Trong văn học Việt Nam, mỗi tác phẩm đều mang đến những thông điệp riêng, phản ánh hiện thực xã hội và con người trong những thời kỳ khác nhau. Hai tác phẩm "Bí ẩn của làn nước" của Bảo Ninh và "Sống chết mặc bay" của Phạm Duy Tốn tuy thuộc những thời kỳ khác nhau nhưng lại có những nét tương đồng và khác biệt đáng chú ý trong cách thể hiện và nội dung.
1. Nét tương đồnga. Chủ đề về con người và cuộc sống
Cả hai tác phẩm đều khai thác những vấn đề về con người trong cuộc sống, đặc biệt là trong những hoàn cảnh khó khăn. Trong "Bí ẩn của làn nước", Bảo Ninh diễn tả sự khắc nghiệt của chiến tranh, tác động của nó đến tâm lý và số phận của con người. Tương tự, "Sống chết mặc bay" cũng phản ánh những khổ đau, tủi nhục mà con người phải chịu đựng trong hoàn cảnh chiến tranh và đói nghèo.
b. Tình huống éo le
Cả hai tác phẩm đều tạo ra những tình huống éo le, đẩy nhân vật vào những tình thế khó xử. Nhân vật trong "Bí ẩn của làn nước" là những người lính, họ phải đối mặt với cái chết và sự mất mát. Trong khi đó, nhân vật trong "Sống chết mặc bay" cũng sống trong cảnh nghèo khổ, đối diện với cái đói và sự tàn nhẫn của cuộc sống.
2. Nét khác biệta. Thời gian và bối cảnh
"Bí ẩn của làn nước" được viết trong bối cảnh của cuộc kháng chiến chống Mỹ, phản ánh thực trạng xã hội Việt Nam trong thời kỳ chiến tranh ác liệt. Còn "Sống chết mặc bay" được sáng tác trong thời kỳ thực dân Pháp, phản ánh tình hình xã hội và những khó khăn mà người dân phải đối mặt trong giai đoạn đầu thế kỷ 20.
b. Phong cách nghệ thuật
Bảo Ninh sử dụng lối viết giàu hình ảnh và biểu tượng, thể hiện chiều sâu tâm lý nhân vật. Tác phẩm của ông thường mang tính triết lý, tạo nên những suy tư sâu sắc về cuộc sống và cái chết. Trong khi đó, Phạm Duy Tốn lại thể hiện qua ngôn ngữ giản dị, dễ hiểu, nhưng cũng rất sắc bén và giàu cảm xúc, thể hiện rõ sự châm biếm và phê phán xã hội qua từng câu chữ.
c. Tâm thế nhân vật
Trong "Bí ẩn của làn nước", nhân vật có tâm trạng bi quan, họ thường cảm thấy cô đơn và tuyệt vọng giữa những khó khăn. Ngược lại, trong "Sống chết mặc bay", nhân vật thể hiện một tinh thần phản kháng, bất chấp khó khăn, họ vẫn giữ được niềm hy vọng và khát khao sống.
