Bối cảnh chung của "Dọc đường xứ Nghệ" là lịch sử, văn hóa và con người xứ Nghệ, với đặc trưng về địa lý, truyền thống yêu nước và hiếu học trong thời kỳ phong kiến. Bối cảnh riêng là chuyến đi của tác giả (hoặc nhân vật) qua các vùng quê Nghệ An, trên con đường về thăm quê hương, khám phá những di tích lịch sử, lắng nghe câu chuyện về danh nhân, và trải nghiệm cuộc sống của người dân nơi đây, đặc biệt gắn liền với tuổi thơ của Bác Hồ.