước không bao giờ cạn. Con người cũng vậy, phải "có cố, có ông", có tổ tiên, ông bà mới có cha mẹ, con cháu. Chữ "có" được điệp lại bốn lần khẳng định một chân lí, một sự thật hiển nhiên về nguồn gốc của mọi sự thật. So sánh " Như cậy có cội như sông có nguồn" làm cho ý tưởng được cụ thể, giản dị, dễ hiểu. Bài học về sự thủy chung "Uống nước nhớ nguồn" được nêu lên một cách giản dị, dễ hiểu. Con cháu phải biết ghi nhớ công ơn của tổ tiên, ông bà; phải thủy chung, không được vong ơn bội nghĩa :
Con người có cố có ông
Như cây có cội như sông có nguồn
Anh em trong gia đình cùng chung cha mẹ, chung huyết hệ, khác với người dưng. Anh em ruột thịt gắn bó với nhau thân thiết " như chân với tay" trong một cơ thể. Con người hoàn chỉnh không thể thiếu chân, tay. Câu ca dao " Anh em như chân với tay" nhắc nhở anh em trong gia đình phải biết thương yêu, giúp đỡ lẫn nhau, biết " rách lành đùm bọc, giúp nhau đỡ đần". Các chữ "đùm bọc", " đỡ đần" nhắc nhở anh em phải biết che chở, giúp đỡ, san sẻ vật chất tình thương cho nhau, nhất là những lúc khó khăn hoạn nạn, lúc "rách lành", lúc "dở hay", "máu chảy ruột mềm", "một giọt máu đào hơn ao nước lã" là vậy.
Tình nghĩa anh em, chị em ruột thịt phải được thể hiện một cách cụ thể. Đó là đạo lí mà ông bà, cha mẹ vẫn nhắc nhở con cháu
