Hình thức trao đổi khíĐại diệnCấu tạo cơ quan trao đổi khíĐặc điểm trao đổi khíMôi trường thích nghi
| Trao đổi khí qua bề mặt cơ thể | Giun đất, bọt biển | Bề mặt cơ thể mỏng và ẩm | Oxy khuếch tán qua bề mặt da vào máu, CO2 khuếch tán ra ngoài | Môi trường ẩm hoặc nước |
| Trao đổi khí qua hệ thống ống khí | Côn trùng (châu chấu, ong) | Hệ thống ống khí trải rộng khắp cơ thể | Oxy vào ống khí từ lỗ thở, khuếch tán trực tiếp vào tế bào | Môi trường cạn |
| Trao đổi khí qua mang | Cá, tôm, cua | Mang có nhiều phiến mang | Oxy khuếch tán từ nước vào máu qua mang, CO2 khuếch tán ra ngoài | Môi trường nước |
| Trao đổi khí qua phổi | Động vật có xương sống, chim, thú | Phổi, có các phế nang hoặc túi khí | Oxy vào máu qua các phế nang/phổi, CO2 khuếch tán ra ngoài qua phổi | Môi trường cạn (đất) |
Chi tiết:
Trao đổi khí qua bề mặt cơ thể:
Đại diện: Giun đất, bọt biển.
Cấu tạo: Bề mặt cơ thể mỏng, ẩm ướt, nhiều mao mạch.
Đặc điểm: Oxy khuếch tán từ môi trường bên ngoài qua bề mặt cơ thể vào máu, và CO2 khuếch tán ra ngoài qua da.
Môi trường thích nghi: Những nơi ẩm ướt hoặc môi trường nước để duy trì bề mặt da ẩm.
Trao đổi khí qua hệ thống ống khí:
Đại diện: Côn trùng như châu chấu, ong.
Cấu tạo: Hệ thống ống khí (tracheae) trải rộng khắp cơ thể, thông với môi trường qua các lỗ thở (spiracles).
Đặc điểm: Oxy từ môi trường vào qua các lỗ thở và khuếch tán trực tiếp đến các tế bào qua ống khí, CO2 đi theo chiều ngược lại.
Môi trường thích nghi: Môi trường cạn, nơi có đủ lượng oxy và không quá ẩm.
Trao đổi khí qua mang:
Đại diện: Cá, tôm, cua.
Cấu tạo: Mang có cấu trúc gồm nhiều phiến mỏng, nhiều mao mạch.
Đặc điểm: Oxy từ nước khuếch tán qua bề mặt mang vào máu, CO2 khuếch tán ra ngoài từ máu vào nước.
Môi trường thích nghi: Môi trường nước, nơi mà quá trình khuếch tán khí qua mang có thể diễn ra hiệu quả.
Trao đổi khí qua phổi:
Đại diện: Động vật có xương sống như bò sát, chim, thú.
Cấu tạo: Phổi có cấu trúc với nhiều phế nang hoặc túi khí tăng diện tích tiếp xúc.
Đặc điểm: Oxy từ không khí vào phổi, khuếch tán vào máu qua các phế nang/phổi, CO2 khuếch tán ra ngoài qua phổi.
Môi trường thích nghi: Môi trường cạn, có sự chênh lệch nồng độ oxy và CO2 rõ rệt để hỗ trợ quá trình khuếch tán khí.
