Bài 14. Công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước thời Lý

Hướng dẫn giải

- Sự thành lập:

+ Năm 1005, Lê Hoàn mất, Lê Long Đĩnh lên ngôi vua, là một ông vua tàn bạo nên trong triều ai cũng căm phẫn.

+ Cuối năm 1009, Lê Long Đĩnh qua đời, các tăng sư và đại thần đứng đầu là sư Vạn Hạnh, Đào Cam Mộc đã tôn Lý Công Uẩn lên ngôi. Nhà Lý thành lập.

- Năm 1010, Lý Công Uẩn dời đô về Đại La, đổi tên thành là Thăng Long, thể hiện tầm nhìn xa trông rộng của Lý Công Uẩn và tạo đà cho sự phát triển của đất nước.

- Những nét chính về chính trị, kinh tế, xã hội, văn hoá, giáo dục thời Lý:

+ Chính trị: được tổ chức hoàn chỉnh chặt chẽ từ Trung ương, xuống địa phương; ban hành bộ luật Hình thư; củng cố phát triển quân đội,…

+ Kinh tế: nhà nước quan tâm chăm lo phát triển kinh tế.

+ Xã hội có sự phân hóa thành giai cấp thống trị và giai cấp bị trị.

+ Đạt được nhiều thành tựu văn hóa trên các lĩnh vực: tư tưởng - tôn giáo; văn học; nghệ thuật…

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

Tham khảo :

* Sự thành lập:

- Năm 1005, Lê Hoàn mất, Lê Long Đĩnh lên ngôi vua, là một ông vua tàn bạo nên trong triều ai cũng căm phẫn.

- Cuối năm 1009, Lê Long Đĩnh qua đời, các tăng sư và đại thần đứng đầu là sư Vạn Hạnh, Đào Cam Mộc đã tôn Lý Công Uẩn lên ngôi. Nhà Lý thành lập.

* Đánh giá: Năm 1010, Lý Công Uẩn đặt niên hiệu là Thuận Thiên, dời đô về Đại La (nay là Hà Nội), vì:

+ Địa thế của Thăng Long rất thuận lợi về giao thông và phát triển đất nước lâu dài.

+ Trong khi đó Hoa Lư (Ninh Bình) là vùng đất chật hẹp, nhiều núi đá, hạn chế sự phát triển lâu dài của đất nước.

⇒ Như vậy, việc nhà Lý rời đô về Đại La đã thể hiện tầm nhìn xa trông rộng của vua Lý Công Uẩn và tạo đà cho sự phát triển của đất nước sau này.

(Trả lời bởi Minh Anh sô - cô - la lư...)

Hướng dẫn giải

Tổ chức chính quyền nhà nước thời Lý được chia như sau:

1, Trung ương

-Đứng đầu là nhà Vua rồi đến Quan đại thần

-Sau Vua và Quan đại thần là Ban Văn và Ban Võ

-Cuối cùng là các cơ quan điều hành, chuyên môn

2, Địa phương

- Đầu tiên là Lộ, Phủ(đồng bằng) và Châu, Trại(Miền núi)

-Theo sau là Huyện, Hương

-Cuối cùng là Giáp, Thôn

(Trả lời bởi Hakimiru Mesuki)

Hướng dẫn giải

Những chính sách để phát triển sản xuất nông nghiệp:

- Tổ chức lễ Tịch điền

- Khai khẩn đất hoang, đào kênh mương, đắp đê.

 - Ban hành lệnh cấm giết trâu bò để bảo vệ sức kéo. 

Những nét chính về thủ công nghiệp và thương nghiệp thời Lý:

- Thủ công nghiệp:

+ Thủ công nghiệp nhà nước: sản xuất đồ dùng cho vua, hoàng tộc, các quan trong triều.

+ Thủ công nghiệp dân gian: dệt lụa, làm đồ gốm, đồ trang sức, đúc đồng, rèn sắt...

+ Công trình: tượng Phật chùa Quỳnh Lâm, tháp Báo Thiên, chuông Quy Điền.

- Thương nghiệp: 

+ Buôn bán trong và ngoài nước được mở rộng.

+ Thăng Long là trung tâm thủ công nghiệp và thương nghiệp của Đại Việt.

+ Thương cảng Vân Đồn là nơi để trao đổi, buôn bán với nước ngoài.

(Trả lời bởi Mai Trung Hải Phong)

Hướng dẫn giải

Tình hình xã hội thời Lý:

Bộ phận thống trị: vua, quý tộc, quan lại.

- Ở làng xã, địa chủ ngày càng gia tăng và có thế lực hơn

- Nông dân chiếm đa số, là lực lượng sản xuất chính trong xã hội. 

-  Xã hội còn có thợ thủ công, thương nhân và nô tì. 

- Mối quan hệ giữa các giai cấp, tầng lớp nhìn chung vẫn hài hòa; mâu thuẫn xã hội chưa gay gắt.

(Trả lời bởi Hải Phong)

Hướng dẫn giải

Một số thành tựu giáo dục thời Lý:

- Năm 1070, nhà Lý xây dựng Văn Miếu ở Thăng Long. 

- Năm 1075, mở khoa thi đầu tiên để chọn quan lại

- Năm 1076, mở trường Quốc Tử Giám dạy học cho các hoàng tử, công chúa, con em quan lại…

Một số thành tựu văn hóa thời Lý:

Thành tựu	Lĩnh vực
Tôn giáo	Phật giáo: thịnh hành, quý tộc, quan lại, nhân dân tin theo.
Văn học	- Nhiều thể loại thơ ca, tản văn, truyện kể - Tác phẩm: Chiếu dời đô, Thị đệ tử, Nam quốc sơn hà…
Nghệ thuật	Ca múa. Trò chơi dân gian: đá cầu, đấu vật, đua thuyền…
Kiến trúc, điêu khắc	Công trình: tháp Báo thiên, tượng Phật chùa Quỳnh Lâm, chuông Quy Điền, chùa Một Cột

(Trả lời bởi Quoc Tran Anh Le)

Hướng dẫn giải

Lĩnh vực	Nét chính
Chính trị	- Bộ máy nhà nước được xây dựng và hoàn thiện từ Trung ương đến địa phương. - Năm 1042: ban hành bộ Hình thư. - Quân đội gồm: cấm quân và quân địa phương.  - Chính sách gả công chúa và ban chức tước cho các tù trưởng miền núi.
Kinh tế	Nông nghiệp: - Tổ chức lễ Tịch điền - Khai khẩn đất hoang, đào kênh mương, đắp đê.  - Ban hành lệnh cấm giết trâu bò để bảo vệ sức kéo.  - Thủ công nghiệp: + Thủ công nghiệp nhà nước: sản xuất đồ dùng cho vua, hoàng tộc, các quan trong triều. + Thủ công nghiệp dân gian: dệt lụa, làm đồ gốm, đồ trang sức, đúc đồng, rèn sắt... - Thương nghiệp:  + Buôn bán trong và ngoài nước được mở rộng.
Giáo dục	Xây dựng Văn Miếu-Quốc Tử Giám, mở khoa thi đầu tiên để tuyển chọn quan lại
Văn hóa	- Phật giáo thịnh hành - Kiến trúc, điêu khắc: Công trình: tháp Báo thiên, tượng Phật chùa Quỳnh Lâm, chuông Quy Điền, chùa Một Cột

(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)

Hướng dẫn giải

- Văn Miếu - Quốc Tử Giám hiện nay thuộc địa bàn quận Đống Đa và Ba Đình, thành phố Hà Nội.

- Theo tư liệu lịch sử, năm 1070, Lý Thánh Tông cho dựng Văn Miếu, đắp tượng Khổng Tử, Chu Công, tứ phối, vẽ tượng thất thập nhị hiền, bốn mùa tế tự và cho Hoàng thái tử đến học. Năm 1076, triều đình lại cho lập Quốc Tử Giám. Năm 1253 (đời Trần), đổi tên Quốc Tử Giám thành Quốc Tử viện. Đến đời Lê (năm 1483), đổi tên Quốc Tử viện thành Thái Học đường. Thời Nguyễn, khu vực này được đổi thành Văn Miếu Hà Nội.

- Trải qua thời gian gần 1000 năm, các công trình kiến trúc của di tích có sự thay đổi nhất định. Hiện nay, di tích còn bảo tồn được một số hạng mục kiến trúc thời Lê và thời Nguyễn. Khu nhà Thái Học mới được Nhà nước phục dựng năm 1999 - 2000.

- Dựa vào công năng kiến trúc, có thể chia di tích thành hai khu vực chính: Văn Miếu (nơi thờ tự tiên Nho) và Quốc Tử Giám (trường đào tạo trí thức Nho học).

- Với những giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học tiêu biểu của di tích, năm 1962, Bộ Văn hóa (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) đã xếp hạng Văn Miếu- Quốc Tử Giám là Di tích quốc gia; ngày 10/5/2012, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định xếp hạng Văn Miếu - Quốc Tử Giám là di tích quốc gia đặc biệt.

 

 

(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)

Hướng dẫn giải

Vua Lý Thái Tổ được chính sử đánh giá là "khoan thứ, nhân từ, tinh tế, hoà nhã, có lượng đế vương". Lý Công Uẩn có công lập ra nhà Lý. Ông đã dời đô từ Hoa Lư ra Thăng Long, giúp đất nước phát triển hơn. Ông còn đánh đuổi quân Tống xâm lược, giúp bảo vệ nền độc lập dân tộc, lập ra bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của nước ta. Lý Thái Tổ đã đặt cơ sở và định hướng ban đầu nhưng rất căn bản cho sự tồn tại của vương triều và sự phát triển của đất nước.

(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)