lần thứ nhất:
+ người lính ngạc nhiên vì: thấy trời khuya....... không ngủ.
+ từ ngạc nhiên, người lính xúc động: càng nhìn....anh nằm.
+ nỗi xúc động dâng cao bỗng biến thành nối thổn thức. trong sự xen cài mộng - thực, ngừoi lình cảm nhận được tình thương vô bờ của Bác: sợ cháu mình .... hơn ngọn lửa hồng.
+ lo lắng, băn khoăn cho sức khoẻ của bác: không biết nói... thức hoài.
- lần thứ hai:
+ người lính không bồn chồn mà chuyển sang hốt hoảng giật mình: bác vẫn ngồi... phăng phắc.
+ lo cho sức khỏe của Bác, anh vội vàng nằng nặc, rồi nài nỉ.
+ khi tình thương Bác, lo cho Bác đạt đến đỉnh điểm thì cũng là lúc người lính hiểu được lí do mà bác không ngủ: bác ngủ không ... manh áo phủ làm chăn.
+ hiểu được tình thương bao la của vị lãnh tụ, người lính muốn được làm theo Bác, hạnh phúc khi được sống bên người: lòng vui sướng... cùng Bác.
sự thay đổi tâm trạng và nhận thức của người lính hiện lên rất chân thực và tự nhiên. điều kì diệu nhất là anh được sống trong tình yêu thương của Bác, được gặp gỡ với người.
* Lần đầu: - Anh ngạc nhiên vì trời đã khuya mà Bác vần “trầm ngâm” bên bếp lứa. Việc làm của Bác khiến anh xúc động bởi anh hiếu Bác ngồi đốt lửa đề sưởi ấm cho các chiến sĩ. - Niềm xúc động lớn hơn khi chứng kiến cảnh Bác đi “dém chăn” cho chiến sĩ nhẹ nhàng. Trong trạng thái mơ màng, anh cảm nhận được sự lớn lao, gần gũi của vị lãnh tụ => Hình ảnh Bác hiện ra qua cái nhìn xúc động của anh chiến sĩ trong trạng thái mơ màng vừa lớn lao, vĩ đại, nhưng lại hết sức gần gũi, sưởi ấm lòng anh hơn ngọn lửa hồng. - Anh thổn thức, lo lắng: Mời Bác đi nghỉ => lo cho sức khoẻ của Bác. + Lần thứ 3: thấy Bác vẫn ngồi đinh ninh. Sự lo lắng của anh đã thành sự hốt hoảng, thực sự. Nếu ở lần đầu anh chĩ dám thì thầm hỏi nhỏ, thì giờ đây, anh hết sức năn nỉ, nũng nịu rất đáng yêu. - Anh cảm nhận một lần nữa thật sâu xa, thấm thìa tấm lòng mênh mông của Bác với nhân dân, thấu hiểu tình thương, đạo đức cao cả của Bác. Anh đã lớn thêm lên về tâm hồn, tình cảm khi được hưởng một hạnh phúc thật lớn lao. Bởi thế nên: “Lòng vui sướng ... cùng Bác” Bài thơ đã thế hiện chân thực tình cảm của anh đội viên, cũng là tình cảm chung của bộ đội và nhân dân đối với Bác Hồ. Đó là lòng kính yêu vừa thiêng liêng vừa gần gũi, niềm hạnh phúc được nhận tình yêu thương và sự chăm sóc của Bác Hồ, là niềm tự hào về lãnh tụ vĩ đại mà bình dị. Bài thơ không kế về lần thứ hai anh đội viên thức giấc. Điều này cho thấy trong đêm ấy anh đã nhiều lần tĩnh giấc và lần nào anh cũng chứng kiến Bác không ngủ. Từ lần thức dậy thứ nhất đến lần thứ ba, tâm trạng anh mới có sự biến đổi rõ rệt.
lại hai lần anh đội viên thức dậy nhìn thấy Bác không ngủ. Mỗi lần tâm trạng và
cảm nghĩ của anh đối với Bác có những điểm khác nhau:
|
Lần thức dậy thứ nhất |
Lần thức dậy thứ hai |
|
– Tâm trạng: từ ngạc nhiên (Thấy trời khuya lắm rồi. Mà sao Bác vẫn ngồi) đến ái ngại, lo lắng không yên (Anh nằm lo Bác ốm. Lòng anh cứ bề bộn) và trào dâng niềm thương Bác: (Càng nhìn lại càng thương); đồng thời rất xúc động khi chứng kiến tình cảm của Bác (Bác đốt lửa sưởi ấm cho chiến sĩ, Bác nhẹ chân đi dém chăn cho từng người). Trong trạng thái như trong giấc mộng, anh cảm nhận được sự vĩ đại mà gần gũi của vị lãnh tụ(Bóng Bác cao lồng lộng. ấm hơn ngọn lửa hồng). |
– Tâm trạng: từ hốt hoảng (anh hốt hoảng giật mình), không chỉ “thầm thì anh hỏi nhỏ” như lần ttrước mà tha thiết “vội vàng nằng nặc” mời Bác ngủ (Mời Bác ngủ Bác ơi!… Bác ơi! Mời Bác ngủ). Trước câu trả lời của Bác, anh đội viên càng cảm nhận được tấm lòng yêu thương vô hạn của Bác đối với bộ đội và nhân dân, cho nên tâm trạng của anh thấy được lớn lên bêb Bác (Lòng vui sướng mênh mông. Anh thức luôn cùng Bác). |
Bác vẫn ngồi đinh ninh người đọc cũng
thấy được: trong đêm ấy anh đội viên nhiều lần thức dậy và lần nào cũng chứng
kiến Bác Hồ không ngủ. Từ lần một đến lần ba, tâm trạng và cảm nghĩ của anh có
những biên đổi rất rõ rệt. 4. Trong đoạn
kết bài thơ, tác giả viết: … Đêm nay Bác không ngủ Vì một lẽ thường tình Bác là Hồ Chí Minh. Trong suốt cuộc đời hoạt động Cách mạng của mình, Bác Hồ đã
trải qua nhiều đêm không ngủ. Còn nhớ, thời kì bị giam cầm ở nhà lao của Tưởng
Giới Thạch, Bác từng: “Một canh… hai canh… lại ba canh. Trằn trọc băn
khoăn giấc chẳng thành…”; rồi giữa rừng Việt Bắc chiến dịch Thu – Đông
1947, Bác từng: “Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ. Chưa ngủ vì lo nỗi nước
nhà”. Bởi vậy, việc “Đêm nay Bác không ngủ” là “một lẽ thường
tình”, vì “Bác là Hồ Chí Minh” – vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc
Việt Nam.
