Cảm hứng lãng mạn là cảm hứng khẳng định cái tôi đầy tình cảm, cảm xúc và hướng tới lí tưởng. Cảm hứng lãng mạn trong văn học từ 1945 - 1975 chủ yếu được thể hiện trong việc khẳng định phương diện lý tưởng của cuộc sống mới và vẻ đẹp của con người, ca ngợi chủ nghĩa anh hùng cách mạng và tin tưởng vào tương lai tươi sáng của dân tộc.
Cảm hứng lãng mạn đã được nâng đỡ con người Việt Nam có thể vượt lên mọi thử thách, trong máu lửa của chiến tranh đã hướng tới ngày chiến thắng, trong gian khổ cơ cực đã nghĩ tới ngày ấm no, hạnh phúc. Cảm hứng lãng mạn trở thành cảm hứng chủ đạo không chỉ trong thơ mà còn trong nhiều thể loại văn học khác.
Cảm hứng lãng mạn là nói đến niềm tin vào thực tại và tương lại, mô tả cuộc sống trong quá trình phát triển cách mạng " hướng về cuộc sống chưa đến nhưng nhất định sẽ đến hoặc có thể đến". Giai đoạn 1945 - 1975 đó là biểu hiện của cái nhìn về thực tại từ đó khẳng định được phương diện lí tưởng của cuộc sống mới và vẻ đẹp của con người mới, ca ngợi chủ nghĩa anh hùng cách mạng.
- Thi vị hóa hiện thực cuộc sống và chiến đấu. Hiện thực ucộc sống xây dựng CNXH còn nhiều khó khăn. Song, bằng cảm hứng lãng mạn thì tác giả đã thổi vào cuộc sống niềm vui, niềm tin yêu khiến cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn. ( Minh chứng là " Đoàn Thuyền Đánh Cá" - Huy Cận)
- Cảm hứng lãng mạn đã thi vị hóa hiện thực chiến tranh, giúp cho con người quên đi những đau thương mất mát, hướng tới 1 cuộc sống chiến đấu tươi đẹp hơn. Do họ là những người trực tiếp đối diện với bom rơi, đạn nổ và từ đó họ thấu hiểu những đau thương. Song họ đã giấu nó đi để yên lòng người ra trận, họ sẵn sàng đứng lên để hi sinh quên mình . ( Minh chứng " Bài thơ về tiểu đội xe không kính " - Phạm Tiến Duật ).
