Trong xã hội ngày nay, có rất nhiều cách để tiếp cận và chiếm lĩnh tri thức nhưng không ai có thể phủ nhận được giá trị cũng như tầm quan trọng của việc chiếm lĩnh tri thức qua sách. Hiểu rõ vai trò đó, một nhà văn đã nói: “Sách là ngọn đèn bất diệt của trí tuệ con người”.
Quả đúng như vậy, sách có vai trò, giá trị vô cùng to lớn đối với cuộc sống của loài người. Trước tiên cần hiểu sách là gì? Có thể nói sách là sản phẩm của trí tuệ, tâm hồn, tinh thần của con người. Mọi tri thức trong cuộc sống, từ kinh nghiệm dân gian đến các sáng kiến khoa học, từ lĩnh vực tự nhiên đến xã hội… đều được con người đúc kết, tích lũy, tổng hợp, ghi chép lại vào sách vở. Sau đó sách được in ấn ra để phục vụ cho con người. Còn “ngọn đèn sáng bất diệt” hiểu theo nghĩa đen là ngọn đèn sáng mãi mãi không bao giờ tắt. Nhưng khi áp dụng vào câu nói này, “ngọn đèn sáng bất diệt” là những kiến thức, tri thức… ở trong sách giống như ngọn đèn tỏa sáng, soi rọi vào trí tuệ con người mãi mãi không bao giờ hết được. Ngọn đèn này chính là ngọn đèn tri thức, trí tuệ. Câu nói ngầm ý muốn ca ngợi, đề cao, khẳng định vai trò vô cùng to lớn của sách đối với đời sống của con người.
Sở dĩ có thể nói: “Sách là ngọn đèn bất diệt của trí tuệ con người” bởi sách mở ra một kho tàng kiến thức khổng lồ, đem lại hiểu biết cho con người trên tất cả các lĩnh vực. Sách giúp chúng ta hiểu biết hơn về thế giới tự nhiên, đời sống con người và kinh nghiệm sản xuất như sách khoa học tự nhiên, sách về kinh nghiệm sản xuất, kinh doanh… Sách giúp ta hiểu hơn về quá khứ hào hùng của nhân loại, biết được tình hình trên thế giới và xung quanh ta hiện nay, từ đó sách giúp ta định đoán được tương lai chẳng hạn như sách khoa học lịch sử. Sách còn giúp con người hướng tới cái chân, thiện, mĩ…của cuộc sống, nó giúp hoàn thiện nhân cách, phẩm giá của con người chẳng hạn như sách đạo đức, dòng sách nuôi dưỡng tâm hồn… Nhiều loại sách còn giúp con người giải trí, giải tỏa căng thẳng mệt mỏi mà vẫn mang nhiều giá trị nhân văn như truyện cười… Sách giúp giá trị cuộc sống của con người được nâng cao. Chính vì thế sách là ngọn đèn sáng bất diệt, từ là sách sẽ sống mãi với thời gian, tồn tại theo cùng năm tháng.
Bên cạnh những lợi ích vô cùng to lớn của sách thì một số sách xấu có nội dung dung tục, tuyên truyền nhảm nhí, sách đề cao lối sống ích kỉ, thực dụng… lại có ảnh hưởng tiêu cực, không có lợi cho việc hình thành nhân cách cho con người. Những loại sách đó chúng ta cần tránh xa, lên án và loại bỏ.
Tuy sách đem lại nhiều giá trị như vậy nhưng hiện nay sách đang dần trở thành một “món ăn tinh thần” khó ăn. Công nghệ thông tin ngày càng phát triển và bùng nổ, văn hóa đọc ngày càng bị lu mờ bởi con người quá bận rộn hoặc có nhiều ứng dụng, thông tin nhanh trên các trang mạng mà con người dễ tiếp cận hơn. Giới trẻ nếu có thích đọc thì một bộ phận hay tìm đến những loại tiểu thuyết có tình tiết sướt mướt, giật gân. Truyện tranh cũng là một thể loại dễ đọc bởi ít lời, nhiều tranh, đọc nhanh. Con người cũng có nhiều thứ phải lo toan hơn nên thích các dòng sách nhanh, tin vắn, tin ngắn mà điện thoại thông minh có thể đảm nhiệm được…. Chính vì thế sách đang ngày bị lãng quên, giá trị của sách cũng không còn được nhắc đến nhiều nữa.
Xã hội là vậy nhưng chúng ta vẫn cần có những thái độ đúng đắn với sách. Mỗi người cần biết cách yêu sách, trân trọng, giữ gìn sách như một báu vật của mình. Cùng với đó, mỗi người cần có ý thức nâng cao văn hóa đọc, đọc ít nhưng chất lượng. Từ đó dần dần sẽ bảo vệ được sách, bảo vệ được ngọn đèn trí tuệ của con người.
Nói tóm lại, không có sách xã hội loài người sẽ không thể phát triển như ngày nay. Sách giữ vai trò thiết yếu trong việc phát triển trí tuệ, hình thành nhân cách, bồi dưỡng tâm hồn cho con người. Mỗi người hãy dành thời gian cho sách nhiều hơn, quan tâm đến sách để tận dụng và phát huy được hết những giá trị mà sách mang lại.
