Hồ Xuân Hương là một hiện tượng đặc biệt trong văn học Việt Nam được mệnh danh là “bà chúa thơ Nôm”. Thơ của bà rất độc đáo với phong cách thơ châm biếm sâu cay đồng thời cũng rất giản dị, mộc mạc trong hình ảnh. “Bánh trôi nước” là một bài thơ như vậy. Nhà thơ mượn hình ảnh nhỏ bé của chiếc bánh trôi nước đê nói lên thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến, một xã hội không bình đẳng đầy áp bức bất công.
Tác giả mở đầu bài thơ bằng mô tip ca dao quen thuộc:
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
“Thân em…” là mở mở đầu của biết bao câu ca dao nói về thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Ở đây, trong hoàn cảnh cụ thể của bài thơ, “thân em” được ví với chiếc bánh trôi nước “vừa trắng lại vừa tròn”. Tác giả mượn hình ảnh mộc mạc của chiếc bánh trôi nước nhỏ bé để nói lên vẻ đẹp của người phụ nữ. Họ không chỉ có vẻ đẹp về hình thức mà còn trắng trong trong tâm hồn và trịa về nhân phẩm. Chỉ qua một câu thơ thôi tác giả đã cho ta thấy được đánh giá cũng như quan điểm của mình về hình ảnh người phụ nữ trong xã hội cũ.
Câu thơ tiếp theo:
Bảy nổi ba chìm với nước non.
Hình ảnh người phụ nữ hoàn hảo như thế nhưng số phận họ ra sao? “Ba chìm bảy nổi” ở đây là một hình ảnh được tác giả vận dụng rất hay, rất hợp lí để nói về số phận của những người phụ nữ. Trong xã hội cũ, họ chẳng là gì cả, không được tự quyết định về số phận của mình, chỉ biết sống vì người khác theo quan niệm tam tòng tứ đức. Cuộc sống của họ lênh đênh chìm nổi như chiếc bánh trôi nước vậy.
Cảm nghĩ về bài “Bánh trôi nước” của Hồ Xuân Hương
.....Nghĩa thứ 2 của bài thơ rõ ràng là nói về nhan sắc, thân phận và phẩm chất của cn, nh~ ng` phụ nữ VN trog XHP.kiến xưa:
''Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi 3 chím vs nc non''
Hai câu đầu vừa tả nhan sắc, vừa kể về thân phận cn. NV trữ tình dùng đại từ''em''để xưng hô:''Thân em'', gần gũi vs cách nói của bt bao bài ca dao - dân ca quen thuộc, nghe vừa dịu dàng, khiêm tốn vừa có chút tội nghiệp đáng thương. Tiếp sau, cô gái, hay người phụ nữ tự giới thiệu mình''vừa trắng lại vừa tròn''. Nghệ thuật dùng từ thật khéo. Nghĩa tả thực đúng là vẻ đẹp của chiếc bánh trôi. Nhưng nghĩa ẩn dụ thì đây chính là nhan sắc, phẩm hạnh người phụ nữ. Phụ nữ VN đẹp quá, da dẻ trắng trẻo, thân hình tròn lẳn, phúc hậu. Phẩm hạnh cx nhân hậu, ứng xử trc sau trọn vẹn, thủy chung. Với từ ''tròn'' ý nghĩa của thơ trở nên lấp lánh, tờ mờ khiến người đọc k thể suy nghĩa vội vàng. Ai đó hiểu giản đơn rằng : câu thơ tả h/ả người phụ nữ vừa trắng trẻo vừa tròn trịa...thì thật nực cười. Đọc thơ, nhất là thơ trữ tình, ta k chỉ dừng lại ở nghĩa tả thực mà phk tưởng tượng, suy ngẫm rộng và sâu để hiểu hết, hiểu đúng ý nghĩa ẩn dụ, hiểu đúng tinh thần của ngôn ngữ và cảm xúc của t/g. Gt về ng` phụ nữ như cách nói ở câu thơ thứ nhất, Hồ Xuân Hương k chỉ ca ngợi nhan sắc, vẻ đẹp bên ngoài mà còn trân trọng cả tâm hồn, đức hạnh bên trong, cách nói năng ứng xử khiêm nhường duyên dáng của chị em. Tiếp sau đến câu thơ thứ hai, giọng thơ có chút trùng xuống để kể về thân phận chị em : ''Bảy nổi 3 chìm vs nc non'' . Thành ngữ dân gian ta có câu : ''ba chìm 7 nổi chín lênh đênh'' dủng để tóm tắt cuộc đời cn, nhất là người phụ nữ trong XH xưa. Hồ Xuân Hương đã sử dụng câu thành ngữ một cách sáng tạo trog thơ của mình, nêu rõ cuộc đời long đong, chìm nổi, vất vả của con người. Cụm từ''với nc non'' nhấn mạnh thêm cuộc đời long đong, chìm nổi, vất vả ấy. Giới từ''với'' đi liền cùng h/ả ''nc non'' cho ta hiểu số phận, cuộc đời người phụ nữ bấp bênh, chìm nổi, xuống ghềnh, lên thác vì chồng, vì con và vì cả mn, cả non sông, đất nc. Một cuộc đời xả thân, vị tha như thế cao cả bt bao nhiêu, đáng cảm thương và đáng trân trọng bt bn....
