Bài 9. Hi Lạp và La Mã cổ đại

Hướng dẫn giải

Điều kiện tự nhiên tác động đến sự hình thành và phát triển của văn minh Hy Lạp, La Mã:

Đặc điểm chung:

- Là các quốc gia thuộc khu vực Địa Trung Hải, đường biên giới có 3 mặt tiếp giáp biển. Chính vì thế, địa hình ở đây gọi là địa hình mở (khác với Phương Đông là địa hình khép kín), có điều kiện giao lưu mạnh mẽ với các nề văn minh Phương Đông, đặc biệt là với Ai Cập và Lưỡng Hà. Do đó, người ta còn gọi đây là văn minh mở hay văn minh biển (phân biệt với văn minh khép kín, văn minh sông nước ở Phương Đông cổ đại).

- Điều kiện đất đai không thuận lợi cho việ trồng các loại cây lương thực. Phần lớn là loại đất cứng, khô, do vậy chỉ đến khi đồ sắt xuất hiện thì khối cư dân ở đây mới có điều kiện phát triển, nhà nước mới xuất hiện.

- Nằm trong khu vực khí hậu ôn đới Địa Trung Hải - loại hình khí hậu được xem là lý tưởng đối với cuộc sống của con người, hoạt động sản xuất và sinh hoạt văn hóa ngoài trời. Với loại hình khí hậu này, cảnh vật trở nên thơ mộng, sáng sủa và màu sắc được định hình rõ nét hơn.

- Có đường biên giới biển dài, khúc khuỷu, hình răng cưa, biển Địa Trung Hải thì hiền hòa, thuận lợi cho việc đi lại, trú ngụ của tàu thuyền và hình thành các hải cảng tự nhiên, đặc biệt là các hoạt động đánh bắt hải sản và mậu dịch hàng hải.

- Có một diện tích đảo khá lớn nằm rải rác trên Địa Trung Hải, đặc biệt là Hy Lạp, nơi ra đời và tồn tại nhiều thành thị và trung tâm thuơng mại từ rất sớm.

- Nguồn tài nguyên khoáng sản khá phong phú: tài nguyên rừng đa dạng cùng nhiều khoáng sản quý như đồng, chì, sắt, vàng, đá quý, đất sét (Hy Lạp)…

(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)

Hướng dẫn giải

* Xác định vị trí địa lí của Hi Lạp, La Mã cổ đại

- Hi Lạp cổ đại có lãnh thổ rộng lớn, bao gồm miền lục địa Hi Lạp (nam bán đảo Ban-căng); miền đất ven bờ Tiểu Á và những đảo thuộc biển Ê-giê.

- Nơi khởi sinh nền văn minh La Mã cổ đại là: bán đảo Italia và 3 đảo lớn: Xi-xin (ở phía Nam), Cooc-xơ và Xác-đe-nhơ (ở phía Tây). Sau này, lãnh thổ Ma Mã từng bước được mở rộng.

* Điều kiện tự nhiên có tác động đến sự hình thành của văn minh Hi Lạp, La Mã:

- Điều kiện tự nhiên của Hi Lạp, La Mã:

+ Nằm ven biển Địa Trung Hải, nhiều đảo, vịnh biển,...

+ Địa hình bị chia cắt bởi biển, núi đồi, cao nguyên,...

+ Đồng bằng nhỏ hẹp, đất đai cằn khô.

- Tác động của điều kiện tự nhiên:

+ Thứ nhất, tác động tới sự hình thành nhà nước:

- Do đất đai canh tác xấu, công cụ bằng đồng không có tác dụng mà phải đến khi công cụ bằng sắt xuất hiện, việc trồng trọt mới có hiệu quả => có sản phẩm dư thừa, khi đó mới xuất hiện tư hữu và sự phân chia giai cấp trong xã hội. Vì vậy, tới khoảng thiên niên kỉ I TCN, các nhà nước cổ đại mới ra đời ở phương Tây (muộn hơn so với phương Đông).

- Do lãnh thổ bị chia cắt nên khó có điều kiện tập trung đông dân cư => khi xã hội có giai cấp hình thành thì mỗi vùng, mỗi bán đảo trở thành một quốc gia => diện tích mỗi nước khá nhỏ.

+ Thứ hai, tác động tới đời sống kinh tế:

- Đất đai ít, khô cứng nên kinh tế nông nghiệp không phát triển mạnh.

- Giàu tài nguyên khoáng sản và đặc biệt là có vị trí địa lí thuận lợi (ven biển) nên kinh tế thủ công nghiệp và thương nghiệp (đặc biệt là mậu dịch hàng hải) rất phát triển.

+ Thứ ba, tác động tới sự phát triển của văn hóa:

- Vị trí địa lí thuận lợi cho việc giao lưu, học tập, tiếp thu văn hóa.

(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)

Hướng dẫn giải

tham khảo– Các thành bang ở Hy Lạp ra đời từ thế kỉ VIII đến hết thế kỉ VI TCN, trong đó lớn nhất là bang Xpác-ta và A-ten.

– Các bang có đường biên giới lãnh thổ, có chính quyền, quân đội, luật pháp, hệ thống kinh tế, tiền tệ và thần bảo hộ riêng.

– Thiết chế chính trị, tổ chức nhà nước mỗi bang không giống nhau.

(Trả lời bởi Vũ Quang Huy)

Hướng dẫn giải

tham khảo

- Các tầng lớp xã hội trong thành bang A-ten:

+ Quý tộc, chủ nô. + Công dân A-ten. + Kiều dân (dân nơi khác đến ngụ cư). + Nô lệ.

(Trả lời bởi Vũ Quang Huy)

Hướng dẫn giải

Tổ chức nhà nước đế chế ở La Mã là:

– Thế kỉ III TCN, thành thị La Mã lớn đã xâm chiếm các thành thị trên bán đảo I-ta-li-a và trở thành một đế chế.

– Năm 27 TCN, Ốc-ta-viu-xơ trở thành người thống trị La Mã và nắm trong tay mọi quyền hành và được gọi là Ô-gu-xtu-xơ (đấng tối cao).

– Dưới thời Ô-gu-xtu-xơ, vai trò của Viện Nguyên lão được coi trọng.

(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)

Hướng dẫn giải

- Lịch pháp học: người Hi Lạp và La Mã biết làm ra lịch (dương lịch).

- Chữ viết:

+ Người Hi Lạp sáng tạo ra hệ thống chữ cái.

+ Người La Mã sáng tạo ra mẫu tự La-tin; hệ thống chữ số La Mã

- Văn học: phong phú, đa dạng các thể loại. Trong đó nổi bật nhất là: thần thoại.

- Sử học: xuất hiện nhiều nhà sử học lớn và các tác phẩm sử học nổi tiếng.

- Khoa học tự nhiên: nhiều nhà khoa học nổi tiếng, nhiều định lí, định đề khoa học có giá trị khái quát cao.

- Kiến trúc – điêu khác: có nhiều công trình kiến trúc đồ sộ, nguy nga và các tác phẩm điêu khắc tuyệt mĩ.

(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)

Hướng dẫn giải

Dưới đây là một số thành tựu văn hoá tiêu biểu của Hy Lạp và La Mã cổ đại được các nước trên thế giới ứng dụng: Lịch pháp học: người Hi Lạp và La Mã biết làm ra lịch dựa trên sự di chuyển của Trái Đất xung quanh Mặt Trời (dương lịch). Chữ viết: Người Hy Lạp và La Mã đã sáng tạo ra hệ chữ cái La-tinh (A, B, C,...) và chữ số La Mã mà ngày nay chúng ta đang sử dụng. Văn học: Văn học Hy Lạp, La Mã cổ đại phong phú về thể loại (thần thoại, kịch và thơ). Một số tác giả tiêu biểu là Hô-me với tác phẩm Hi-át và Ô-đi-xê (Hy Lạp), nhà soạn kịch Xô-phốc với vở ơ-địp làm vua (Hy Lạp),.. Sử học: Các nhà sử học tiêu biểu của Hy Lạp, La Mã thời cổ đại là Hê-rỔ đột với Lịch sử chiến tranh Hy Lạp - Ba Tư, Tuy-x-dit với Lịch sử chiến tranh Pg10-pôn-net, PO-li-bl-ut với bộ Thông sử Khoa học tự nhiên: Từ những hiểu biết khoa học của nguời phương Đông có đại, nguời Hy Lạp đã khái quát thành những định lý, định đề, đặt nền mỏng cho sự ra đời của các khoa học sau này như định Lý Pi-ta-go,định lí Ta-lét, định luật Ác-si-mét. Y học: Ở Hy Lạp, thầy thuốc Hippocrates đã chữa bệnh bằng biện pháp uống thuốc hoặc phẫu thuật, được mệnh danh là “Cha đẻ của y học Phương Tây” Điêu khắc: Nhiều tác phẩm điêu khắc của Hy Lạp, La Mã cổ đại vẫn là mẫu mực của nghệ thuật điêu khắc cho đến nay như các pho tượng Thần Vệ nữ Mi-lô, Lục sĩ ném đĩa, Nữ thần A-tê-na, thần Hec-met và những phủ điều trên Khải hoàn môn,... Kiến trúc: Người Hy Lạp và La Mã cổ đại đã xây dựng những công trình kiến trúc nổi tiếng. Trong đó, nhiều công trình còn được bảo tồn đến ngày nay. Kiến trúc Hy-La cổ đại đã được thế giới thừa nhận và ứng dụng cho những công trình kiến trúc hiện đại. Kiến trúc châu Âu ngày nay được phát triển trên nền tảng của kiến trúc thời cổ đại của Hy-La và Tây Âu. Một số thành tựu văn hoá tiêu biểu của Hy Lạp và La Mã cổ đại Hy Lạp và La Mã cổ đại còn để lại cho thế giới những tác phẩm nghệ thuật tiêu biểu, đặc trưng: Thần thoại Hi Lạp: Các vị thần như thần Dớt của Hy Lạp trở thành Giupite của La Mã. – Thần Nêva – vợ thần Dớt của Hy Lạp thành thần Giumông – vợ của Giupite của La Mã... Kịch: Kịch Hy Lạp có hai loại: bi kịch và hài kịch, có những nhà soạn kịch nổi tiếng như: Etsin, Xôphốc, Ơripit. Kiến trúc: đền Páctênông, đền Dớt ở Ơlempi, các đền thờ ở mốt số thành phố Hy Lạp trên đảo Xixin; các công trình kiến trúc ở La Mã nổi tiếng nhất là đền Păngtêông, rạp hát, các khải hoàn môn. Điêu khắc: lực sĩ ném đĩa, nữ thần Atêna, người chỉ huy chiến đấu, người cầm giáo, nữ chiến sĩ Amadông bị thương”, thần Hêra…

(Trả lời bởi 44-Thế toàn-6k2)

Hướng dẫn giải

Tham khao

-Điều kiện đất đai không thuận lợi cho việ trồng các loại cây lương thực. Phần lớn là loại đất cứng, khô, do vậy chỉ đến khi đồ sắt xuất hiện thì khối cư dân ở đây mới có điều kiện phát triển, nhà nước mới xuất hiện.

-Lãnh thổ Hy Lạp cổ đại không ổn định, nó thay đổi theo sự hưng vong của từng thời kỳ lịch sử nhất định

- Bờ biển phía tây  Hy Lạp gồ ghề lởm chởm, không thuận tiện lắm cho việc hình thành các hải cảng.

-Hy Lạp ít đồng ruộng, đất đai không thuận lợi cho việc trồng cây lương thực mà chỉ thích hợp cho việc trồng cây ôliu và nho

- Các vùng bờ biển phía Tây và Nam của La Mã tương đối khúc khuỷu

(Trả lời bởi Hoaa)

Hướng dẫn giải

Tham khảo:

Người Hy Lạp	Người La Mã
Biết làm ra lịch  Tạo ra hệ thống chữ cái trên cơ sở mẫu  Văn học thần thoại ra đời sớm với hai bộ sử thi: I-li-át và Ô-đi-xê Sản sinh ra nhiều nhà khoa học nổi tiếng trên nhiều lĩnh vực Tạo ra các công trình kiến trúc:  Đền Parthenon thờ nữ thần Athena. Đền thờ thần Zeus. Thành cổ Acropolis	Biết làm ra lịch Tạo ra mẫu tự La-tin Dùng chữ để viết số, gọi là số La Mã Tạo ra các công trình kiến trúc:  Đấu trường La Mã Thánh đường Severan Lăng mộ Hadrian Cầu dẫn nước Pont Du Gard

(Trả lời bởi OH-YEAH^^)

Hướng dẫn giải

Đặc trưng trong nghệ thuật kiến trúc La Mã cổ đại

Một nền kiến trúc với những phát minh để đời như vậy chắc chắn sẽ có nhiều đặc trưng nổi bật khiến mọi người nhớ về chúng. Một vài đặc trưng nghệ thuật được kể đến khi nhắc tới lối kiến trúc cổ đại này như:

Về kiến trúc 

Người La Mã đã lấy nền Văn Minh Hy Lạp làm nền móng và kết nạp một số lượng kiến thức khổng lồ, cho ra đời những công trình kiến trúc đặc sắc và có nét độc đáo hơn. Một số đặc điểm nổi bật và loại hình kiến trúc như:

Thiết kế Mái vòm rộng lớn

Sử dụng bê tông

Hệ thống cống rãnh trong xây dựng

Điêu khắc:

   Điêu khắc thời đế chế La Mã truyền thống được chia làm 5 loại: Quát, lịch sử, chân dung, phù điêu mộ và bản sao tác phẩm Hy Lạp cổ đại. Điêu khắc của La Mã đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi nền nghệ thuật Hy Lạp. Một số bản sao của La Mã là những tri thức gốc còn sót lại và được bảo tồn từ người Hy Lạp. 

(Trả lời bởi Phía sau một cô gái)