Phòng thủ dân sự là gì? Vai trò của nó trong chiến tranh và hòa bình?
\(\rightarrow\) Phòng thủ dân sự là một hệ thống các biện pháp và hoạt động nhằm bảo vệ tính mạng, tài sản và môi trường sống của người dân, cũng như duy trì ổn định xã hội trong các tình huống khẩn cấp, thảm họa hoặc chiến tranh. Phòng thủ dân sự không chỉ liên quan đến quân đội mà còn bao gồm các hoạt động của chính quyền, cộng đồng và các tổ chức dân sự nhằm giảm thiểu các thiệt hại do chiến tranh, thiên tai hoặc các sự kiện khủng hoảng.
- Trong chiến tranh :
+) Phòng thủ dân sự giúp bảo vệ tính mạng và tài sản của người dân trước các cuộc tấn công quân sự. Các biện pháp như xây dựng hầm trú ẩn, các công trình phòng chống bom đạn, và các quy định sơ tán sẽ giúp giảm thiểu thương vong cho dân thường.
+) Cung cấp các dịch vụ y tế và cứu trợ, đảm bảo sức khỏe cho những người bị ảnh hưởng bởi chiến tranh, bao gồm cả các nạn nhân bị thương và các nhóm dễ bị tổn thương (trẻ em, người già, người khuyết tật).
+) Phòng thủ dân sự bao gồm các biện pháp duy trì trật tự và giảm thiểu các hành vi phạm pháp trong thời kỳ chiến tranh. Các lực lượng an ninh dân sự và tình nguyện viên có thể tham gia vào việc bảo vệ cộng đồng khỏi các mối đe dọa, bao gồm cả kẻ xâm lược và các lực lượng phản loạn hoặc khủng bố.
+) Trong các tình huống chiến tranh, thường xuyên có sự kết hợp giữa các yếu tố thiên tai (bão, lũ, động đất...) và các cuộc tấn công quân sự. Phòng thủ dân sự sẽ bao gồm các biện pháp bảo vệ, sơ tán và cứu trợ cho dân cư trong khu vực chiến sự.
+) Phòng thủ dân sự có vai trò quan trọng trong việc ứng phó với các cuộc tấn công bằng vũ khí hóa học, sinh học, hoặc hạt nhân. Các chiến lược phòng ngừa, đào tạo và chuẩn bị cho người dân biết cách ứng phó trong tình huống bị tấn công bằng các loại vũ khí này là vô cùng quan trọng.
- Trong hòa bình :
+) Phòng thủ dân sự trong thời bình không chỉ là phòng chống chiến tranh mà còn bao gồm các biện pháp ứng phó với thiên tai như bão, lũ lụt, động đất, hỏa hoạn, dịch bệnh (như đại dịch COVID-19), và các tình huống khẩn cấp khác. Các chiến lược phòng ngừa, chuẩn bị cho tình huống thảm họa và cứu trợ khẩn cấp sẽ giúp giảm thiểu thiệt hại cho cộng đồng.
+) Phòng thủ dân sự đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng khả năng chống chịu và phục hồi của cộng đồng trước các cuộc khủng hoảng xã hội, như các cuộc biểu tình, xung đột xã hội, hoặc các sự kiện gây rối trật tự công cộng.
+) Phòng thủ dân sự cũng đóng góp vào việc nâng cao nhận thức của cộng đồng về các vấn đề an toàn, bảo vệ môi trường và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Các chiến dịch truyền thông và các hoạt động giáo dục về bảo vệ môi trường sống sẽ giúp giảm thiểu các rủi ro tiềm tàng và xây dựng một xã hội bền vững.
+) Phòng thủ dân sự cũng có vai trò quan trọng trong việc xây dựng các chiến lược nhằm ngăn ngừa các cuộc xung đột tiềm tàng trở thành xung đột vũ trang, giúp ổn định xã hội và bảo vệ sự hòa bình.
Tham khảo
Phòng thủ dân sự là:
Điều 13 Luật quốc phòng 2018 quy định nội dung cơ bản sau đây: Phòng thủ dân sự là bộ phận của phòng thủ đất nước bao gồm các biện pháp phòng, chống chiến tranh; phòng, chống, khắc phục hậu quả thảm họa, sự cố, thiên tai, dịch bệnh; bảo vệ Nhân dân, cơ quan, tổ chức và nền kinh tế quốc dân.
Phòng thủ dân sự cũng chính là một nội dung trong phòng thủ quốc gia, bao gồm tổng thể các hoạt động (giải pháp) được chuẩn bị từ trước để khi có tình huống xảy ra, theo kế hoạch thống nhất, chủ động triển khai các biện pháp phòng, chống, khắc phục hậu quả nhằm bảo đảm an toàn hoặc hạn chế thấp nhất mức độ thiệt hại về người và tài sản của Nhà nước và nhân dân.
Cụ thể hóa chủ trương được nêu cụ thể bên trên, nhiều năm qua, cấp ủy, chính quyền các địa phương đã chú trọng tuyên truyền, giáo dục cho cán bộ các cấp, các tổ chức và nhân dân trên địa bàn hiểu rõ mục đích, ý nghĩa của phòng thủ dân sự nhằm mục đích để có thể nâng cao ý thức, trách nhiệm trong công tác phòng, chống, giảm nhẹ thiên tai, dịch bệnh, thảm họa… Các địa phương đã ban hành đầy đủ văn bản lãnh đạo, chỉ đạo, kế hoạch triển khai thực hiện, quyết định thành lập ban chỉ đạo, phân công nhiệm vụ cho từng thành viên, xây dụng kế hoạch phòng thủ dân sự theo đúng quy định; bên cạnh đó huy động mọi nguồn lực xây dựng các công trình phòng tránh, trú… kịp thời ứng phó với các tình huống xảy ra trên địa bàn, hạn chế thấp nhất thiệt hại cả về người và tài sản.
Phòng thủ dân sự cũng chính là bộ phận quan trọng trong hệ thống phòng thủ quốc gia, công tác phòng thủ dân sự liên quan tới mọi lĩnh vực của đất nước và là trách nhiệm của mọi cấp, mọi ngành và toàn dân. Cũng bởi vì vậy mà vai trò quản lý tập trung, thống nhất của nhà nước có tính quyết định đến chất lượng và kết quả công tác phòng thủ dân sự.
1. Vai trò của phòng thủ dân sự trong chiến tranhTrong thời kỳ chiến tranh, phòng thủ dân sự có những vai trò cực kỳ quan trọng sau:
Bảo vệ dân cư và cơ sở hạ tầng: Phòng thủ dân sự bảo vệ dân cư khỏi các cuộc tấn công của địch, bao gồm cả việc xây dựng các công trình che chắn, hầm trú ẩn, phòng chống bom mìn, và sơ tán dân khi có nguy cơ chiến tranh. Các hoạt động này giúp giảm thiểu tổn thất về người và tài sản trong các cuộc tấn công trực tiếp.
Tổ chức sơ tán và di tản: Trong tình huống chiến tranh, một trong những nhiệm vụ quan trọng là tổ chức sơ tán dân cư khỏi các khu vực chiến sự hoặc nguy hiểm, đảm bảo rằng người dân được di tản an toàn, tránh khỏi các đợt tấn công của đối phương.
Hỗ trợ chăm sóc sức khỏe và y tế: Các cơ sở y tế tạm thời được thiết lập để hỗ trợ chữa trị cho người bị thương trong chiến tranh, đồng thời phòng chống dịch bệnh, tai nạn, và chăm sóc sức khỏe cho dân cư trong bối cảnh chiến tranh. Phòng thủ dân sự cũng liên quan đến việc cung cấp các dịch vụ cứu trợ khẩn cấp.
Thông tin và truyền thông: Cung cấp thông tin quan trọng về tình hình chiến sự, các lệnh cấm, khu vực an toàn, hỗ trợ thông tin liên lạc cho quân đội và chính quyền, đồng thời truyền thông các biện pháp bảo vệ cho dân cư.
Cung cấp lương thực, thực phẩm và nguồn tài nguyên: Phòng thủ dân sự cũng có nhiệm vụ duy trì nguồn cung cấp lương thực và nước uống, giúp đỡ các nhóm dân cư bị ảnh hưởng bởi chiến tranh, đặc biệt là trong các khu vực bị bao vây hoặc cắt đứt nguồn cung.
2. Vai trò của phòng thủ dân sự trong hòa bìnhTrong thời kỳ hòa bình, phòng thủ dân sự tiếp tục phát huy vai trò thiết yếu trong việc duy trì sự ổn định xã hội và chuẩn bị cho các tình huống khẩn cấp có thể xảy ra:
Chuẩn bị ứng phó với thảm họa thiên tai: Phòng thủ dân sự không chỉ gắn liền với chiến tranh mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc ứng phó với các thảm họa thiên nhiên (động đất, lũ lụt, bão, hạn hán,…) và các tình huống khẩn cấp khác như đại dịch. Việc xây dựng các kế hoạch sơ tán, cứu trợ, đảm bảo an toàn và duy trì các dịch vụ thiết yếu là rất cần thiết.
Giáo dục và tuyên truyền: Phòng thủ dân sự trong hòa bình còn liên quan đến việc giáo dục cộng đồng về các biện pháp phòng tránh thiên tai, chiến tranh, khủng bố, hay các mối đe dọa an ninh. Các chương trình huấn luyện và tuyên truyền giúp người dân hiểu cách thức bảo vệ bản thân trong các tình huống khẩn cấp.
Duy trì trật tự xã hội và bảo vệ an ninh: Trong hòa bình, phòng thủ dân sự tham gia vào việc giữ gìn trật tự xã hội, bảo vệ tài sản của công dân và cơ sở hạ tầng quan trọng khỏi các mối đe dọa như tội phạm, bạo động, hoặc các hành động phá hoại.
Phát triển cơ sở hạ tầng bảo vệ cộng đồng: Các hoạt động xây dựng và bảo vệ cơ sở hạ tầng thiết yếu (như bệnh viện, trường học, nhà ở) đều có thể được chuẩn bị trước để đối phó với những tình huống khẩn cấp trong chiến tranh hoặc thiên tai.
Phối hợp với các lực lượng vũ trang: Phòng thủ dân sự thường xuyên phối hợp với các lực lượng quân đội và công an để duy trì tình hình an ninh, sẵn sàng hỗ trợ khi có tình huống đột xuất. Điều này bao gồm việc hỗ trợ trong các chiến dịch quân sự, vận chuyển vật tư, cứu nạn và duy trì thông tin liên lạc.