Tình cảm gia đình luôn là thứ tình cảm thiêng liêng nhất của mỗi con người, gia đình là nơi ta tìm về và là nơi bao bọc, chở che ta từ nhỏ đến lớn. Cùng với tình mẫu tử, tình phụ tử hay tình cảm anh em thì tình bà cháu cũng là thứ tình cảm thiêng liêng nhất. Giống như trong bài thơ “Tiếng gà trưa” tình bà cháu đã được nhà thơ Xuân Quỳnh thể hiện hết sức gần gũi và thân quen, để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng người đọc.
Mở đầu bài thơ, tác giả đã gợi ra cho người đọc những kỉ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ về tình bà cháu thắm thiết.
“Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ
Cục…cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ”
Bằng việc sử dụng những từ ngữ gần gũi và quen thuộc tác giả đã thể hiện rõ tâm trạng rất chung của những người lính trẻ vừa mới bước qua ngưỡng cửa của tuổi học trò mà đã phải buông những cây bút, những trang sách thay vào đó là cầm trên tay những khẩu súng để bảo vệ quê hương đất nước. Khi dừng chân bên xóm nhỏ, nghe được tiếng gà gáy đã làm dậy lên trong lòng người lính trẻ niềm nhớ nhà nhớ quê hương và nhớ về bà. Điệp từ “nghe” được nhắc đi nhắc lại ba lần đã thể hiện sự xúc động, nghẹn ngào của người lính. Không chỉ “nghe” bằng thính giác mà còn nghe cả bằng tâm hồn, bằng tất cả sự yêu thương đối với người bà kính yêu.
Bà luôn dành cho cháu biết bao tình thương yêu cùng sự quan tâm lo lắng
“Tiếng gà trưa
Có tiếng bà vẫn mắng:
-Gà đẻ mà mày nhìn
Rồi sau này lang mặt!
Cháu về lấy gương soi
Lòng dại thơ lo lắng”
Sự ngây ngô của người cháu khi tin lời mắng yêu của bà là thật là kỉ niệm rất đỗi bình dị và đời thường. Bà chắt chiu những quả trứng gà để dành cho người cháu của mình, từng quả trứng cũng chính là niềm vui của bà để cuối năm bán trứng lấy tiền mua những bộ quần áo mới cho người cháu của mình.
“Để cuối năm bán gà
Cháu được quần áo mới”
Hình ảnh người bà luôn lo toan, vất vả, tần tảo nắng sương để lo cho cháu đã in sau trong kí ức của nhà thơ. Bà luôn muốn dành những gì tốt nhất cho cháu dù chỉ là bộ quần áo có giản dị có đơn sơ thì tình thương bà vẫn lớn hơn tất cả
“Ôi cái quần chéo co
ống rộng dài quét đất
Cái áo cánh trúc bâu
Đi qua nghe sột soạt”
Bộ quần áo ấy dẫu cho không vừa vặn nhưng nó là cả tình thương của bà, vì vậy nhà thơ đã dùng những từ ngữ vô cùng kính yêu và trân trọng dành cho bà.
Tình bà cháu càng thiêng liêng, cao cả hơn khi gắn liền với tình yêu quê hương đất nước.
“Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ”
Người cháu lên đường ra mặt trận không chỉ vì tình yêu tổ quốc mà còn vì tình yêu bà, yêu xóm làng, yêu tiếng gà và những ổ trứng hồng tuổi thơ. Người cháu muốn giữ lại những hình ảnh, những kỉ niệm của mình với bà một cách toàn vẹn và đẹp đẽ nhất. Quyết tâm chiến đấu vì tổ quốc, vì sự mong mỏi tin yêu của bà dành cho mình.
Xuyên suốt bài thơ là tiếng gà gáy, gợi lại kỉ niệm của bà và cháu. Tình bà cháu thật giản dị mà gần gũi, thật thiêng liêng mà cao cả biết bao. Đây cũng chính là nguồn cảm hứng chủ đạo làm nên giá trị tác phẩm
Xuân Quỳnh là một nữ nhà thơ nổi tiếng với những vần thơ giàu xúc cảm trong tình yêu. Nhưng khi viết về tình cảm gia đình, thơ Xuân Quỳnh lại rất nhẹ nhàng, lắng đọng, khơi gợi cho ta bao cảm xúc. “Tiếng gà trưa” là một bài thơ đặc sắc của Xuân Quỳnh được viết năm 1968 với những hình ảnh bình dị mà gần gũi nhưng thấm đượm tình bà cháu.
“Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
“Cục… cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ”
Bài thơ mở đầu bằng những vần thơ tự nhiên mà bình dị, thủ thỉ như kể về một câu chuyện hết sức bình thường. Người chiến sĩ trên đường hành quân mệt mỏi được dừng chân bên một xóm nhỏ, anh nghe tiếng gà gáy trưa để rồi nững cảm xúc tuổi thơ chợt ùa về. Ơ đây, điệp tử “nghe” như mở rộng về chiều sâu cảm xúc của nhân vật. Mỗi lần từ “nghe” lặp lại, âm thanh của tiếng gà như lan tỏa thêm. Đầu tiên là sự tháy đổi của ngoại cảnh “nghe xao động nắng trưa”, tiếp đến là sự thay đổi của cảm giác “nghe bàn chân đỡ mỏi” để rồi cuối cùng là sự thấm sâu vào tâm hồn “nghe gọi về tuổi thơ”. Điêp từ “nghe” cùng ẩn dụ chuyển đổi cảm xúc đã diễn tả tình tế sự thay đổi cảm xúc của nhan vật trữ tình. Tiếng gà là âm thanh của thực tại, nhưng nó lại vọng về được tận kí ức, đánh thức những xúc cảm luôn giấu kín mà tưởng như con người đã quên.
Tiếp theo, theo những hồi tưởng, kỉ niệm dần ùa về
Tiếng gà trưa
Ổ rơm hồng những trứng
Này con gà mái mơ
Khắp mình hoa đốm trắng
Này con gà mái vàng
Lông óng như màu nắng
Những kỉ niệm tuổi thơ thật bình dị khiến cho nhân vật như trải qua những cảm xúc tuôi thơ trong sáng. Hình ảnh những con gà mái mơ, mái vàng, ổ rơm hồng những trứng dường như luôn thương trực trong tâm trí của anh. Nối tiếp những hình ảnh gần gũi của tuổi thơ này, người bà hiện ra trong khổ thơ tiếp theo:
Tiếng gà trưa
Có tiếng bà vẫn mắng
– Gà đẻ mà mày nhìn
Rồi sau này lang mặt!
Cháu về lấy gương soi
Lòng dại thơ lo lắng
Có bóng dáng thân thuộc của bà:
Tiếng gà trưa
Tay bà khum soi trứng
Dành từng quả chắt chiu
Cho con gà mái ấp
Tiếng gà trưa gợi bao kỉ niệm đẹp thời thơ ấu được sống trong tình yêu thương của người bà. Tiếng bà mắng, tay bà khum soi trứng, bóng dáng thân thuộc của bà, tất cả những hình ảnh sống lại cho ta thấy sự tần tảo, chắt chiu luôn chăm lo cho cháu của người bà. Để rồi:
Cứ hàng năm hàng năm
Khi gió mùa đông đến
Bà lo đàn gà toi
Mong trời đừng sương muối
Để cuối năm bán gà
Cháu được quần áo mới”
Biết bao khó khăn khi gió mùa đông đến, trời giăng sương muối, bà không lo cho bà mà chỉ lo cho đàn gà. Tất cả để đánh đổi lấy niềm vui của cháu, để cuối năm cháu được có quần áo mới. “Cứ hàng năm hằng năm” cụm từ chỉ thời gian kéo dài, cho ta thấy đức hi sinh, nhẫn lại của người bà đồng thời qua giọng thơ ta cũng thấy được niềm kình yêu vô bờ của người cháu đối với bà.
Cảm nghĩ về bài thơ “Tiếng gà trưa” của Xuân Quỳnh
Món quà tuổi thơ từ đàn gà mà bà chăm chút của nhân vật cuãng vô cùng giản dị:
Ôi cái quần chéo go
Ống rộng dài quét đất
Cái áo cánh trúc bâu
Đi qua nghe sột soạt
Trong đoạn thơ tràn đầy niềm vui thích. Tiếng gà, ổ trứng chính là những hình ảnh đã nuôi dưỡng tâm hồn người cháu:
“Tiếng gà trưa
Mang bao nhiêu hạnh phúc
Đêm cháu về nằm mơ
Giấc ngủ hồng sắc trứng”
Chính những giấc ngủ bình yên ấm áp, hạnh phúc chính là động lực là nhân vật của chúng ta trở thành người chiến sĩ cầm chắc tay súng chiến đấu :
“Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ.”
Tác giả đã dùng điệp từ ‘vì” để nhấn mạnh về mục đích chiến đấu của người cháu. Không phải vì những điều gì lớn lao mà chỉ vì những điều thân thuộc của anh. Vì lòng yêu tổ quốc, vì xóm làng thân thuộc, vì bà và vì những kỉ niệm tuooit thơ gắn bó. Giọng thơ vẫn nhẹ nhàng nhưng đầy kiên quyết. ở đây ta thấy hình ảnh người cháu như lớn lao hơn, đã đủ sức để bảo vệ những gì đáng quý của mình. Hình ảnh của anh thật đẹp, thật cao thượng.
“Tiếng gà trưa” là một bài thơ hay của Xuân Quỳnh. Bằng lối thơ nhẹ nhàng kết hợp tự sự, tả đồng thời mỗi đoạn thơ đều gợi ra những kỉ niệm từ tiếng gà gây lên một cảm xúc lắng đọng trong tâm hồn người đọc. Bài thơ là tình yêu của người cháu đối với người bà đồng thời cũng thể hiện tấm lòng yêu nước cao quý.
Bài làm
Xuân Quỳnh là một nhà thơ nữ trưởng thành trong thời chống Mỹ và là nhà thơ nữ xuất sắc trong nền thơ hiện đại Việt Nam. Thơ của Xuân Quỳnh giản dị, tinh tế mà sâu sắc. Bà đã để lại một khối tác phẩm đồ sộ cho đời, trong đó không thể không kể đến bài “Tiếng gà trưa”. Bài thơ đã để lại trong em một ấn tượng sâu sắc về những kỉ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ, tình yêu quê hướng thắm thiết, sâu nặng, tình bà cháu chân thành, tha thiết của người chiến sĩ trẻ đang trên đường ra đi bảo vệ đất nước.
Bài thơ “Tiếng gà trưa” được viết theo thể thơ linh hoạt, sáng tác trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống đế quốc Mĩ, trích trong tập thơ “Hoa dọc chiến hào” xuất bản năm 1968 và đây là một tác phẩm đầu tay của Xuân Quỳnh. Trong một lần dừng chân ngồi nghỉ, người chiến sĩ đã nghe thấy tiếng gà của ai nhảy ổ. Tiếng gà trưa ấy là âm thanh, tiếng gọi của quê hương, gia đình, xóm làng còn in đậm trong lòng người lính ra trận, trở thành hành trang của người lính trẻ.
“Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
“Cục... cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ.”
Trong khổ thơ trên, tác giả đã sử dụng các biện pháp nghệ thuật như tự sự - kể lại việc người chiến sĩ dừng chân bên xóm nhỏ bỗng nghe thấy tiếng gà nhảy ổ, như ghi âm lại tiếng gà kêu rất đỗi thân thương, gần gũi. Cùng với điệp từ “nghe” được nhắc lại ba lần để nhấn mạnh âm thanh than thiết, gần gũi, đồng thời nhấn mạnh cảm giác, kỉ niệm liên tục ùa về. Chỉ với tiếng gà trưa “Cục… cục tác cục ta” mà đã gợi dậy cả một bầu trời thương nhớ. Từng âm thanh tuổi thơ gần gũi, than thuộc, từng kỉ niệm sâu sắc không bao giờ phai mờ như một dòng sông chảy ngang qua tâm trí người chiến sĩ, làm xao động nắng trưa, làm xao xuyến lòng người. Kỉ ức ấy thật mộc mạc, chân chất nỗi niềm, gắn với tuổi thơ ở thôn quê.
Từng dòng, từng dòng kí ức khắc sâu trong tâm hồn người chiến sĩ, ghi lại một tuổi thơ bình dị, quá đỗi quen thuộc với một cậu bé tò mò về vạn vật, về thế giới xung quanh, đặc biệt là về đàn gà – hình ảnh giản dị nhưng chất chứa bao nỗi niềm:
“Tiếng gà trưa
Ổ rơm hồng những trứng
Này con gà mái mơ
Khắp mình hoa đốm trắng
Này con gà mái vàng
Lông óng như màu nắng.”
Qua ngòi bút sắc sảo của Xuân Quỳnh, hình ảnh đàn gà, ổ rơm đầy trứng hiện lên thật chân thực và sâu sắc. Bà đã liệt kê kết hợp miêu tả hình ảnh những quả trứng nằm trong ổ rơm hồng, những con gà mái mơ khắp mình hoa đốm trắng hay những con gà mái vàng có bộ lông được so sánh tựa như màu nắng. Tất cả cùng hòa hợp, tạo nên một bức tranh sống động, đầy màu sắc. Những quả trứng nhỏ nhắn, những con gà xinh xắn với bộ lông có các hình hoa văn mà không phải ai cũng có thể mường tượng ra hình thù ấy dường như đã in đậm trong tâm hồn trẻ thơ mà chắc hẳn ai cũng đã từng trải, in đậm trong trí nhớ của người chiến sĩ trẻ.
Sau tất cả những kỉ niệm, cảm xúc mà chiến sĩ đã dành cho mái ấm nhỏ khi xưa của mình thì tình cảm bà cháu vẫn thiêng liêng, sâu nặng nhất, là sự may mắn của một đứa trẻ khi có được tình cảm đó. Hình ảnh bà chăm lo, săn sóc cho đàn gà, cho cháu đã trở nên vô cùng thân thương, ý nghĩa. Chẳng biết từ lúc nào mà những kí ức về bà ấy đã khắc sâu trong lòng người chiến sĩ đó, đã gắn mãi với tuổi thơ giản dị mà chẳng bao giờ có thể phai nhòa được.
“Tiếng gà trưa
Có tiếng bà vẫn mắng:
- Gà đẻ mà mày nhìn
Rồi sau này lang mặt!
Cháu về lấy gương soi
Lòng dại thơ lo lắng
Tiếng gà trưa
Tay bà khum soi trứng
Dành từng quả chắt chiu
Cho con gà mái ấp
Cứ hàng năm hàng năm
Khi gió mùa đông tới
Bà lo đàn gà toi
Mong trời đừng sương muối
Để cuối năm bán gà
Cháu được quần áo mới.”
Tiếng gà trưa gợi lên trong lòng người chiến sĩ trẻ một nỗi nhớ thương về người bà kính yêu. Tác giả lại một lần nữa sử dụng phép liệt kê những lần bà mắng, bà lo lắng cho đàn gà, lo cho cháu, và điệp ngữ “Tiếng gà trưa” như ngầm nhắc nhở rằng tiếng gà trưa vẫn đang gợi cho người chiến sĩ kí ức về tuổi thơ trong chốc lát bỗng ùa về. Cảnh đứa cháu tò mò nhìn gà đẻ bị bà mắng, dù chẳng biết thực hư ra sao vẫn lo sợ lấy gương soi. Cảnh bà khum tay soi trứng, dành dụm từng quả, rồi đến mùa đông, bà lại lo cho đàn gà con đông đúc, mong trời đừng sương muối, đừng làm tổn hại đến đàn gà để bà bán lấy tiền mua cho cháu. Điệp ngữ “hằng năm” còn cho ta thấy đây là một sự việc tiếp diễn lâu dài và xảy ra liên tục. Những khung cảnh ấy như miêu tả, tái hiện chân thật hình ảnh người bà vẫn luôn cần cù, tần tảo nuôi nấng, chắt chiu vì cháu. Suốt cả cuộc đời lam lũ, khổ nhọc, bà vẫn không mảy may nghỉ đến bản thân mà chỉ chăm sóc, lo lắng cho con cháu. Bà không ngại cực khổ, chỉ vì một tương lai tốt đẹp cho đứa cháu. Đó là sự hi sinh cao cả mà phải chăng người chiến sĩ luôn quý trọng, nâng niu mà mong ước được trở về với nó?
“Ôi cái quần chéo go
Ống rộng dài quét đất
Cái áo cánh trúc bâu
Đi qua nghe sột soạt.”
Có lẽ những bộ quần áo được đổi bằng tiền bán gà, đổi bằng những lần tần tảo sớm hôm của bà đỗi với người chiến sĩ đã trở nên vô cùng đặc biệt. Đó là chiếc quần chéo go rộng đến quét đất, rồi chiếc áo trúc bâu rộng thùng thình, khi đi lại nghe sột soạt. Tất cả những món ấy tuy bình dị nhưng hết sức thân thương, trìu mến. Đó không chỉ là cái quần, cái áo mà còn là công sức thầm lặng, tình cảm yêu thương không cân đong đo đếm được của người bà dành cho cháu.
Người chiến sĩ ấy có lẽ cũng không thể quên được những kỉ niệm về chính mình, những kỉ niệm tuổi thơ hồn nhiên, trong sáng và thơ ngây. Nó mang những tâm tư, suy nghĩ đầy ý nghĩa sâu sắc mà khi ngủ vẫn còn mơ đến nó:
“Tiếng gà trưa
Mang bao nhiêu hạnh phúc
Đêm cháu về nằm mơ
Giấc ngủ hồng sắc trứng.”
Tiếng gà trưa như gọi về tuổi thơ của người lính trẻ, mang hạnh phúc, niềm vui và là nguồn sức sống cho sự thức giấc ngày mai. Những quả trứng như những thứ không thể thiếu đối với chiến sĩ, như một phần kí ức, tuổi thơ không bao giờ phai mờ. Nó chứa đựng một tình cảm thiêng liêng – tình cảm bà cháu mà không gì có thể sánh bằng. Tuy đã chìm vào giấc ngủ, nhưng sự ấn tượng sâu sắc về nó đã in đậm trong lòng, luôn mơ, luôn nhớ về nó dù đã say giấc nồng.
Âm thanh xao động của tiếng gà trưa bình dị mà thiêng liêng, nó gợi tình cảm đẹp trong lòng người chiến sĩ hành quân ra trận. Âm thanh ấy như tiếng của quê hương, đất mẹ thân yêu. Tiếng gà trưa, đâu chỉ là âm thanh của một con vật vô tri mà nó là tiếng gọi của tuổi thơ, của tình yêu thương, là những âm thanh của kí ức tươi đẹp, trong sáng đã theo sau cháu suốt một đời. Âm thanh ấy đã đi vào tiềm thức đứa cháu nhỏ, đầy dịu dàng mà xúc động thiêng liêng vì nó gắn với tình bà cao cả. Đó cũng là lí do để người chiến sĩ cống hiến cho đất nước:
“Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ.”
Ở khổ thơ này, tác giả đã sử dụng điệp từ “vì” bốn lần để nhấn mạnh nguyên nhân và mục đích chiến đấu, nghĩa vụ của một công dân đối với đất nước, đối với bà và cả sự vật xung quanh. Hai tiếng “Bà ơi” vang lên thật tha thiết, đằm thắm vì một nỗi lòng hướng tới mục đích chung. Xuân Quỳnh còn sử dụng hình ảnh lớn lao, vĩ đại “vì Tổ quốc” như muốn khẳng định một điều rằng tất cả những gì xung quanh cuộc sống của người chiến sĩ trẻ đều trở thành mục đích, nguyên nhân chiến đấu, trở thành động lực cho sự quyết tâm bảo vệ đất nước trong cuộc kháng chiến. Tất cả trở thành một nguồn động lực cho người chiến sĩ thực hiện lý tưởng, ý chí, ước mơ, hoài bão, gánh vác trên vai nhiệm vụ cao cả của một dân tộc.
Bài thơ “Tiếng gà trưa” đến với em một cách đẹp đẽ, thanh khiết, mang tâm tư, tình cảm sâu sắc ý nghĩa khiến em thêm trân quý những người chiến sĩ đã hết lòng bảo vệ Tổ quốc, trân quý những người thân trong gia đình đã ôm trọn gánh nặng để chăm lo cho mình, trân quý những tình cảm thiêng liêng, tốt đẹp mà mọi người đã dành cho mình, cùng hướng tới một tương lai tươi sáng đang chờ ở phía trước.
Mình làm không hay lắm, mong bạn thông cảm U^Ụ
Chúc bạn học tốt ^^
#LamThy
