Nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi

NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TÁC PHẨM, MỘT ĐOẠN TRÍCH VĂN XUÔI

1. Tìm hiểu đề, lập dàn ý

Đề 1: Phân tích truyện ngắn "Tinh thần thể dục" của  Nguyễn Công Hoan.

a. Tìm hiểu đề

- Nội dung: toàn bộ nội dung và nghệ thuật của truyện ngắn.

- Thể loại: Phân tích là chính, có kết hợp với giải thích, chứng minh, bình luận...

- Tư liệu dẫn chứng: truyện ngắn Tinh thần thể dục.

b. Lập dàn ý

A. Mở bài

Giới thiệu truyện ngắn với những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật.

B. Thân bài

- Đặc sắc của kết cấu truyện: Truyện gồm những cảnh khác nhau tưởng như rời rạc nhưng đều tập trung biểu hiện chủ đề: bọn quan lại cầm quyền cưỡng bức dân chúng, thực hiện ý đồ bịp bợm, đen tối.

- Mâu thuẫn và tính chất trào phúng của truyện: mâu thuẫn giữa tinh thần thể dục và cuộc sống khốn khổ, đói rách của ND.

- Ngôn ngữ truyện:

+ Ngôn ngữ người kể chuyện: rất ít lời...

+ Ngôn ngữ các nhân vật: tự nhiên, sinh động, thể hiện đúng thân phận và trình độ của họ (dẫn chứng:...)

- Giá trị hiện thực và ý nghĩa phê phán:

+ ND truyện bắt nguồn từ hiện thực xã hội => Giá trị HT sâu sắc

+ Châm biếm, phê phán bằng bút pháp trào phúng.

* Kết bài: Đóng góp của tác phẩm đối với VHHT phê phán, đối với nền VH:

Đề 2

a. Tìm hiểu đề

- Nội dung: sự khác nhau về từ ngữ và giọng văn của hai tác phẩm Chữ người tử tù và Hạnh phúc của một tang gia.

- Thể loại: Phân tích, giải thích.

- Tư liệu dẫn  chứng: hai tác phẩm.

b. Dàn ý:

A. Mở bài: SGK

B. Thân bài

- Khác nhau về từ ngữ:

+ Nguyễn Tuân: sử dụng nhiều từ Hán Việt, từ cổ để dựng lại một vẻ đẹp xưa, một con người tài hoa, khí phách, thiên lương. (dẫn chứng)

+ Vũ T Phụng: ngôn ngữ trào phúng: nhiều từ khẩu ngữ, nhiều cách chơi chữ...(dẫn chứng)

- Khác nhau về giọng văn:

+ “CNTT”: cổ kính, trang trọng-> ca ngợi, tôn vinh.

+ “HPCMTG”: mỉa mai, giễu cợt-> phê phán tính chất giả dối, lố lăng đồi baị của XH.

- Giải thích: Việc dùng từ, chọn giọng văn phải phù hợp với chủ đề của truyện và thể hiện đúng tư tưởng, tình cảm của tác giả.

C. Kết bài: Đánh giá chung

2. Đối tượng, nội dung của bài nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi. 

 Ghi nhớ: SGK

3. Luyện tập

a. Nhận thức đề:

Yêu cầu nghị luận một tác phẩm: Nghệ thuật châm biếm đả kích trong truyện ngắn Vi hành của Nguyễn Ái Quốc.

b. Các ý cần khai thác:

- Sáng tạo tình huống: nhầm lẫn

- Tác dụng của tình huống: miêu tả chân dung Khải Định mà không cần y xuất hiện, từ đó làm rõ thực chất những ngày trên đất Pháp của vị vua An Nam này, đồng thời tố cáo cái gọi là “văn minh”, “khai hóa” của thực dân Pháp.