Hướng dẫn soạn bài Chị em Thúy Kiều - trích

Trong Truyện Kiều, ta dường như không thấy được Nguyễn Du miêu tả một cách cụ thể và tỉ mỉ về vẻ đẹp của Thúy Vân nhưng ta vẫn khắc họa được nhan sắc ấy vẫn đẹp tuyệt trần (1). Mọi người luôn ghi nhớ Thúy Vân trở thành điểm tựa để Nguyễn Du đặt đòn bẩy mà nâng nhan sắc Thúy Kiều thêm phần tuyệt vời (2). Nhưng vẻ đẹp được xây dựng bởi những từ ''trang trọng'' , ''đầy đặn'', ''nở nang'', ''mây thua'', ''đoan trang'', ''tuyết nhường'' thật sự đã rất đẹp rồi (3). Vẻ đẹp ấy luôn tạo cho người xung quanh một tình cảm trân trọng, yêu mến, độ lượng (4). Thúy Vân hiện lên trong câu thơ của Nguyễn Du quả rất đẹp! (5). Không chỉ đẹp ở ''khuôn trăng'', ''nét ngài'', ở ''nước tóc'', ''màu da'' mà còn đẹp ở nụ cười, lời nói, dáng vẻ (6). Chính cái vẻ đẹp hình thức và đức hạnh ấy đã khiến cho ''mây thua'' và ''tuyết nhường'' (7). Nghĩa là vẻ đẹp của Thúy Vân vượt lên trên cả vẻ đẹp của thiên nhiên, được thiên nhiên ban tặng, chấp nhận... (8). Với vẻ đẹp như thế, Vân sẽ có một cuộc đời bình lặng, suôn sẻ (9). Qua bức chân dung này, Nguyễn Du như tả về một tương lai bình yên, êm đềm của Thúy Vân tựa như vẻ đẹp của cô ấy vậy.
      Văn mình không được hay cho lắm, thông cảm nhé!
                          Chúc bạn học tốt <3
 

Em tham khảo:

Truyện Kiều là kiệt tác bất hủ của nền văn học dân tộc từ xưa đến nay. Không những thành công về nội dung, Truyện Kiều còn đạt được những giá trị nghệ thuật chưa từng có, góp phần nâng cao sức mạnh biểu đạt ngôn ngữ dân tộc và đưa thể thơ lục bát lên đỉnh cao chói lọi.

Nguyễn Du đã dồn hết tâm lực để gợi tả vẻ đẹp của Thúy Vân. Nhưng nhà thơ lại khiến cho người đọc ngạc nhiên hơn khi miêu tả bức chân dung miêu tả vẻ đẹp Thúy Kiều. Bằng cách nhấn thêm mấy chữ: “Kiều càng sắc sảo, mặn mà”, Nguyễn Du làm người đọc thích thú, háo hức đi tìm vẻ đẹp ấy. Nghệ thuật tả khách hình chủ khéo léo gợi ra bức chân dung người chị với vẻ đẹp hơn hẳn người em gấp bội lần:

Thủ pháp ước lệ được vận dụng tài tình. Nguyễn Du không tả mà chỉ gợi ra trước mắt người đọc một pho tuyệt sắc. Dường như tất cả những gì tinh túy nhất của đất trời đã hội tụ vào hình dung ấy. Nhân vật không chỉ đẹp về hình thức mà còn đẹp cả trong phẩm chất và tài năng. Vẻ đẹp ấy thu hút mạnh mẽ ánh nhìn, càng ngắm càng thấy say mê.

Phụ từ “càng” nhấn mạnh và làm tăng tiến mức độ của vẻ đẹp và tài năng ấy. Cái tài của Nguyễn Du thể hiện ở sự linh hoạt trong ngôn ngữ khi miêu tả nhân vật. Ông không lặp lại cách tả chi tiết như đã tả thúy Vân. Ở Kiều có tất cả vẻ đẹp mà Thúy Vân có. Nhưng nàng sắc sảo, mặn mà hơn. Thúy Kiều không những xinh đẹp mà còn có nhiều tài năng.

Thiên tài họ Nguyễn tập trung gợi tả đôi mắt và hàng chân mày của Kiều: “Làn thu thủy, nét xuân sơn”. Đôi mắt Kiều trong veo như mặt nước hồ thu êm ả. Đôi mắt ấy lại được điểm tô bằng hàng chân mày thanh tú và đầy dặn như dáng núi mùa xuân. Đôi mắt thể hiện vẻ đẹp tâm hồn và trí tuệ của người con gái đang độ tuổi phơi phới thanh xuân.

Một lần nữa người đọc nhận ra sự sáng tạo của nhà thơ. Nếu ở Thúy Vân, nhà thơ dùng những hình ảnh nhẹ nhàng, đằm thắm (mây, hoa, nguyệt, tuyết…) thì ở Thúy Kiều, Nguyễn Du lựa chọn hình ảnh cao lớn, rộng dài, sâu thẳm hơn (thu thủy, xuân sơn, hoa, liễu,..). Thủ pháp tăng tiến về mức độ khiến cho vẻ đẹp của Thúy Kiều càng thêm sinh động. Qua đó, tác giả muốn khẳng định, đó là vẻ đẹp toàn mĩ, không gì sánh bằng. Không dừng lại ở đó, Nguyễn Du một lần nữa nâng vẻ đẹp của Thúy Kiều lên hạng tuyệt đỉnh, chưa từng nhìn thấy ở trên đời:

“Một hai nghiêng nước, nghiêng thành
Sắc đành đòi một, tài đành họa hai”.

Thành ngữ “nghiêng nước nghiêng thành” khẳng định vẻ đẹp của Thúy Kiều có thể làm chao đảo mọi tâm hồn. Nếu tài năng của nàng có thể có hai người thì sắc đẹp của nàng là duy nhất, chưa từng có ở trên đời này. Có thể nguyễn Du đã phóng đại sắc đẹp ấy lên nhiều lần. Song qua đó giúp ta thấu hiểu được tình cảm lớn lao mà tác giả đã cho nhân vật của mình.

Thúy Kiều được xây dựng như một con người toàn mĩ: kì tài và tuyệt sắc. Thế nhưng, thật đáng tiếc thay, vẻ đẹp ấy lại không thể hòa hợp với vẻ đẹp của thiên nhiên, đất trời. Nó khiến cho thiên nhiên phải “hờn ghen”, lòng người muôn phần đố kị: “Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh”.

Qua bức chân dung của Thúy Kiều, người đọc không khỏi bồi hồi dự cảm về một số phận đầy trái ngang, trắc trở của nàng về sau. Một cuộc đời đầy nghiệt ngã đang đón đợi nàng phía trước. Tấm lòng thương người của thiên tài Nguyễn Du là ở đây.

​MB/- Giới thiệu tác giả, tác phẩm: ND là thiên tài văn học, là nhà nhân đạo chủ nghĩa lớn Truyện Kiều của ông dc coi là kiệt tác ngàn đời, là hòn ngọc quý sáng long lanh của văn học dân tộc.
- Nội dung đoạn trích: đoạn trích CETK ca ngợi vẻ đẹp và tài năng của 2 chị e TK, đặc biệt là nhân vật TK...
TB/*Khái quát: Nếu như vẻ đẹp của Thúy Vân dc ND miêu tả chi tiết từ khuôn mặt, chân mày, miệng cười giọng nói, mái tóc, làn da và chỉ dành 4 câu để nói đến vẻ đẹp của nhân vật này thì với Thúy kiều Nguyễn Du lại dùg cách gợi tả, với 12 câu thơ không chỉ về vẻ đẹp mà còn về tài năng và cả tâm hồn nàng.
*Phân tích, đánh giá:
- Mở đầu các dòng thơ về Kiều, ND đã khái quát:
+ Trích " Kiều càng sắc sảo mặn mà/ so về tài sắc lại là phần hơn"
+ Nghệ thuật đòn bẩy-> ND miêu tả TVân trước làm nền, để từ đó khẳng định vẻ đẹp của Kiều là tột đỉnh: Kiều sắc sảo về trí tuệ, mặn mà về tâm hồn.
- Và ND vẫn sd nghệ thuật ước lệ để gợi tả nhan sắc Kiều:
+ Trích " Làn thu thủy nét xuân sơn/hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh"
+ ND k tả cụ thể nhủ tả TVân, ông chỉ đặc tả 1 chi tiết duy nhất trên khuôn mặt Kiều: Đôi mắt-> NT đặc tả theo lối "điểm nhãn" vẽ hồn của chân dung.
+"Làn thu thủy"-->hình ảnh ẩn dụ gợi đôi mắt long lanh, sâu thẳm như làn nước mùa thu.
+"Nét xuân sơn"-->đôi chân mày thanh tú như nét núi mùa xuân...
+Kiều hiện lên với vẻ đẹp khiến" hoa ghen" vì mình k thắm k tươi bằng nàg,"liễu hờn" vì mình kém xanh, kém sức sống hơn Kiều->Vẻ đẹp của kiều là vẻ đẹp tuyệt thế giai nhân.
+ Với cách dùng thành ngữ "nghiêng nước nghiêng thành"--> Vẻ đẹp khiến nước phải nghiêng, thành phải đổ.
---->>NDu khẳng định về sắc đẹp thì chỉ có Kiều là đẹp nhất, còn tài năng thì may ra mới có kẻ thứ 2("sắc đành đòi một tài đành họa hai")
- Vì tạo hóa k chỉ bam cho kiều vẻ đẹp tuyệt thế mà còn cho nàng trí thông minh là thiên bẩm, là có sẵn:
+Trích" Thông minh......não nhân"
+Tài năng của kiều đạt tới mức lí tưởng theo quan niệm phong kiến: cầm, kì, thi, họa.
+Chỉ riêng tài làm thơ của nàng đã khiến nhiều người khâm phục.
+Đặc biệt tài đàn của nàng vượt trội hơn cả" làu bậc ngũ âm" mà ai nghe cũg não lòng--->Đây chính là biểu hiện của 1 con người có trái tim đa sầu đa cảm.
---> CHỐT: Vẻ đẹp của TK là sự kết hợp: tài- sắc- tình

Tham khảo:

Nguyễn Du (1765 – 1820) quê ở Tiên Điền – Nghi Xuân – Hà Tĩnh, là đại thi ào của dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới. Một trong những tác phẩm thành công về chữ Nôm của ông là ” Đoạn trường tân thanh” hay còn gọi là ” Truyện Kiều”. Truyên không những có nội dung sâu sắc mà còn rất thành công về nghệ thuật. Tiêu biểu cho nghệ thuật khắc họa nhân vật là đoạn trích ” chị em Thúy Kiều”. Đoạn trích đã đề cao trân trọng vẻ đẹp của con người đặc biệt là người phụ nữ thông qua việc miêu tả tài và sắc của chị em Thúy Kiều. Đây là đoạn trích thể hiện sâu sắc cảm hứng nhân vật của Nguyễn Du.

Bốn dòng thơ đầu tác giả giới thiệu chung về vị thứ và vẻ đep của chị em Thúy Kiều:

” Đầu lòng hai ả tố nga,

Thuý Kiều là chị, em là Thuý Vân.

Mai cốt cách, tuyết tinh thần,

Mỗi người mỗi vẻ mười phân vẹn mười”

Bằng cách giới thiệu hai ” ả tố nga” vừa ngắn gọn vừa giản dị hết sức ấn tượng đầy đủ. Trong gia đình họ Vương có hai cô con gái đầu lòng đẹp như ” Hằng Nga”. Và câu thơ ” Mai cốt cách, tuyết tinh thần, ” bằng việc sử dụng bút phát ước lệ tượng trưng thông qua hai hình ảnh ” mai” ” tuyết”, tác giả gợi lên trước mắt chúng ta vẻ đẹp của hai thiếu nữ với dáng người mảnh dẻ, duyên dáng như cây mai một loài hoa đẹp và cao quý, tâm hồn của họ trong trắng như tuyết, cả hai đều đẹp hoàn thiện, hoàn mỹ “mười phân vẹn mười”, mỗi người mang một nét đẹp riêng “Mỗi người mỗi vẻ”, đúng là cách nhìn đầy ngợi ca trân trọng của tác giả.

Đến với bốn câu thơ tiếp theo, tác giả gợi về vẻ đẹp của Thúy Vân.

“Vân xem trang trọng khác vời,

Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang

Hoa cười , ngọc thốt đoan trang,

Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da”

Câu thơ đầu “Vân xem trang trọng khác vời” đã khái quát đặc điểm của nhân vật. Hai chữ ” trang trọng” gợi vẻ đep cao sang, quý phái của Thúy Vân, có thể nói cóbao nhiêu cái đẹp của tạo vật, thiên nhiên đều được Nguyễn Du mượn để tạo nên chân dung của Thúy Vân. Đó là trăng, hoa, tuyết, ngọc, mây, bằng bút pháp ước lệ, thư phát liệt kê, vẻ đẹp của Vân được tác giả cụ thể hóa bằng khuôn mặt, đôi mày, mái tóc, làn da, nụ cười, giọng nói. Cụ thể trong việc sử dụng từ ngữ làm nổi bật vẻ đẹp của đối tượng được miêu tả : ” đầy đặn” ‘ nở nang” ” đoan trang”. Những biện pháp tu từ ẩn dụ, so sánh, nhân hóa đều nhằm thể hiện vẻ đẹp phúc hậu mà quý phái của người thiếu nữ. Một thúy vân với gương mặt đầy đặn dịu nhẹ như trăng rằm, lông mày sắc nét đậm như con ngài, miệng cười tươi thắm như hoa, giọng nói trong như ngọc, mái tóc mềm mượt hơn mây, làn da trắng hơn tuyết. Vẻ đẹp ấy làm cho thiên nhiên ngưỡng mộ ” mây thua” ” tuyết nhường”. Hai chữ ” thua” ” nhường” biểu hiện sự hài lòng không ghen ghét, điều này dự báo nàng sẽ có một cuộc sống bình lặng, xuôn xẻ không gặp sóng gió.

Nếu tả Thúy Vân với bốn câu thơ thì sang Thúy Kiều Nguyễn Du dành cho nàng mười hai câu thơ. Nếu Vân được miêu tả với vẻ đẹp hoàn hảo thì Thúy Kiều còn vượt lên trên cái hoàn hảo đó, nếu Vân Nguyễn Du chỉ nói đến sắc thì Kiều còn đẹp cả sắc lẫn tài, đó là vẻ đẹp của tuyệt thế giai nhân sắc sảo mặn mà.

“ Kiều càng sắc sảo mặn mà,

So bề tài sắc lại là phần hơn”

Ở đây, Nguyễn Du rất thành công trong việc sử dụng nghệ thuật đòn bẩy: Miêu tả Vân trước để làm nền cho vẻ đẹp của Kiều. Chỉ bằng một câu thơ với các từ” càng” ” hơn” tác giả giúp người đọc hình dung rõ vẻ đẹp vượt trội của Kiều. Nàng không những tuyệt đỉnh về nhan sắc mà còn sắc sảo về trí tuệ, mặn mà về tâm hồn.

“Làn thu thuỷ, nét xuân sơn,

Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh

Khi miêu tả Thúy Kiều, tác giả vẫn sử dụng bút pháp ước lệ thông qua các hình tượng thiên nhiên ” thu thủy” ” xuân sơn” “hoa ghen” ” liễu hờn”. Chỉ có điều Nguyễn Du không liệt kê nhiều chi tiết như Vân à chỉ tập trung ở đôi mắt. Hình ảnh ước lệ ” thu thủy” gợi tả đôi mắt Kiều đẹp trong như nước mùa thu, ” xuân sơn” gợi lên đôi lông mày thanh tú trên khuôn mặt trẻ trung, đôi mắt ấy của Kiều chính là cửa sổ tâm hồn, thể hiện sự sắc sảo về trí tuệ, mặn mà về tâm hồn. Sắc của Kiều làm cho người ta ngưỡng mộ say mê đến lỗi có thể ” mất nước, mất thành”, con thiên nhiên thì ganh ghét, đố kỵ ” hoa ghen” “liễu hờn”

Sắc đã vậy còn tài, tình của Kiều thì sao? Miêu tả Kiều tác giả dành một phần để nói về nhan sắc, còn dành đến hai phần để nói về tài năng. Đây chính là dụng ý nghệ thuật của Nguyễn Du. Ông muốn nhấn mạnh sắc đẹp của Kiều thì không có bút pháp nào tả nổi. Về sắc đẹp của Kiều là số một còn về tài thì trong thiên hạ may ra có người thứ hai:

“Sắc đành đòi một, tài đành hoạ hai”

Kiều thông minh bẩm sinh, cái tài do trời phú. Tài năng của nàng đạt tới mức hoàn thiện theo quan niệm thẩm mỹ gồm cả” cầm, kỳ, thi. họa”

“Thông minh vốn sẵn tính trời,

Pha nghề thi họa đủ mùi ca ngâm.

Cung thương làu bậc ngũ âm,

Nghề riêng ăn đứt Hồ cầm một trương.”

Đặc biệt tài đàn của nàng là nổi trội hơn cả – là sở trường, tiếng đàn của nàng thật hay, hay đến mức có thể ăn đứt bất cứ nghệ sĩ tài ba nào trong thiên hạ. Kiều không chỉ giỏi đánh đàn mà còn giỏi sáng tác nhạc, đến mức có thể soạn cho mình một bản nhạc về nhan đề ” bạc mệnh” . Mỗi khi nàng gảy bản đàn đó đều khiến cho lòng người âu sầu, ảo lão người nghe chau mày rơi lệ. Cung đàn ” bạc mệnh” chính là sự ghi lại tiếng lòng của một trái tim đa sầu, đa cảm.

Như vậy vẻ đẹp của Kiều là sự kết hợp cả sắc, tài và tình, một vẻ đẹp vượt qua ngoài khuôn khổ khiến cho tạo hóa ghen ghét đố kỵ.

“Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh”

Từ việc khắc họa bức chân dung Thúy Kiều tác giả dự báo về số phận éo le, đau khổ, một tương lai chìm nổi sẽ đến với nàng.

Mặc dù tài sắc của Thúy Kiều, Thúy Vân khác nhau dự báo về tương lai cuộc sống khác nhau, nhưng đức hạnh của hai nàng đều đáng trân trọng, điều này thể hiện qua bốn câu thơ cuối:

“Phong lưu rất mực hồng quần,
Xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê.
Êm đềm trướng rủ màn che,
Tường đông ong bướm đi về mặc ai”

Mặc dù đã đến tuổi cập kê nhưng ” hai ả tố nga” đã và đang sống cuộc đời nề nếp, gia giáo, cuộc sống của các thiếu nữ phong khuê không hề có tình yêu thiếu đúng đắn.

Như vậy với hai tư câu thơ trong đoạn trích ” chị em Thúy Kiều” là một trong những đoạn thơ mẫu mực về nghệ thuật tả người. Bằng bút pháp ước kệ tựng trưng, thủ pháp đòn bẩy, các biện pháp tu từ so sánh, nhân hóa, ẩn dụ. Tác giả đã khắc họa chân dung hai người thiếu nữ với tất cả sắc, tài, tình, mệnh. Đằng sau bức chân dung chị em Thúy Kiều là tấm lòng ngợi ca trân trọng của tác giả – đó là một biểu hiện của tinh thần nhân văn trong Truyện Kiều, qua đây ta hiểu trân trọng thêm vẻ đẹp của con người đặc biệt là người phụ nữ.

“Mai cốt cách, tuyết tinh thần

Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười"

Họ đẹp từ hình dáng bên ngoài cho đến tâm hồn bên trong.

Sau lời giới thiệu chung là bức chân dung của nàng Vân. Vẫn bút pháp ước lệ kết hợp với một hệ thống từ ngữ chọn lọc, bốn câu thơ tiếp theo như vẽ ra trước mắt ta hình ảnh người thiếu nữ trong sáng, ngây thơ, rất đỗi đoan trang, phúc hậu dễ hoà lẫn với chung quanh. Đây là cái đẹp toàn bích của người con gái hiền dịu, trong sáng, vô tư, không gợn một nét nhỏ bụi trần từ “khuôn trăng”, “nét ngài " cho đến nụ cười, giọng nói.

Không cần phải quá tinh ý cũng có thể nhận thấy tác giả đã sử dụng thành ngữ "mười phân vẹn mười" trong câu thơ trên. "Mười phân vẹn mười" mang nghĩa là trọn vẹn, không thiếu sót mặt nào, ở đây Nguyễn Du dùng với ý chỉ vẻ đẹp hoàn hảo của hai chị em Thúy Kiều. Vẻ đẹp của hai người là toàn mỹ, chắc chỉ có thành ngữ cô đọng như "mười phân vẹn mười" mới có thể diễn tả được. Đáng lẽ ra viết thành ngữ trên là đã có thể kết được, nhưng trước đó Nguyễn Du lại viết "Mỗi người một vẻ", nên sự giải thích về sự khác nhau giữa nhan sắc của Thúy Vân và Thúy Kiều lại là hợp lý và cần thiết. Qua đây có thể thấy Nguyễn Du đã bộc lộ được tài năng sử dụng các thủ pháp nghệ thuật một cách rất tinh tế. Câu thơ vừa kết lại phần nhận xét chung về vẻ đẹp hai chị em, lại là bước tạo đà để Nguyễn Du tiếp tục đi vào khắc họa bức tranh chân dung hai thiếu nữ. Đây chính là cách dẫn và kể chuyện rất xuất sắc bằng thơ lục bát của Nguyễn Du. Nói tóm lại, câu thơ "Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười" không những khái quát được về vẻ đẹp của hai cô gái, mà còn thể hiện tài năng của Nguyễn Du - một bậc thầy về ngôn ngữ.

Mai cốt cách tuyết tinh thần,

Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười.

Bút pháp ước lệ cùng phép ẩn dụ đã gợi lên vẻ đẹp hài hoà, hoàn hảo cả về hình thức lẫn tâm hồn. Vẻ đẹp của hai nàng đều đến mức tuyệt mĩ mười phân vẹn mười nhưng mỗi người lại mang một vẻ riêng. Nguyễn Du đã lấy những gì đẹp đẽ nhất của thiên nhiên để miêu tả hai chị em. Thuý Kiều và Thuý Vân đều mang vẻ đẹp lí tưởng, theo khuôn mẫu và vượt lên trên khuôn mẫu.

Chúc bạn học tốt :))

- Nguyễn Du đã sử dụng bút pháp ước lệ tượng trưng để miêu tả vẻ đẹp của hai chị em Thúy Kiều, tác giả có thái độ trân trọng, ngợi ca Thúy Kiều Thúy Vân thông qua ngôn ngữ miêu tả. Không chỉ vậy, tác giả đã thực hiện một ý đồ nghệ thuật. Nguyễn Du đã miêu tả vẻ đẹp Thúy Vân trước vẻ đẹp Thúy Kiều đó là nhằm thể hiện mục đích ý đồ nghệ thuật của thi nhân. Ông muốn lấy Thúy Vân làm nền, đó là nghệ thuật đòn bẩy để nâng vẻ đẹp của Thúy Kiều lên.

- Dự báo về số phận hai nhân vật:

+ Vẻ đẹp của Thúy Vân là vẻ đẹp mĩ lệ, đẹp hơn cả thiên nhiên, thiên nhiên đã ban tặng cho nàng cái đẹp đó, ''thua'', ''nhường'' điều đó báo hiệu về một cuộc đời bình lặng, êm đềm của nàng trong tương lai.

+ Còn về phần Thúy Kiều, tác giả sử dụng từ ngữ ''ghen'', ''hờn'',... điều đó chứng tỏ vẻ đẹp tài năng của Kiều quá nội trổi, vượt qua tiêu chuẩn của thiên nhiên. Điều đó dẫn đến thiên nhiên và tạo hóa:

'' Lạ gì bỉ sắc tư phong

Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen ''

Bởi thế cuộc đời nàng sẽ là những chuỗi ngày bi kịch, đầy éo le sóng gió và đau khổ.

p/s: Đó là những gì mình biết, bạn có thể tham khảo một chút ở đây nha!