Nhân dịp kỉ niệm ngày thành lập quân đội nhân dân và quốc phòng toàn dân, ngày 22 tháng 12, để chúng tôi hiểu thêm về lịch sử chiến đấu của dân tộc, nhà trường đã mời đoàn cựu chiến binh về thăm và trò chuyện. Trong đoàn đại biểu đó, tôi bắt gặp một người lính trên ngực gắn nhiều huân chương và trong buổi lễ chú đã giới thiệu mình là người lính lái xe trong Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật. Cuối buổi, tôi đã lân la đến gặp và có cuộc nói chuyện thú vị với chú.
Các bạn có lẽ không thể hình dung được, người chiến sĩ lái xe trẻ trung, sôi nổi năm xưa giờ đĩnh đạc, oai nghiêm trong bộ quân phục mới. Chú có giọng nói khoẻ, ấm áp và tiếng cười âm vang. Cùng tháng năm, khuôn mặt tuy đã già dặn nhưng vẫn có vẻ hóm hỉnh, yêu đời của người lính. Qua trò chuyện, có thể thấy chú là người rất vui tính, nhiệt tình, đặc biệt là khi chú kể cho tôi về cuộc đời người lính trên tuyến đường Trường Sơn năm ấy. Chú kể với tôi, năm 1969 là năm chú thường cùng các anh em trong tiểu đội lái xe qua đây, cũng là năm mà Mĩ đánh phá rất ác liệt trên tuyến đường này. Bởi đường Trường Sơn, tuyến đường Hồ Chí Minh lịch sử là tuyến đường quan trọng nhất, là đầu mối giao thông, liên lạc hai miền Bắc - Nam
Chúng quyết phá cho bằng được. Chúng thả hàng ngàn tấn bom, cày xới những khung đường, đốt cháy những khu rừng. Hàng nghìn cây đã đổ, muông thú mất chỗ ở. Đã có nhiều người ngã xuống để bảo vệ con đường. Tuy Mĩ đánh phá ác liệt thật, nhưng những đoàn xe vận tải vẫn ngày đêm nối đuôi nhau trên con đường, đem theo bao lương thực, vũ khí đạn dược cho chiến trường miền Nam. Kể một lúc, chú lại mỉm cười và nói với tôi:
- Cháu thấy đấy, cuộc chiến đấu của các chú trải qua biết bao gian khổ, khó khăn. Những năm tháng ác liệt đó đã khắc hoạ cả một thời kỳ lịch sử của dân tộc ta oanh liệt hào hùng. Trên tuyến đường Trường Sơn giặc Mĩ đánh phá vô cùng ác liệt; bom Mĩ cày xới đất đai, phá hỏng những con đường, đốt cháy những cánh rừng, phá huỷ biết bao nhiêu những rừng cây là lá chắn của ta. Nhưng không vì "bom rơi đạn lạc" như vậy mà các chú lùi ý chí, các đoàn xe tải ngày đêm nối đuôi nhau ra tiền tuyến, các chú còn phải đi trong bóng đêm theo sự hướng dẫn của các cô thanh niên xung phong để tiến về phía trước trong màn đêm sâu thẳm của rừng hoang. Có hôm trời tối Mĩ phát hiện ra, ta chuyên chở qua rừng, bọn chúng đã thả bom để không cho ta qua, phá vỡ chiếc cầu nối Bắc - Nam. Nhưng đặc biệt hơn cả là đoàn xe vận tải không có kính vì bị "bom giật bom rung kính vỡ đi rồi". Bom đạn trải xuống hàng loạt khiến nào là kính, nào là đèn vỡ, mui xe bẹp, nào là thùng xe xước... Không có đèn vượt qua dãy Trường Sơn đầy nguy hiểm như thế mà các chú vẫn hoàn thành tốt nhiệm vụ đánh Mĩ, chạy dọc Trường Sơn. Chẳng khác nào "châu chấu đá xe", Mĩ với bao nhiêu thiết bị tối tân đế đánh ta nhưng chúng ta đã vượt qua những gian khổ để đánh chúng. Chú còn nhớ trên các cabin những chiếc xe như thế, bọn chú không cỏ vật gì để che chắn cả, gió táp vào mặt mang theo bao nhiêu là bụi. Gió bụi của Trường Sơn làm mắt cay xè, tóc bạc trắng như người già còn mặt thì lấm lem như thằng hề vậy, thế mà không ai cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc hút ngang nhiên, ai nấy nhìn nhau rồi cười giòn giã vang khắp dãy Trường Sơn.
Với những ngày nắng là như vậy nhưng đến lúc mưa thì các chú còn khổ hơn nhiều, Trường Sơn mỗi lúc mưa là mưa như trút nước cộng thêm vào đó là những giọt sương muối ở rừng hòa vào dòng nước mưa phả vào da thịt của các chú tê rát cả da mặt, áo thì ướt hết. Lắm lúc lạnh quá các chú phải tì sát vào nhau mà nghĩ thầm: "Vì bảo vệ Tổ quốc phải vượt qua được thiên nhiên thì mới là những người lính của bộ đội Cụ Hồ". Vì những lời nhủ thầm đó mà chú và các đồng đội mới trải qua được sự khắc nghiệt của thiên nhiên, thiên nhiên trong thời kỳ đó lắm lúc cũng là kẻ địch của mình đấy cháu ạ. Thế nhưng các chú vẫn cầm vô lăng lái một cách hăng hái hàng trăm cây số nữa có đâu cần thay người lái, gió lùa rồi quần áo lại khô thôi.
Cháu biết không: Người lính Trường Sơn năm xưa giản dị, đơn sơ lắm. Để trải qua những ngày tháng ấy các chú phải vượt qua biết bao nhiêu gian lao vất vả mà đặc biệt là phải biết vượt qua chính mình, có ý chí chiến đấu cao. Vượt qua những khó khăn như thế con người mới hiểu được sức chịu đựng của mình thật kỳ diệu. Xe không kính cũng là một thú vị vì ta có thể nhìn cả bầu trời, không gian rộng lớn khoáng đạt như ùa vào buồng lái, những ngôi sao đều nhìn thấy và những cánh chim chạy thẳng vào tim. Tâm hồn người chiến sĩ vui phơi phới, thật đúng là:
Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước ,
Mà lòng phơi phới dậy tương lai.
Trên con đường Trường Sơn, mỗi khi các chú gặp nhau thì thông qua cửa kính bắt tay. Đó là sự động viên, truyền thêm sức mạnh cho nhau để vượt qua khó khản. Mỗi khi giữa rừng, bên bếp Hoàng cầm sưởi ấm bao trái tim người chiến sĩ, các chú nghĩ từng chung bát chung đũa tức là một gia đình, là người trong một nhà rồi đấy cháu ạ. Một cử chỉ nhỏ của người chiến sĩ cũng làm cho họ gắn bó thêm, xiết chặt tình đồng đội.
Được nghe chú kể những vất vả ấy tôi thật khâm phục hơn tình đồng chí đồng đội, lòng dũng cảm hiên ngang của người chiến sĩ. Tôi thầm mơ ước trên thế giới không còn chiến tranh để cuộc sống mãi thanh bình.
a. Mở bài
Tình huống để các nhân vật gặp gỡ:
+ Hoặc đến thăm gia đình thương binh, thăm bảo tàng quân đội, thăm nghĩa trang liệt sĩ,… gặp được người chiến sĩ lái xe trên đường Trường Sơn năm xưa.
+ Hoặc tưởng tượng đến Trường Sơn trong chiến tranh chống đế quốc Mĩ và gặp các chiến sĩ lái xe.
(Lưu ý: tình huống cần tự nhiên, có tác dụng làm rõ tính cách nhân vật người lái xe.)
b. Thân bài
– Người lính lái xe Trường Sơn kể chuyện.
– Nhân vật “tôi” giữ vai trò gợi chuyện, đánh giá làm rõ ý nghĩa câu chuyện.
Cần làm rõ những ý sau:
+ Những gian khổ mà người lính lái xe phải chịu đựng: sự khốc liệt của chiến tranh, kính xe vỡ, xe bị tàn phá nặng nề…
+ Những phẩm chất cao đẹp của người lính: dũng cảm, hiên ngang, lạc quan và có chút ngang tàng của nghề nghiệp, trẻ trung nhưng sống có lí tưởng, có trách nhiệm với Tổ quốc.
+ Sự khâm phục, yêu mến, kính trọng của nhân vật “tôi”.
c. Kết bài: Kết thúc cuộc nói chuyện:
– Chia tay người lính lái xe.
– Ấn tượng của nhân vật “tôi”.
– Suy nghĩ về người lính lái xe, về thế hệ cha anh.
Chiến tranh đã qua từ rất lâu rồi, và có lẽ những người trẻ tuổi như tôi không bao giờ hiểu được cái khó khăn, gian khổ của công việc cầm súng chiến đấu bảo vệ đất nước. Nhưng qua một lần nói chuyện, chỉ một lần gặp gỡ tình cờ đã cho tôi hiểu ra rất nhiều điều và thực sự cảm nhận được cuộc sống những ngày đạn bom gian khổ ấy,…
Những bánh xe đang lăn đều, lăn đều và chậm rãi khỏi nhà ga, chuyến tàu Bắc Nam bắt đầu cuộc hành trình của nó… Con tàu lao nhanh dần, lòng tôi bỗng thấy buồn lạ, cũng phải thôi, đây là lần đầu tiên tôi đi xa nhà như vậy, hơn nữa lại đi một mình. Trên một chuyên tàu toàn người xa lạ, con bé mười lăm tuổi như tôi bỗng thấy chạnh lòng, sống mũi cay cay, hai mắt đỏ dần, trong lòng rơn lên một nỗi nhớ nhà, nhớ ba mẹ da diết. Người đàn ông ngồi bên cạnh, tôi mạn phép tôi gọi người ấy là “bác”, dường như đã cảm nhận được tôi đang nghĩ gì. Bác trạc ngoài sáu mươi, mái đầu bạc trắng, làn da đồi mồi, hơi rám nắng, dáng người to khoẻ. Nhìn những chiếc huân chương đeo trên ngực bác, tôi đoán, bác là một cựu chiến binh. Bác quay sang tôi bắt chuyện:
– Buồn hả cháu? Nhớ nhà phải không? Đợt mới nhập ngũ, bác đã từng có cảm giác như cháu bây giờ. Nhưng mau qua thôi, nó rèn luyện cho cháu tính tự lập, xa bố mà sống vẫn tốt.
Tôi nhìn bác cười rồi khe khẽ hỏi:
– Bác từng đi lính ạ?
Bác nhìn tôi rồi cười phá lên:
– Đúng rồi cháu ạ! Bác từng là một người lính đấy. Người lính lái những chiếc xe rất đặc biệt, những chiếc xe không kính cháu à. Ngày ấy Mĩ nó đánh ta ác liệt lắm, bác xung phong lên đường nhập ngũ. sẵn trong người tính thích mạo hiểm, lại biết lái xe, binh đoàn phân công bác vào tiểu đội 71A, lái những chiếc xe tải qua con đường Trường Sơn, chi viện súng, đạn, lương thực, dược phẩm cho đồng đội ở chiến trường miền Nam. Ngày ấy đường đi vất vả lắm cháu ạ, đâu có được đổ bê tông phẳng lì như bây giờ, lại còn đi đường rừng, tối om, không cẩn thận là lao xuống vực như chơi. Xe lại không có kính, bộ phận, tua vít nên lỏng lẻo, tạo ra tiếng động rất ghê tai. Thế mà đi nhiều, nghe nhiều rồi cũng quen cháu ạ! Có những đêm lái xe qua rừng, chim thú các loại cứ bay ào ạt vào khoang lái, nguy hiểm lắm, nhưng cũng thấy thú vị. Hay rồi gió, bụi, mưa, lá cứ bay vào tới tấp, cay xè, trắng xoá mặt mày là chuyện bình thường…
Bác dừng lại uống ngụm nước… Ngay từ bé, đứa con gái như tôi đã rất thích những trò đánh trận, múa kiếm, bắn súng đủ các kiểu,… nhưng chưa hề được nghe tới bom đạn, hay những vất vả, cực nhọc mà mỗi người lính Trường Sơn phải trải qua, dù là trực tiếp chiến đấu hay là những chiến sĩ lái xe rất dũng cảm như bác. Tôi háo hức hỏi:
– Vậy đi chiến trường như thế bác có thấy nhớ nhà nhiều lắm không ạ?
– Có chứ cháu, nhớ nhiều lắm, nhiều khi nhớ tới mất ăn mất ngủ. Lo lắng không biết mẹ mình giờ này làm gì, bom thả có mau chân mà chạy xuống hầm hay không? – Ánh mắt buồn của bác như rạo rực lên. – Nhưng mà cũng được các bác cùng đơn vị an ủi và giúp đỡ nhiều lắm cháu ạ. Mấy anh em tuy mới gặp nhau nhưng quý nhau và thương nhau lắm, coi nhau như anh em ruột thịt trong nhà, có cái gì ngon hay mẩu thuốc lá là mấy anh em đều chia nhau hết, cực nhọc nhưng vui. Rồi những hôm lái xe, gặp anh em đồng đội trên đường đi, cứ thế mà mấy anh em tíu tít đứng bắt tay, ôm nhau rất tình cảm. Hình như có nhiều điểm chung là lòng yêu đất nước, căm thù bọn giặc và những đồng cảm về nỗi nhớ nhà, tâm sự và ước mơ, hoài vọng của tuổi trẻ nên các bác hiểu nhau và quý nhau lắm. Nhờ thế mà thêm tự tin, dũng cảm hơn trên con đường chiến đấu, nhất định phải thắng lợi để về với gia đình, anh em sẽ gặp lại nhau để cùng thực hiện những dự định trong tương lai…
Câu chuyện của bác còn dài, còn dài lắm nhưng mới chừng kia thôi đã đủ cho tôi cảm nhận về những người chiến sĩ, về những gì họ đã trải qua và về niềm tin, lòng lạc quan yêu đời của họ. Bánh tàu vẫn lăn, nhưng nó không gợi cho tôi cẫm giác buồn nữa, nó chỉ khẽ nhói lên trong người tôi một niềm vui khó tả, có lẽ là niềm vui được sống trong một thế giới hoà bình, niềm hạnh phúc về những gì mình đang có và tận hưởng…
Được gặp gỡ và trò chuyện với những người lái xe Trường Sơn năm xưa là may mắn của riêng tôi. Nó giúp tôi có thêm nghị lực và sức mạnh để hoàn thành những ước mơ của mình. Nó như một luồng sinh khí lan toả khắp người tôi, khiến tôi dũng cảm và có niềm tin hơn vào cuộc sống này. Và tôi hiểu ra một điều rằng: là người con của mảnh đất Việt phải chảy trong người dòng máu Việt. Bảo vệ, phát triển và xây dựng đất nước là nhiệm vụ tất yếu của tôi, cũng như của hàng vạn con người trẻ tuổi và cùng trang lứa khác…
Trong bài giảng văn trên lớp buổi sáng, chúng tôi được học “ Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của nhà thơ chiến sĩ Phạm Tiến Duật. Buổi tối, khi ngồi học bài khuya, tôi ngủ thiếp đi trên bàn học. Trong giấc mơ, tôi đã được gặp gỡ và trò chuyện với người lính lái xe của tiểu đội xe không kính trên tuyến đường Trường Sơn thời kì kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
Trong mơ, tôi thấy mình lạc vào khung cảnh núi rừng hoang vu, hùng vĩ với những dãy núi chập chùng, những tán cây cổ thụ rậm rạp và cao vút. Phía trước mặt tôi là con đường đất đỏ trải dài tít tắp. Lòng đường khá rộng, đây đó còn xót lại dấu tích của một vài hố bom sâu hoắm. Tôi nhận ra đây chính là dãy núi Trường Sơn với con đường mòn Hồ Chí Minh lịch sử. Đây là con đường huyết mạch mà quân ta dùng để vận chuyển lương thực, vũ khí, quân trang, quân phục chi viện cho chiến trường miền Nam. Vũng bởi đây là một tuyến đường vô cùng quan trọng nên kẻ thù liên tiếp cho bom đoạn cày xới hòng chặt đứat con đường huyết mạch ấy.
Đang đứng bên lề đường, tôi chợt nhìn thấy đoàn xe đang ầm ầm tiến đến. Nhìn thấy tôi đứng bên đường, một chiếc xe trong số đám xe dừng lại. Từ trên xe bước xuống một chiến sĩ trong bộ quân phục màu xanh lá, chiếc mũ cối nghiêm trang trên đầu, gương mặt trẻ trung, ánh lên nét tinh anh và quả cảm. Ánh mắt anh chiến sĩ sáng ngời như sao sa, toát lên một sự thân thiện và hóm hỉnh. Nụ cười tươi tắn trông thật hồn nhiên. Anh chiến sĩ bước tới, nở nụ cười và cất giọng hỏi tôi:
-Em đi đâu mà lại lạc đến khu rừng này?
Tôi trả lời:
-Em cũng không biết nữa. Anh có thể cho em đi nhờ được không?
Anh chiến sĩ mỉm cười và gật đầu:
-Em lên xe đi!
Tôi trèo lên xe cùng với anh. Và lúc này tôi mới nhận ra là cabin của anh không có kính. Tôi hỏi:
-Anh ơi! Tại sao chiếc xe này lại không có kính?
Anh chiến sĩ cười hóm hỉnh giải thích:
-Ban đầu chiếc xe này cũng giống như những chiếc xe khác, đều được lắp kính. Nhưng sau nhiều lần trở hàng ra tiền tuyến, bom đạn của giặc Mỹ đã làm cho kính vỡ mất rồi em ạ!
Lời giải thích ngắn gọn và gương mặt bình thản của anh chiến sĩ khiến tôi hiểu được bao điều: “Chiến trường thật ác liệt và những người lính lái xe như anh đã phải đối mặt với bao hiểm nguy.” Tôi nhìn anh rồi lại hỏi:
-Ngồi trên chiếc xe không kính, chắc anh gặp rất nhiều khó khăn phải không ạ?
Anh gật đầu:
-Đúng đây em nhỏ ạ! Những ngày nắng thì bụi mù mịt, bụi phun vào cabin làm gương mặt lấm lem, mái tóc đen nhánh của tụi anh bỗng chốc biến thành những mái đầu hoa râm của những cụ già lớn tuổi. Ngày mưa thì càng khắc nghiệt. Có khi mưa tuôn, mưa xối ngay vào mặt. Mưa hắt vào trong xe khiến cho quần áo các anh ướt sạch cả. Nhưng chẳng hề gì đâu em, đối với các anh thì điều đó chẳng đáng bận tâm.
Ngắm nhìn gương mặt vô tư, nụ cười hồn nhiên và dáng ngồi ung dung của anh chiến sĩ, tôi vô cùng cảm phục. Anh kể về những khó khăn, gian khổ của cuộc đời người lính với một giọng điệu nhẹ nhõm, thản nhiên như đang kể một câu chuyện vui. Anh nói tiếp, giọng thủ thỉ như tâm sự:
-Nhiều khi xe không có kính mà lại thú vị đấy em ạ! Thiên nhiên trở nên gần gũi với mình hơn. Vui nhất là những lúc bọn anh được gặp nhau. Chẳng cần mở cửa xe, chỉ cần đưa tay qua cửa kính đã vỡ là có thể bắt tay nhau được rồi.
Tôi hỏi anh:
-Vậy các anh có hay được gặp gỡ đồng đội của mình không ạ?
Anh chiến sĩ gật đầu:
-Cũng ít thôi em ạ. Bởi vì tiểu đội anh thường xuyên phải chở hàng ra tiền tuyến, bất kể ngày hay đem. Chính vì vậy mà những giây phút ấy rất có ý nghĩa đối với tụi anh. Đi kháng chiến xa nhà, xa gia đình, chỉ có những người đồng chí đồng đội luôn kề vai sát cánh cùng nhau, cùng nhau vào sinh ra tử. Những chặng đường nghỉ chân gặp nhau thì chung nhau bát đũa, cùng nhau nhóm bếp lửa Hoàng Cầm giữa đất trời của Tổ Quốc mà thôi cơm em ạ. Những kỉ niệm đó có lẽ là những kỉ niệm sẽ theo tụi anh đến suốt cuộc đời. Như thế, và tụi anh đã trở thành những người thân ruột thịt của nhau trong đại gia đình của những người lính lái xe.
Sợ tôi đói và mệt, anh chiến sĩ dừng xe bảo tôi lấy chút lương khô để ăn. Lúc nafym tôi mới có dịp quan sát chiếc xe. Thì ra chiếc xe không chỉ không có kính mà còn không có đèn, không có mui xe, thùng xe thì có nhiều vết xước. Nhìn chiếc xe mang trên mình biết bao thương tích, tôi có thể hình dung được sự khốc liệt của chiến trường. Người lính lái xe như hiểu được suy nghĩ của tôi, giọng anh trầm xuống:
-Chiến tranh không thể nào tránh khỏi những mất mát hi sinh. Rất nhiều đồng đội của anh đã ngã xuống khi đang lái xe để tiếp tế lương thực và khí giới cho tiền tuyến. Nhưng dù kẻ thù có trút xuống hàng ngàn, hàng vạn tấn bom thì chúng cũng không thể nào ngăn được bước tiến của đoàn xe không kính. Vì miền Nam ruột thịt thân yêu, vì sự thống nhất đất nước, các anh có thể vượt qua tất acr dù phải hi sinh.
Lời nói của anh chiến sĩ lái xe khiến tôi vô cùng xúc động và cảm phục. Các anh thật dũng cảm, kiên cường mà cũng rất lạc quan, yêu đời. Tôi hiểu rằng cũng chính trái tim yêu quê hương đất nước và tràn đầy nhiệt huyết tuổi trẻ của các anh là nguồn cội sức mạnh giúp các anh chiến đấu và chiến thắng kẻ thù. Với ý chỉ quyết tâm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, với tinh thần chiến đấu của các anh, cuộc kháng chiến chống Mỹ của nhân dân ta nhất định sẽ thắng lợi. Thế hệ trẻ chúng tôi hôm nay vô cùng biết ơn và cảm phục những người đã hi sinh máu xương của mình để “ làm nên đất nước”, để bảo vệ độc lập tự do cho Tổ quốc thân yêu.
Tiếng mẹ gọi làm tôi bừng tỉnh. Nằm trong chăn ấm mà hình ảnh người chiến sĩ lái xe không kính vẫn còn hiện lên trong tâm trí tôi. Giấc mơ được gặp gỡ cùng người lính lái xe quả cảm đã để lại trong tôi những ấn tượng không thể nào quên.
1. Mở bài:
Trong cuộc sống, có những người ta chỉ gặp một lần, chỉ trò chuyện chốc lát nhưng cũng đã để lại nhiều dấu ấn, tác động sâu sắc đến cuộc sống chúng ta. Thật may mắn và tình cờ, tôi đã được gặp gỡ và trò chuyện với người lính lái xe trong “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật. Cuộc gặp gỡ và trò chuyện ấy đã tác động rất nhiều đến suy nghĩ và tình cảm của tôi.
2. Thân bài:
Kể lại tình huống được gặp gỡ, trò chuyện với người lính lái xe (Nhà trường tổ chức cho lớp đi thăm nghĩa trang Trường Sơn ngày 27-7. Ở đó, tôi được biết người quản trang chính là người lính Trường Sơn năm xưa…) Miêu tả người lính đó (ngoại hình, tuổi tác, …) Kể lại diễn biến cuộc gặp gỡ và trò chuyện:- Tôi hỏi bác về những năm tháng chống Mỹ khi bác lái xe trên tuyến đường Trường Sơn.
- Người lính kể lại những gian khổ mà bác và đồng đội phải chịu đựng: Sự khốc liệt của chiến tranh, bom đạn của kẻ thù là xe bị vỡ kính, mất đèn, không mui.
Người lính kể về tinh thần dũng cảm, về tư thế hiên ngang, niềm lạc quan sôi nổi của tuổi trẻ trước bom đạn kẻ thù, trước khó khăn, gian khổ -> Những suy nghĩ của bản thân (xen miêu tả nội tâm + Nghị luận)
3. Kết bài:
Chia tay người lính lái xe. Suy nghĩ về cuộc gặp gỡ, trò chuyện:- Những câu chuyện người lính kể cho tôi nghe tác động rất nhiều đến suy nghĩ và tình cảm của tôi.
Tôi khâm phục và tự hào về thế hệ cha ông anh dũng, kiên cường đánh giặc và làm nên chiến thắng vẻ vang.
- Tôi thấm thía hơn giá trị thiêng liêng của chủ quyền tự do, độc lập mà dân tộc ta đã đổ bao xương máu mới giành được.
- Liên hệ với bản thân: phấn đấu học tập, tu dưỡng
