Bài 30. Thụ phấn

Cà phê tự thụ phấn (trên dưới 90%)

Những hoa nhỏ thường mọc thành cụm có tác dụng thu hút sâu bọ và có lợi cho sự thụ phấn của hoa. Sâu bọ từ xa đã có thể phát hiện ra chúng nên bay đến hút mật hoặc lấy phấn rồi lại bay sang hoa khác, chính vì thế có thể giúp cho nhiều hoa được thụ phấn, quả sẽ đậu được nhiều hơn.

Trả lời: Những hoa nhỏ thường mọc thành cụm có tác dụng thu hút sâu bọ và có lợi cho sự thụ phấn của hoa. Sâu bọ từ xa đã có thể phát hiện ra chúng nên bay đến hút mật hoặc lấy phấn rồi lại bay sang hoa khác, chính vì thế có thể giúp cho nhiều hoa được thụ phấn, quả sẽ đậu được nhiều hơn.

Những hoa nhỏ thường có mùi thơm không rõ ràng nên khó thu hút côn trùng. trong quá trình chọn lọc tự nhiên, chúng được chọn lọc ủng hộ khiến cho chúng tập trung lại với nhau tạo nên múi thơm mạnh hơn để dễ dàng thu hút côn trùng đến thụ phấn. Điều này cũng giúp sâu bọ có thể thu được nhiều mật hơn, và không mất nhiều thời gian đểt đi tìm hoa khác.

*Thụ phấn

-Là một bước rất quan trọng trong quá trình sinh sản ở thực vật có hạt

-Là quá trình chuyển những hạt phấn (còn gọi là bào tử đực) tới lá noãn, cấu trúc chứa noãn (còn gọi là bào tử cái).

*Thụ phấn có quan hệ với thụ tinh là: muốn có hiện tượng thụ tinh thì phải có hiện tượng thụ phấn, nhưng với điều kiện hạt phấn phải nảy mầm. Như vậy, thụ phấn là điều kiện cần thiết cho thụ tinh. Nếu không có thụ phấn thì không có thụ tinh.

*Có hai loại thụ phấn là:
+ Tự thụ phấn: là hiện tượng hoa có hạt phấn rơi vào đầu nhụy của chính hoa đó. Hoa tự thụ phấn là hoa lưỡng tính. Thời gian chín của nhị so với nhụy là cùng lúc. Tự thụ phấn, đời sau có sự tái tổ hợp nhiễm sắc thể có cùng nguồn gốc.
+ Giao phấn (Thụ phấn chéo): là hiện tượng hạt phấn của hoa này chuyển tới đầu nhụy của hoa khác. Hoa giao phấn là hoa đơn tính. Trong thụ phấn chéo có sự tái tổ hợp nhiễm sắc thể từ hai nguồn gốc khác nhau.

*So sánh

-Thụ phấn nhờ sâu bọ là một dạng thụ phấn của thực vật, trong đó các hạt phấn hoa được sâu bọ phân phát, cụ thể là các loài ong, các côn trùng cánh vẩy (như các loài bướm ngày và bướm đêm), côn trùng hai cánh và bọ cánh cứng.

-Các loài thực vật có kiểu thụ phấn nhờ sâu bọ thường tiến hóa để có các cơ chế và đặc điểm làm cho chúng trở nên hấp dẫn hơn đối với côn trùng, chẳng hạn màu sắc rực rỡ hay mùi mạnh, mật hoa cũng như các hình dáng hay kiểu mẫu hấp dẫn khác.

-Các hạt phấn của các loài thực vật này nói chung là lớn hơn so với các hạt phấn mịn của thực vật thụ phấn nhờ gió .

-Chúng thông thường chứa nhiều chất có giá trị dinh dưỡng đối với côn trùng, để chúng có thể sử dụng làm thức ăn và bằng cách đó một cách ngẫu nhiên phát tán các hạt phấn hoa này sang các hoa khác.

thụ phấn:

là hiện tượng hạt phấn tiếp xúc với đầu nhụy

Có 2 cách thụ phấn:

thụ phấn nhờ sâu bọ, thụ phấn nhờ gió, thụ phấn nhờ con người

Một vài ứng dụng về sự thụ phấn cho hoa của con người :

- Nuôi các con côn trùng ong, bướm giúp thụ phấn cho hoa

-Người trồng ngô thường thụ phấn chéo và để tăng năng suất (tăng khả năng tạo hạt)

- Thụ phấn cho hoa mướp, bí, cà chua, lúa... Bằng cách thực hiện các bước lai

Người trồng ngô thường thụ phấn chéo để tránh thoái hóa giống và tăng năng suất (tăng khả năng tạo hạt) bằng cách dùng bao giấy cuộn lại thành hình chiếc phễu, sau đó vít ngọn cây ngô xuống lắc cho hạt phấn rơi vào phễu . Khi đã có hạt phấn rồi thì tiến hành thụ phấn chéo cho cây bằng cách lấy hạt phấn của cây này rắc lên hoa (râu ngô) của cây kia.

Thụ phấn cho ngô, thụ phấn cho bầu, bí, mướp..v.v..

Thụ phấn là một bước rất quan trọng trong quá trình sinh sản ở thực vật có hạt; là quá trình chuyển những hạtphấn (còn gọi là bào tử đực) tới lá noãn, cấu trúc chứa noãn (còn gọi là bào tử cái). Phần tiếp nhận hạt phấncủa noãn gọi là núm nhụy đối với hoa của thực vật hạt kín và lỗ noãn đối với thực vật hạt trần.

Nêu đặc điểm của hoa thụ phấn nhờ gió. Cho ví dụ minh họa.

Hoa thường ở ngọn cây hay ngọn cành, chỉ nhị dài, hạt phấn nhiều nhỏ, nhẹ. Hạt phấn to, dính và thường có gai, đầu nhụy có chất dính.
VD: hoa bồ công anh , cây lau , cây lúa

-Thụ phấn là hiện tượng hạt phấn tiếp xúc với đầu nhụy.

-Đặc điểm của hoa thụ phấn nhờ gió: quả, hạt có cánh được gió chuyển đi xa gốc cây mẹ và có lông.VD: quả cơi, hạt thủ mài, hạt núc nác,...

Chúc bn hc tốt!

Thụ phấn là hiện tượng tế bào sinh dục đực (tinh trùng) của hạt phấn kết hợp với tế bào sinh dục cái (trứng) có trong noãn tạo thành một tế bào mới gọi là hợp tử.

* Đặc điểm của hoa thụ phấn nhờ sâu bọ :
- Thường có màu sắc sặc sỡ
- Có hương thơm, mật ngọt
- Hạt phấn to và có gai
- Đầu nhuỵ có chất dính
* Đặc điểm của hoa thụ phấn nhờ gió :
- Hoa thường nằm ở ngọn cây
- Bao hoa thường tiêu giảm
- Chỉ nhị dài
- Hạt phấn nhiều, nhỏ, nhẹ
- Đầu nhuỵ thường có lông dính

- Hoa thụ phấn nhờ gió:
+ Hoa thường tập trung ở ngọn cây
+ Bao hoa thường tiêu giảm
+ Chỉ nhị dài, bao phấn treo lủng lẳng
+ Hạt phấn rất nhiều, nhỏ và nhẹ
+ Đầu hoặc vòi nhụy dài, có nhiều lông
-Hoa thụ phấn nhờ sâu bọ:
+ Hoa thường có màu sắc sặc sỡ, có hương thơm, mật ngọt
+ Hạt phấn to, có gai
+ Đầu nhụy có chất dính

Thụ phấn nhờ côn trùng là một dạng thụ phấn của thực vật, trong đó các hạt phấn hoa được côn trùng phân phát, cụ thể là các loài ong, các côn trùng cánh vẩy (như các loài bướm ngày và bướm đêm), côn trùng hai cánh và bọ cánh cứng. Các loài thực vật có kiểu thụ phấn nhờ côn trùng thường tiến hóa để có các cơ chế và đặc điểm làm cho chúng trở nên hấp dẫn hơn đối với côn trùng, chẳng hạn màu sắc rực rỡ hay mùi (thơm, thối) mạnh, mật hoa cũng như các hình dáng hay kiểu mẫu hấp dẫn khác. Các hạt phấn của các loài thực vật này nói chung là lớn hơn so với các hạt phấn mịn của thực vật thụ phấn nhờ gió (anemophily). Chúng thông thường chứa nhiều chất có giá trị dinh dưỡng đối với côn trùng, để chúng có thể sử dụng làm thức ăn và bằng cách đó một cách ngẫu nhiên phát tán các hạt phấn hoa này sang các hoa khác.

hoa ngô, hoa lau , hoa phi lao, hoa bồ công anh ...

Bồ công anh,cây lúa,cây ngô

Ví dụ: Bồ công anh, hoa ngô, hoa cau.

Thụ phấn là gì?

Thụ phấn là một bước rất quan trọng trong quá trình sinh sản ở thực vật có hạt; là quá trình chuyển những hạt phấn (còn gọi là bào tử đực) tới lá noãn, cấu trúc chứa noãn (còn gọi là bào tử cái). Phần tiếp nhận hạt phấn của noãn gọi là núm nhụy đối với hoa của thực vật hạt kín và lỗ noãn đối với thực vật hạt trần.

Xảy ra ở đâu?

Hiện tượng thụ phấn xảy ra ở đầu nhụy ( khi hạt phấn tiếp xúc với đầu nhụy )

Phân biệt hoa tự thụ phấn và hoa giao phấn?

* Hoa tự thụ phấn:

- Là hoa có hạt phấn rơi vào đầu nhụy của chính hoa đó.

- Thường xảy ra ở hoa lưỡng tính có nhị và nhụy chín cùng một lúc.

- Ví dụ: Chanh, cam.

* Hoa giao phấn:

- Là hiện tượng hạt phấn của hoa này rơi trên đầu nhụy của hoa kia cùng một loài.

- Thường xảy ra ở hoa lưỡng tính và hoa đơn tính và nhị - nhụy không chín cùng một lúc.

- Ví dụ: Ngô, mướp.

-thụ phấn là hiện tượng hạt phấn tiếp xúc với đầu nhụy

* phân biệt hoa tự thụ phấn và hoa giao phấn

-Hoa tự thụ phan : la hoa luong tinh co nhi va nhuy chin cung luc . Co hat phan roi vao dau nnhuy cua chinh hoa do
-Hoa giao phan : la hoa don tinh hoac luong tinh , nhi va nhuy ko chin cung luc . Co hat phan chuyen den dau nhuy cua hoa khac

-Thụ phấn là hiện tượng tiếp xúc giữa hạt phấn với đầu nhụy.

-Hoa tự thụ phấn là hoa có hạt phấn rơi lên đầu nhuỵ của chính hoa đó
-Hoa giao phấn là hoa có hạt phấn chuyển đến đầu nhuỵ của hoa khác

Con người chủ động thụ phấn cho hoa, nuôi một số loại côn trùng , trồng cây ở những nơi thoáng gió....làm tăng khả năng tạo quả , hạt của cây.

Để tăng khả năng thụ phấn cho hoa, con người đã có những biện pháp gì? Giải thích tác dụng của biện pháp?

- Thụ phấn bổ sung để tăng khả năng kết trái của cây.

- - Thụ phấn chéo nhằm tránh thoái hóa giống hay để lai tạo nên giống mới có nhiều ưu điểm hơn. Ví dụ như người trồng ngô thường thụ phấn chéo để tránh thoái hóa giống và tăng năng suất (tăng khả năng tạo hạt) bằng cách dùng bao giấy cuộn lại thành hình chiếc phễu, sau đó vít ngọn cây ngô xuống lắc cho hạt phấn rơi vào phễu . Khi đã có hạt phấn rồi thì tiến hành thụ phấn chéo cho cây bằng cách lấy hạt phấn của cây này rắc lên hoa (râu ngô) của cây kia.

- Nuôi ong trong vườn cây ăn quả để ong lấy phấn hoa: làm cho hạt phấn dính vào nhụy được nhiều hơn và hiệu quả thụ phấn cao hơn sẽ cho ra nhiều quả hơn.

Đặc điểm của thụ phấn nhờ sâu bọ :

- Hoa có hương thơm mật ngọt

- Tràng hoa có màu sắc sặc sỡ

- Hạt phấn to và có gai

- Đầu nhụy có chất dính

Ong đi hút mật, lấy phấn hoa làm cho hạt phấn từ cây này dính vào đầu nhụy nhiều hơn làm cho việc thụ phấn diễn ra nhanh hơn và năng suất cao hơn. Đồng thời mật từ ong cũng có giá trị về mặt dinh dưỡng và kinh tế cao, có thể dùng ong để vừa giúp cây đạt năng suất cao, vừa thu được mật lợi về mặt kinh tế.

Các trường hợp thụ phấn nhờ người là thiệt nhất là :

- Tăng khả năng thụ phấn của cây khi sự thụ phấn tự nhiên kém hiệu quả. Một sô nông dân khi trồng bí ngô thường thụ phấn bổ sung để tăng khả năng kết trái của cây.

- Thụ phấn chéo nhằm tránh thoái hóa giống hay để lai tạo nên giống mới có nhiều ưu điểm hơn. Ví dụ như người trồng ngô thường thụ phấn chéo để tránh thoái hóa giống và tăng năng suất (tăng khả năng tạo hạt) bằng cách dùng bao giấy cuộn lại thành hình chiếc phễu, sau đó vít ngọn cây ngô xuống lắc cho hạt phấn rơi vào phễu . Khi đã có hạt phấn rồi thì tiến hành thụ phấn chéo cho cây bằng cách lấy hạt phấn của cây này rắc lên hoa (râu ngô) của cây kia.