Trong văn chương Việt Nam, "Hạnh phúc của một tang gia" của nhà văn Vũ Trọng Phụng là một tác phẩm nổi bật với cái nhìn châm biếm về xã hội. Qua đám tang của cụ cố tổ trong tác phẩm, tác giả đã khắc họa rõ nét những mặt trái của xã hội thời bấy giờ. Để thấy rõ sự khác biệt, chúng ta hãy so sánh đám tang trong tác phẩm với những nét văn hóa tang ma truyền thống của người Việt.
Trong văn hóa truyền thống của người Việt, đám tang là một nghi lễ quan trọng, đầy trang nghiêm và thể hiện lòng kính trọng đối với người đã khuất. Mỗi nghi thức trong tang lễ đều mang ý nghĩa sâu sắc, từ việc khâm liệm, đưa tang cho đến chôn cất. Người thân thường mặc áo tang, khóc than để bày tỏ lòng tiếc thương và cầu nguyện cho linh hồn người quá cố được siêu thoát. Không khí của đám tang truyền thống luôn đượm buồn, lắng đọng và thiêng liêng.
Ngược lại, trong "Hạnh phúc của một tang gia," Vũ Trọng Phụng đã vẽ nên một bức tranh hoàn toàn khác. Đám tang trong tác phẩm không mang nặng nỗi buồn hay sự tiếc thương mà thay vào đó là niềm "hạnh phúc" của những người thừa kế. Mỗi nhân vật đều có những toan tính riêng, mừng rỡ vì sự ra đi của cụ cố tổ mang lại cho họ những lợi ích cá nhân. Họ không quan tâm đến việc kính nhớ người đã khuất mà chỉ tập trung vào việc phân chia tài sản. Đám tang trở thành nơi phô trương sự giàu có và địa vị xã hội, thay vì là dịp để bày tỏ lòng thành kính.
Sự khác biệt này phản ánh sự suy đồi của xã hội thời bấy giờ, nơi mà giá trị đạo đức bị đảo lộn, con người sống vì lợi ích cá nhân mà quên đi những giá trị truyền thống tốt đẹp. Vũ Trọng Phụng đã sử dụng đám tang để làm nổi bật sự mỉa mai, châm biếm về một xã hội mà tình người và đạo đức đang dần bị phai nhạt.
Tóm lại, sự khác biệt giữa đám tang trong "Hạnh phúc của một tang gia" và nét văn hóa tang ma truyền thống của người Việt không chỉ nằm ở hình thức bên ngoài mà còn ở ý nghĩa sâu xa của nó. Nếu như đám tang truyền thống là dịp để thể hiện lòng kính trọng và tiếc thương, thì đám tang trong tác phẩm của Vũ Trọng Phụng lại là bức tranh châm biếm về sự suy thoái đạo đức trong xã hội. Qua đó, tác giả muốn gửi gắm thông điệp về sự cần thiết phải giữ gìn và tôn trọng những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
