Trong cuộc kháng chiến chống Tống lần 2 (1075-1077), Lý Thường Kiệt đã sử dụng các nghệ thuật quân sự độc đáo như "Tiên phát chế nhân" (đánh trước để chế ngự giặc), xây dựng phòng tuyến sông Như Nguyệt vững chắc, cùng với các chiến thuật tấn công, phòng ngự, phản công linh hoạt. Cuối cùng, ông còn sử dụng biện pháp thương lượng, hòa giải để kết thúc chiến tranh, hạn chế tổn thất cho Đại Việt.
1. Chiến lược chủ động tiến công
- "Tiên phát chế nhân": Lý Thường Kiệt đề ra và thực hiện chiến lược "ra tay trước để chế ngự đối phương" bằng cách chủ động đưa quân tấn công sang đất Tống, nhằm làm suy yếu và tiêu hao sinh lực địch, kéo dài thời gian chuẩn bị của quân Tống.
- Chiến thuật tập kích, đánh úp: Quân Đại Việt đã sử dụng chiến thuật tập kích bất ngờ để hạ gục nhiều thành trại của giặc ngay từ đầu cuộc chiến.
2. Nghệ thuật phòng ngự, phản công
- Xây dựng phòng tuyến: Lý Thường Kiệt đã chọn và xây dựng phòng tuyến vững chắc trên sông Như Nguyệt để chặn đứng quân Tống.
- Chiến thuật phòng ngự - phản công: Khi quân Tống tiến công, quân ta đã linh hoạt vận dụng các chiến thuật như đánh chặn, bao vây, phòng ngự trên tuyến sông Như Nguyệt, sau đó thực hiện phản đột kích và phản công để tiêu diệt địch.
3. Nghệ thuật kết thúc chiến tranh
- Đề nghị giảng hòa: Sau khi giành thắng lợi quyết định, Lý Thường Kiệt đã chủ động đề nghị "giảng hòa", tạo điều kiện để hai bên kết thúc chiến tranh một cách hòa bình, hạn chế tổn thất và bảo toàn lực lượng.
- Vừa đánh vừa đàm phán: Ông đã kết hợp thắng lợi quân sự với biện pháp ngoại giao mềm dẻo để kết thúc chiến tranh và giải quyết xung đột.
