Sự tan rã của Liên Xô (1991) và sự sụp đổ của hệ thống XHCN ở Đông Âu là một sự kiện lịch sử lớn có tính chất đa nguyên nhân. Một số nguyên nhân thường được các học giả phân tích gồm:
(1) Khủng hoảng kinh tế kéo dàiNền kinh tế kế hoạch hoá tập trung bộc lộ nhiều hạn chế.Thiếu cạnh tranh, kém hiệu quả, năng suất lao động thấp.Không đáp ứng được nhu cầu ngày càng tăng của xã hội.(2) Cải tổ chính trị – kinh tế thiếu đồng bộ (Perestroika và Glasnost)Cải tổ kinh tế chưa đủ sâu nhưng lại mở rộng chính trị quá nhanh.Nới lỏng kiểm soát thông tin dẫn đến sự bất mãn xã hội bộc phát mạnh.Hệ thống quản trị nhà nước trở nên mất ổn định.(3) Mâu thuẫn dân tộc – sắc tộc âm ỉLiên Xô có hơn 100 dân tộc, trong đó nhiều vùng có xu hướng ly khai.Khi trung ương suy yếu, phong trào ly khai bùng lên mạnh mẽ.(4) Cuộc chạy đua vũ trang và áp lực bên ngoàiChi tiêu quốc phòng khổng lồ khiến kinh tế suy kiệt.Áp lực chiến tranh lạnh và cạnh tranh công nghệ với phương Tây.(5) Suy giảm lòng tin nội bộĐảng và nhà nước mất dần sự ủng hộ vì đời sống khó khăn.Tệ quan liêu, trì trệ, tham nhũng làm giảm hiệu lực quản lý.🇻🇳 2. Bài học Việt Nam có thể rút raDù mỗi quốc gia có hoàn cảnh khác nhau, nhiều học giả và nhà hoạch định chính sách tại Việt Nam đã rút ra một số bài học quan trọng:
(1) Cải cách kinh tế phải đúng hướng và liên tụcĐổi mới (1986) được xem là bước đi kịp thời để tránh rơi vào bế tắc như Liên Xô.Bài học: cần phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN, tăng hiệu quả, hội nhập quốc tế, khuyến khích sáng tạo và cạnh tranh lành mạnh.(2) Ổn định chính trị là yếu tố sống cònSụp đổ Đông Âu cho thấy việc thay đổi chính trị quá nhanh và không kiểm soát dễ dẫn đến hỗn loạn.Bài học: cải cách cần từng bước, có lộ trình, đảm bảo ổn định xã hội.(3) Kiên quyết chống tham nhũng, quan liêuMột trong những nguyên nhân làm hệ thống Liên Xô suy yếu là tham nhũng, bộ máy cồng kềnh.Việt Nam nhấn mạnh bài học xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh.(4) Lấy người dân làm trung tâmKhi đời sống khó khăn, quyền lợi nhân dân không được bảo đảm thì niềm tin dễ suy giảm.Bài học: phát triển vì nhân dân, nâng cao an sinh, tôn trọng quyền lợi chính đáng của người dân.(5) Chủ động hội nhập quốc tếMột trong những hạn chế của Liên Xô là chậm hội nhập với kinh tế thế giới.Việt Nam rút ra rằng: cần mở cửa, hợp tác kinh tế – thương mại, nhưng vẫn giữ độc lập tự chủ.📌 Kết luận ngắn gọnSự sụp đổ của Liên Xô và Đông Âu là một sự kiện lịch sử phức tạp, bắt nguồn từ nhiều yếu tố kinh tế, chính trị và xã hội. Việt Nam, từ thực tế đó, chú trọng vào:
Đổi mới kinh tế,Ổn định chính trị,Xây dựng nhà nước và Đảng vững mạnh,Chống tham nhũng,Nâng cao đời sống nhân dân.Nếu bạn muốn, mình có thể:
✅ phân tích sâu hơn từng nguyên nhân
✅ so sánh mô hình Đổi Mới của Việt Nam với cải tổ của Liên Xô
✅ viết thành bài luận 500–1500 chữ
Quan điểm về sự sụp đổ của Liên Xô và Đông Âu :
- Nguyên nhân đa yếu tố: Sự sụp đổ không do một nguyên nhân duy nhất mà là kết quả của sự kết hợp của nhiều yếu tố.
- Kinh tế: Đường lối kinh tế có điểm không hợp lý, nóng vội, duy ý chí, dẫn đến sự mất cân đối và tụt hậu so với các nước tư bản.
- Chính trị: Vai trò lãnh đạo của Đảng bị suy yếu, bộ máy quan liêu, sự phản bội của một bộ phận lãnh đạo.
- Xã hội: Các vấn đề dân tộc không được giải quyết triệt để, tạo ra sự bất mãn, mâu thuẫn xã hội.
- Quốc tế: Áp lực từ cuộc chạy đua vũ trang, sức ép và âm mưu phá hoại của các thế lực thù địch.
- Sụp đổ của một mô hình, không phải chủ nghĩa xã hội: Đây là sự sụp đổ của mô hình chủ nghĩa xã hội hiện thực ở Liên Xô và Đông Âu, chứ không phải sự sụp đổ của lý tưởng chủ nghĩa xã hội nói chung.
Bài học cho Việt Nam:
- Kiên định vai trò lãnh đạo của Đảng: Cần phải giữ vững vai trò lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp và toàn diện của Đảng Cộng sản Việt Nam để đảm bảo sự ổn định chính trị, dẫn dắt công cuộc đổi mới thành công.
- Xây dựng Đảng và đội ngũ cán bộ trong sạch, vững mạnh: Chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ đủ đức, tài, có bản lĩnh chính trị vững vàng, gần gũi nhân dân và được tín nhiệm.
- Đổi mới kinh tế và xã hội phù hợp: Phải có bước đi phù hợp để vừa đổi mới, vừa giữ vững ổn định. Cần đẩy mạnh phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, phát triển khoa học công nghệ và không ngừng nâng cao đời sống nhân dân.
- Gắn bó mật thiết với nhân dân: Bộ máy chính quyền phải gắn bó chặt chẽ với nhân dân, lắng nghe ý kiến của nhân dân, quy tụ sức mạnh của nhân dân. Nâng cao ý thức cảnh giác: Cần cảnh giác với các âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo, dân chủ để chống phá.
- Phát huy tinh thần tự lực tự cường: Luôn giữ vững tinh thần "tự lực tự cường" trong xây dựng đất nước, dựa vào sức mình là chính.