Chương XII. Sinh sản

+ bướu cổ do thiếu i-ốt : Thiếu iốt dẫn tới Tirôxin không tiết ra làm cho Tuyến yên tiết hoocmôn thúc đẩy tuyến giáp hoạt động gây phì đại tuyến, cổ to ra, mắt lồi do tích nước hay còn gọi là phù nề

bướu cổ do thiếu i-ốt : Thiếu iốt dẫn tới Tirôxin không tiết ra làm cho Tuyến yên tiết hoocmôn thúc đẩy tuyến giáp hoạt động gây phì đại tuyến, cổ to ra, mắt lồi do tích nước hay còn gọi là phù nề

Vào ngày thứ 14 của chu kỳ kinh nguyệt 28 ngày quá trình thụ tinh diễn ra ở 1/3 ngoài của vòi trứng. Cực đầu của tinh trùng sẽ tiết ra men phá hủy lớp tế bào hạt và đi qua lớp màng trong của noãn. Khi cực đầu của tinh trùng đi qua màng trong thì màng trong thay đổi để không cho tinh trùng khác vào được nữa. Vào tới màng bào tương của noãn, cực đầu của tinh trùng mất đi, nhân của tinh trùng nằm trong bào tương của noãn. Nhân của tinh trùng trở thành tiền nhân đực và nhân của noãn trở thành tiền nhân cái. Hai tiền nhân đực và cái tiếp tục phát triển riêng rẽ sau đó xích lại gần nhau rồi kết hợp thành một nhân. Một tế bào mới được hình thành để phát triển thành thai và các phần phụ của thai, có đầy đủ bộ nhiễm sắc thể (46) gọi là trứng. Trứng phát triển và phân bào ngay.

Giới tính của thai được quyết định ngay khi thụ tinh. Nếu tinh trùng mang nhiễm sắc thể giới tính Y thì sẽ phát triển thành thai trai (46XY). Ngược lại nếu tinh trùng mang nhiễm sắc thể giới tính X thì sẽ phát triển thành thai gái (46 XX).

Theo các bác sỹ sản khoa, do cơ thể các em gái chưa hoàn thiện nên khi mang thai ở tuổi vị thành niên sẽ ảnh hưởng không tốt tới sức khỏe của chính bản thân và thai nhi trong bụng. Nếu nạo phá thai dễ dẫn đến nguy cơ thủng dạ con gây vô sinh sau này.

Trong khi đó, nếu đi đến hôn nhân hoặc sinh con thì bản thân các em gái sẽ mất đi cơ hội học hành, không có công ăn việc làm, thiếu kiến thức chăm con. Bên cạnh đó, em bé sinh ra từ những bà mẹ trẻ này có sức khỏe yếu ớt, còi cọc, chậm phát triển...

Theo Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA), các biến chứng khi mang thai và khi sinh tiếp tục là những nguyên nhân hàng đầu gây ra tử vong mẹ cho các em gái tuổi từ 15-19 ở các nước có thu nhập thấp và thu nhập trung bình.

Mang thai ở tuổi vị thành niên không chỉ đơn thuần là một vấn đề về sức khỏe. Nó có nguyên nhân sâu xa từ nghèo đói, bất bình đẳng giới, bạo lực, tảo hôn, ép hôn, bất bình đẳng giới. Nó cũng thể hiện công tác bảo vệ quyền cho trẻ em gái vị thành niên chưa được thực hiện tốt.

Trên toàn cầu, phần lớn vị thành niên mang thai đã lập gia đình và phải sinh con do áp lực gia đình. Những trẻ em gái vị thành niên thuộc nhóm thiệt thòi, trẻ em gái vị thành niên không được đến trường, trẻ em gái kết hôn sớm, trẻ em gái sống trong các hộ gia đình nghèo thường là những đối tượng hứng chịu các hành vi có hại, dễ bị bạo lực và cưỡng bức tình dục. Nếu các em không được giáo dục giới tính và SKSS, sức khỏe tình dục một cách toàn diện và không được tiếp cận đầy đủ với dịch vụ về HIV, các em có thể có nguy cơ mang thai khi còn quá trẻ và mang thai ngoài ý muốn.Theo các bác sỹ sản khoa, do cơ thể các em gái chưa hoàn thiện nên khi mang thai ở tuổi vị thành niên sẽ ảnh hưởng không tốt tới sức khỏe của chính bản thân và thai nhi trong bụng. Nếu nạo phá thai dễ dẫn đến nguy cơ thủng dạ con gây vô sinh sau này.

nó ảnh hưởng đến 3 mặt:

-bản thân: khi mang thai ở tuổi vị tành niên các cơ quan sinh dục chưa hoàn toàn phát triển đầy đủ và vững chắc, nên khi mang thai có nguy cơ bị tử vong, sinh non. con sinh ra sẽ nhẹ cân, chậm lớn. ảnh hưởng đến học tập, công việc sau này..nhiều người mang thai ở tuổi vị thành niên có suy nghĩ phá thai hoặc nạo thai cần đến các cơ sở có uy tín, nếu nạo phá thai tùy tiện có thể dẫn đến vô sinh.

- gia đình: ảnh hưởng đến kinh tế. khi bố mẹ đang nuôi những bạn ở tuổi vị thành niên đang tuổi ăn học, mà lại phải gánh vác thêm việc chăm sóc người con mang thai thì quả là rất vất vả. nhiều gia đình có kinh tế cao có thể lo cho con họ và cái thai nhưng tiếng xấu thì không thể tránh khỏi.

-xã hội: vi phạm luật hôn nhân.

Vận động sinh đẻ có kế hoạch trong kế hoạch hóa dân số và gia đình nhằm:

Giảm tỉ lệ tăng dân số

Nâng cao chất lượng cuộc sống của mỗi người dân

Bảo đảm sức khỏe bà mẹ và trẻ em

– Thực hiện cuộc vận động sinh đẻ có kế hoạch bằng cách tuyên truyền, giáo dục.

– Cuộc vận động có ý nghĩa:

Làm giảm tỷ lệ tăng dân số, nâng cao chất lượng dân số

Lý do: hiện nay tỉ lệ dân số tăng nhanh. Kinh tế đất nước ta phát triển còn thấp.

– Có thai ở tuổi còn đang đi học gây những hậu quả sau:

Tăng nguy cơ tử vong ở cả mẹ và con vì có thai ở lửa tuổi bày là quá sớm

Ảnh hưởng xấu đến học tập, vị thế xã hội, hạnh phúc gia đình trong tương lai.

Khi nong nạo thai có thể bị: rạn tử cung, thủng tử cung, dính buồng trứng, gây vô sinh, chửa ngoài dạ con, gây sẹo ở tử cung là nguyên nhân gây vỡ tử cung khi chuyển dạ ở những lần sinh sau rất nguy hiểm.

Trả lời:

- Các thành phần của não bộ:

- Trụ não:

Cũng như tủy sống, trụ não gồm chất trắng (ngoài) và chất xám (trong). Chất trắng là các đường liên lạc dọc, nối tủy sống với các phần trên của não và bao quanh chất xám. Chất xám ở trụ não tập trung thành các nhân xám. Đó là các trung khu thần kinh, nơi xuất phát các dây thần kinh não. Có 12 đôi dây thần kinh não, gồm 3 loại: dây cảm giác, dây vận động và dây pha.

Chức năng chủ yếu của trụ não là điều khiển, điều hòa hoạt động của các nội quan, đặc biệt là hoạt động tuần hoàn, hô hấp, tiêu hóa,do các nhân xám đảm nhiệm.
Chất trắng làm nhiệm vụ dẫn truyền, bao gồm các đường dẫn truyền lên(cảm giác) và các đường dẫn truyền xuống (vận động).

- Tiểu não:

Tiểu não cũng gồm hai thành phần cơ bản là chất trắng và chất xám.
Chất xám làm thành lớp vỏ tiểu não và các nhân.
Chất trắng nằm ở phía trong, là các đường dẫn truyền nối vỏ tiểu não và các nhân với các phần khác của hệ thần kinh (tủy sống, trụ não, não trung gian và bán cầu đại não).

- Não bộ gồm các thành phần chính: Đại não, tiểu não, não trung gian và trụ não

- Chức năng chủ yếu của trụ não là điều khiển, điều hòa hoạt động của các nội quan, đặc biệt là hoạt động tuần hoàn, hô hấp, tiêu hóa,do các nhân xám đảm nhiệm.
Chất trắng làm nhiệm vụ dẫn truyền, bao gồm các đường dẫn truyền lên(cảm giác) và các đường dẫn truyền xuống (vận động).

- Tiểu não gồm hai thành phần cơ bản là chất trắng và chất xám.
+ Chất xám làm thành lớp vỏ tiểu não và các nhân.
+ Chất trắng nằm ở phía trong, là các đường dẫn truyền nối vỏ tiểu não và các nhân với các phần khác của hệ thần kinh (tủy sống, trụ não, não trung gian và bán cầu đại não).

+ Não bộ gồm: đại não, não trung gian, tiểu não, trụ não

Chức năng chủ yếu của trụ não là điều khiển, điều hòa hoạt động của các nội quan, đặc biệt là hoạt động tuần hoàn, hô hấp, tiêu hóa,do các nhân xám đảm nhiệm.
Chất trắng làm nhiệm vụ dẫn truyền, bao gồm các đường dẫn truyền lên(cảm giác) và các đường dẫn truyền xuống (vận động).

Tiểu não cũng gồm hai thành phần cơ bản là chất trắng và chất xám.
Chất xám làm thành lớp vỏ tiểu não và các nhân.
Chất trắng nằm ở phía trong, là các đường dẫn truyền nối vỏ tiểu não và các nhân với các phần khác của hệ thần kinh (tủy sống, trụ não, não trung gian và bán cầu đại não).

Trứng:

- Có dạng hình cầu, lớn hơn tinh trùng.

- Được tạo ra ở buồng trứng bắt đầu từ tuổi dậy thì.

- Chứa nhiều chất dinh dưỡng, không di chuyển được.

- Chỉ có 1 loại nhiễm sắc thể X.

- Sống được 2 - 3 ngày. Chỉ có khả năng thụ tinh trong 1 ngày nếu gặp được tinh trùng.

Tinh trùng:

- Cấu tạo 3 phần: đầu, cổ, đuôi. Dài khoảng \(\approx\) 0,06mm.

- Được tạo ra ở tinh hoàn bắt đầu từ tuổi dậy thì.

- Có khả năng bơi nhanh.

- Có 2 loại nhiễm sắc thể là X và Y.

- Sống được từ 3 - 4 ngày trong điều kiện thuận lợi.

Quá trình sản sinh tinh trùng:

-Tinh trùng đc sản sinh ra từ tinh hoàn. Nằm phía trên mỗi tinh hoàn là mào tinh, nơi tiếp tục hoàn thiện cấu tạo của tinh trùng. Tinh hoàn từ mào tinh sẽ theo ống dẫn tinh đến chứa tại túi tinh. Ớ túi tinh, tinh trùng sẽ tiếp tục đc nuôi dưỡng nhờ chất dịch giàu glucôzơ do túi thành tiết ra.

Quá trình sản sinh trứng:

-Cơ quan sản xuất trứng là buồng trứng. Mỗi tháng có 1 trứng chín và rụng theo chu kì 28-32 ngày. Trứng đc thu vào ống dẫn trứng qua phễu dẫn trứng. Từ ống dẫn trứng đến tử cung.

)Giống nhau:+)đều cấu tạo đơn giản từ:màng,tế bào chất,nhân
+)đều có bộ NST là n
+)đều trải qua 3 giai đoạn:vùng sinh sản,vùng sinh trưởng,vùng chín
+)Vai trò:góp phần ổn định vật chất di truyền qua các thế hệ cơ thể
*)Khác nhau:-Trứng:+)kích thước to do nhân chứa lượng tế bào chất lớn
+)không có 3 thành phần:đầu,mình,đuôi
+)cung cấp bộ gen trong nhân và trong tế bòa chất
-Tinh trùng:+)kích thước nhỏ do nhân có chứa lượng tế bào nhỏ
+)có 3 thành phần:đầu,mình,đuôi
+)cung cấp bộ gen

1) Thực chất của quá trình tạo thành nước tiểu là: bài tiết các chất độc và các chất không cần thiết ổn định thành phần môi trường trong.

2) Nước tiểu được tạo thành ở các đơn vị chức năng của thận qua các quá trình sau:

-Lọc máu ở cầu thận để tạo thành nước tiểu đầu

-Hấp thụ lại các chất cần thiết và bài tiết tiếp các chất độc, các chất không cần thiết tạo nên nước tiểu chính thức ổn định thành phần của máu.

3)- Tính đặc hiệu của hoocmôn: mỗi hoocmôn chỉ ảnh hưởng dến 1 quá trình sinh lý của cơ thể đến 1 hoặc 1 số cơ quan xác định.Vd: Isulin do tuyến tuỵ tuyết ra chỉ có tác dụng làm hạ đường huyết.

- Có hoạt tính sinh học cao:vd:chỉ cần vài phần nghìn mg Adrenalin đã gây tăng nhịp tim.

-Không mang tính chất đặc trưng cho loài: Vd: Isulin của bò, ngựa có thể chữa được bệnh tiểu đường cho con người.

-Tuyến tuỵ và tuyến sinh dục vừa làm chức nội tiết,ngoại tiết là tuyến pha.