Bài 7: Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1945 - 1954)

Hướng dẫn giải

Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1946 - 1954):
(*)Bối cảnh lịch sử: Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc (1945):
- Phát xít thất bại.
- Phong trào giải phóng dân tộc phát triển mạnh mẽ.
- Cách mạng tháng Tám năm 1945: Việt Nam giành độc lập.
- Thực dân Pháp quay trở lại xâm lược Việt Nam:
+ Mở chiến tranh xâm lược Việt Nam (1946).
+ Mục đích: Đánh chiếm lại Việt Nam.
(*)Diễn biến:

- Giai đoạn 1946 - 1950:
+ Kháng chiến toàn quốc bùng nổ (19/12/1946).
+ Quân và dân ta chiến đấu anh dũng, kiên cường, đẩy lùi nhiều cuộc tấn công của Pháp.
+ Chiến thắng Việt Bắc (1947) là bước ngoặt quan trọng.
- Giai đoạn 1950 - 1954:
+ Pháp tập trung lực lượng đánh phá Việt Bắc.
+ Ta thực hiện chiến lược “Vây lấn, tiến công”
- Chiến dịch Điện Biên Phủ (1954) là chiến thắng quyết định.
Cuộc kháng chiến giành thắng lợi vì:
- Sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam.

- Tinh thần đoàn kết, yêu nước, hy sinh của quân và dân ta.
- Chiến lược, sách lược đúng đắn, sáng tạo của Đảng.
- Sự ủng hộ của quốc tế.
Cuộc kháng chiến có ý nghĩa lịch sử:

- Giữ vững nền độc lập dân tộc.
-Mở ra kỷ nguyên mới cho dân tộc Việt Nam: kỷ nguyên độc lập, thống nhất, đi lên chủ nghĩa xã hội.
- Cổ vũ phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

Bối cảnh thế giới:

- Trên thế giới, hệ thống xã hội chủ nghĩa đang hình thành.

- Phong trào giải phóng dân tộc dâng cao ở các nước thuộc địa và phụ thuộc.

- Phong trào đấu tranh vì hoà bình, dân chủ phát triển ở các nước tư bản.

- Sự hình thành trật tự thế giới hai cực I-an-ta và tình trạng chiến tranh lạnh cũng tác động to lớn đến tình hình Việt Nam.

Bối cảnh trong nước:

- Nhân dân đã giành quyền làm chủ, bước đầu được hưởng những quyền lợi do chế độ mới mang lại nên đồng lòng ủng hộ cách mạng.

- Cách mạng Việt Nam cũng đứng trước những thử thách to lớn như: Quân đội các nước đế quốc dưới danh nghĩa Đồng minh kéo vào Việt Nam, các thế lực phản động trong nước ra sức chống phá cách mạng, trên đất nước vẫn còn khoảng sáu vạn quân Nhật chờ giải giáp,...

- Chính quyền và lực lượng vũ trang cách mạng còn non trẻ, nền kinh tế nghèo nàn, lạc hậu, lại bị chiến tranh tàn phá, ...

- Chính phủ Pháp quyết định thành lập một đạo quân viễn chinh, đồng thời cử Đác-giăng-li-ơ làm Cao ủy ở Đông Dương nhằm thực hiện dã tâm xâm lược Việt Nam một lần nữa.

(Trả lời bởi datcoder)

Hướng dẫn giải

Diễn biến chính của cuộc kháng chiến của nhân dân Nam Bộ chống thực dân Pháp xâm lược trở lại (1945):
(*) Giai đoạn từ tháng 9 đến tháng 12 năm 1945:

- 23/9/1945: Pháp nổ súng tấn công Sài Gòn - Chợ Lớn, mở đầu cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam lần thứ hai.
- Tháng 9 - 10/1945: Quân và dân Nam Bộ chiến đấu anh dũng, đẩy lùi quân Pháp ra khỏi một số khu vực.
- 11/1945: Pháp tăng cường quân lực, tấn công các tỉnh lỵ Nam Bộ.
- 12/1945: Pháp chiếm được hầu hết các tỉnh lỵ Nam Bộ, nhưng gặp nhiều khó khăn trong việc kiểm soát vùng nông thôn.
(*) Giai đoạn từ đầu năm 1946 đến tháng 6 năm 1946:

- Tháng 1 - 3/1946: Quân và dân Nam Bộ tiếp tục chiến đấu anh dũng, bám trụ từng địa phương, đẩy lùi nhiều cuộc tấn công của Pháp.
- 3/1946: Hiệp định Sơ bộ 6/3 được ký kết, tạm thời đình chỉ chiến tranh ở Việt Nam.
- 4 - 6/1946: Pháp tăng cường lực lượng, mở rộng chiếm đóng Nam Bộ, vi phạm Hiệp định Sơ bộ 6/3.
(*) Giai đoạn từ tháng 7 năm 1946 đến tháng 12 năm 1946:

- Tháng 7/1946: Hội nghị lần thứ hai của Đảng họp tại Tân Trào (Tuyên Quang) quyết định phát động toàn quốc kháng chiến chống Pháp.
- 19/12/1946: Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến.
- Nam Bộ là địa bàn trọng điểm của cuộc kháng chiến toàn quốc.
- Quân và dân Nam Bộ đã chiến đấu anh dũng, kiên cường, đẩy lùi nhiều cuộc tấn công của Pháp.
- Một số trận đánh tiêu biểu:
+ Trận tập kích Sài Gòn - Chợ Lớn (25/12/1945).
+ Trận chiến đấu ở vành đai thành phố Sài Gòn - Chợ Lớn (1946 - 1947).
+ Trận Giồng Riềng (1948).

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

(*) Giai đoạn từ tháng 12 năm 1946 đến tháng 10 năm 1947:

- 19/12/1946: Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến.
- Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp bùng nổ.
- Quân và dân ta chiến đấu anh dũng, kiên cường, đẩy lùi nhiều cuộc tấn công của Pháp.
- Một số trận đánh tiêu biểu:
+ Trận tập kích Sài Gòn - Chợ Lớn (25/12/1945).
+ Trận chiến đấu ở vành đai thành phố Sài Gòn - Chợ Lớn (1946 - 1947).
+ Trận Giồng Riềng (1948).
(*) Giai đoạn từ tháng 11 năm 1947 đến tháng 12 năm 1949:

- Pháp tập trung lực lượng tấn công Việt Bắc, hòng tiêu diệt cơ quan đầu não của cuộc kháng chiến.
- Quân và dân ta chiến đấu anh dũng, kiên cường, bất khuất.
- Một số trận đánh tiêu biểu:
+ Chiến dịch Việt Bắc (1947).
+ Chiến dịch Biên giới Thu - Đông (1950).
(*) Giai đoạn từ tháng 1 năm 1950 đến tháng 10 năm 1950:

- Pháp mở rộng chiến tranh ra toàn bộ lãnh thổ Việt Nam.
- Quân và dân ta chủ động phản công, đẩy lùi quân Pháp trên nhiều mặt trận.
- Một số trận đánh tiêu biểu:
+ Chiến dịch Hoàng Hoa Thám (1951).
+ Chiến dịch Trần Hưng Đạo (1951 - 1952).

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

Diễn biến chính của cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược giai đoạn 1951 - 1953:
(*) Giai đoạn từ tháng 11 năm 1950 đến tháng 10 năm 1951:

- Pháp thực hiện kế hoạch Đờ Lát đơ Tátxinhi, tập trung lực lượng tấn công các khu vực Việt Bắc, Thanh Hóa, Nghệ An.
- Quân và dân ta chiến đấu anh dũng, kiên cường.
- Một số trận đánh tiêu biểu:
+ Chiến dịch Hoàng Hoa Thám (1951).
+ Chiến dịch Trần Hưng Đạo (1951 - 1952).
(*) Giai đoạn từ tháng 11 năm 1951 đến tháng 10 năm 1952:

- Pháp tập trung lực lượng tấn công Tây Bắc.
- Quân và dân ta chiến đấu anh dũng, kiên cường, giữ vững Tây Bắc.
- Trận đánh tiêu biểu: Chiến dịch Tây Bắc (1952).
(*) Giai đoạn từ tháng 11 năm 1952 đến tháng 7 năm 1953:

- Pháp thực hiện kế hoạch Nava, tập trung lực lượng tấn công Điện Biên Phủ.
- Quân và dân ta chiến đấu anh dũng, kiên cường, bẻ gãy kế hoạch Nava của Pháp.
- Chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954) là một mốc son chói lọi trong lịch sử dân tộc.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

- Tháng 7-1953 được sự viện trợ của Mỹ, Pháp để ra kế hoạch Na-va, với ý đồ trong 18 tháng giành thắng lợi quân sự quyết định đề “kết thúc chiến tranh trong danh dự”.

- Tháng 9-1953, Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng đề ra kế hoạch tác chiến trong đông - xuân 1953 - 1954. Phương châm chiến lược là tập trung lực lượng mở các cuộc tiến công lớn vào

- Trong Cuộc tiến công chiến lược Đông - Xuân 1953- 1954, bộ đội chủ lực mở
một loạt chiến dịch tấn công quân Pháp ở Lai Châu, Trung Lào, Thượng Lào, Bắc Tây Nguyên,... đồng thời đẩy mạnh chiến tranh du kích ở vùng sau lưng quân Pháp, làm phá sản bước đầu kế hoạch Na-va.

- Tháng 11-1953, Nava quyết định điều quân lên chiếm giữ Điện Biên Phủ xây dựng nơi đây thành tập đoàn cứ điểm mạnh nhất Đông Dương.

- Đầu tháng 12-1953, Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng quyết định mở chiến dịch Điện Biên Phủ. 

- Chiều ngày 7-5-1954, tướng Đờ Ca-xtơ-ri cùng toàn bộ Bộ Tham mưu của quân Pháp đầu hàng.

(Trả lời bởi datcoder)

Hướng dẫn giải

Chiến thắng Điện Biên Phủ có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp ở Đông Dương:
- Về mặt quân sự:

+ Đập tan âm mưu "đánh nhanh, thắng nhanh" của thực dân Pháp: Chiến thắng này đã đánh dấu sự thất bại hoàn toàn của kế hoạch Nava, buộc Pháp phải chuyển sang chiến lược phòng thủ bị động.
+ Làm thất bại âm mưu chia cắt hai miền Nam - Bắc: Chiến thắng này đã bảo vệ vững chắc thành quả của Cách mạng tháng Tám, giữ gìn sự thống nhất của đất nước.
+ Góp phần quan trọng vào việc giải phóng hoàn toàn các nước Đông Dương: Chiến thắng này đã cổ vũ mạnh mẽ phong trào giải phóng dân tộc ở Lào và Campuchia, thúc đẩy sự sụp đổ của chủ nghĩa thực dân cũ trên thế giới.
- Về mặt chính trị:

+ Nâng cao uy tín và vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế: Chiến thắng này đã chứng minh cho thế giới thấy sức mạnh và ý chí quyết tâm của nhân dân Việt Nam trong cuộc chiến tranh chống Pháp.
+ Cổ vũ phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới: Chiến thắng này đã trở thành biểu tượng của tinh thần đoàn kết, dũng cảm, và ý chí quyết tâm giành độc lập của các dân tộc thuộc địa.
+ Tạo điều kiện thuận lợi cho cuộc đàm phán tại Hội nghị Giơ-ne-vơ: Chiến thắng này đã buộc Pháp phải ký Hiệp định Giơ-ne-vơ, chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam.
- Về mặt tinh thần:

+ Tăng cường niềm tin vào Đảng của nhân dân: Chiến thắng này đã khẳng định đường lối kháng chiến đúng đắn của Đảng Cộng sản Việt Nam, củng cố niềm tin vào Đảng của nhân dân ta.
+ Chiến thắng này đã khơi dậy lòng yêu nước và tinh thần cách mạng của toàn dân, cổ vũ nhân dân tiếp tục chiến đấu cho đến khi giành được chiến thắng cuối cùng.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

Nguyên nhân thắng lợi của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1945 - 1954):
- Lãnh đạo sáng suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam:

+ Đảng đã đề ra đường lối kháng chiến đúng đắn, sáng tạo, phù hợp với điều kiện của Việt Nam.
+ Đảng đã lãnh đạo, tổ chức và động viên toàn dân tham gia kháng chiến.
- Tinh thần đoàn kết, yêu nước của nhân dân Việt Nam:

+ Toàn dân đoàn kết một lòng, quyết tâm chống giặc ngoại xâm.
+ Quân và dân ta đã chiến đấu anh dũng, kiên cường, hy sinh quên mình vì độc lập tự do.
- Sự ủng hộ của quốc tế:

+ Phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới phát triển mạnh mẽ, tạo điều kiện thuận lợi cho Việt Nam.
+ Nhân dân các nước xã hội chủ nghĩa và phong trào hòa bình thế giới đã ủng hộ Việt Nam.
- Chiến lược và chiến thuật đúng đắn:

+ Quân và dân ta đã áp dụng chiến lược du kích chiến tranh, kết hợp với chiến tranh chính quy.
+ Ta đã sáng tạo nhiều cách đánh, đánh địch trong thế yếu, buộc địch phải sa lầy, thất bại.
- Hệ thống chính trị vững mạnh:

+ Mặt trận Việt Minh và các tổ chức quần chúng đã phát huy vai trò, động viên toàn dân tham gia kháng chiến.
+ Chính quyền cách mạng được củng cố, ngày càng phát huy hiệu quả.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

Ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1945 - 1954):
(*) Về mặt quân sự:

- Chiến thắng Điện Biên Phủ: Chiến thắng này đã đập tan âm mưu "đánh nhanh, thắng nhanh" của thực dân Pháp, buộc Pháp phải ký Hiệp định Giơ-ne-vơ, chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam.
- Giải phóng hoàn toàn miền Bắc: Miền Bắc trở thành hậu phương vững chắc cho cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
- Góp phần giải phóng các nước Đông Dương: Chiến thắng của Việt Nam đã cổ vũ phong trào giải phóng dân tộc ở Lào và Campuchia.
(*) Về mặt chính trị:

- Khẳng định độc lập, chủ quyền của Việt Nam: Chiến thắng này đã khẳng định độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam trên trường quốc tế.
- Nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế: Việt Nam trở thành một trong những lá cờ đầu của phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới.
- Cổ vũ phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới: Chiến thắng của Việt Nam đã cổ vũ phong trào giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa.

(*) Về mặt xã hội:

- Nâng cao tinh thần yêu nước, đoàn kết của nhân dân: Chiến thắng này đã khơi dậy lòng tự hào dân tộc và tinh thần đoàn kết của nhân dân Việt Nam.
- Góp phần xây dựng nền văn hóa mới: Nền văn hóa mới của Việt Nam được xây dựng trên cơ sở tinh hoa văn hóa dân tộc và những giá trị tiên tiến của thế giới.
=> Có thể nói, cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1945 - 1954) là một cuộc chiến tranh vĩ đại, trong đó nhân dân Việt Nam đã chiến thắng vẻ vang, buộc thực dân Pháp phải ký Hiệp định Giơ-ne-vơ, chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

STT	Giai đoạn	Diễn biến chính
1	Năm 1945	- Đêm 22, rạng sáng 23- 9- 1945, thực dân Pháp đánh úp trụ sở Uỷ ban hành chính Nam Bộ và cơ quan tự vệ thành phố Sài Gòn, mở đầu cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam lần thứ hai. - Ngày 23- 9- 1945, Uỷ ban kháng chiến Nam Bộ được thành lập. Quân dân Nam Bộ ra sức củng cố, xây dựng lực lượng vũ trang và tổ chức chiến đấu nhằm kìm chân quân Pháp trong các thành phố, thị xã ở phía Nam vĩ tuyến 16. - Đảng và Chính phủ đã huy động cả nước chi viện cho Nam Bộ.  => Cuộc chiến đấu ở Nam Bộ bước đầu làm thất bại âm mưu “đánh nhanh, thắng nhanh” của thực dân Pháp, tạo điều kiện để nhân dân Nam Bộ và cả nước chuẩn bị lực lượng cho cuộc kháng chiến trường kì chống thực dân Pháp.
2	Giai đoạn 1946- 1950	- Từ tháng 11/1946, thực dân Pháp từng bước khiêu khích, tấn công quân sự tại Hải Phòng, Lạng Sơn, Đà Nẵng, Hà Nội,...  - Ngày 18/12/1946, Pháp gửi tối hậu thư buộc chính phủ ta phải giải tán lực lượng tự vệ chiến đấu, giao quyền kiểm soát Thủ đô cho chúng.  - Ngày 18 và 19/12/1946, Ban Thường vụ Trung ương Đảng họp mở rộng tại Vạn Phúc (Hà Nội) quyết định phát động kháng chiến toàn quốc. - Từ cuối năm 1946 đến cuối năm 1950, quân dân Việt Nam đã từng bước làm thất bại kế hoạch “đánh nhanh, thắng nhanh” của Pháp, tiến đến giành thế chủ động trên chiến trường chính Bắc Bộ: + Cuộc chiến đấu ở các đô thị phía bắc vĩ tuyến 16 từ tháng 12/1946 đến tháng 2/1947. + Chiến dịch Việt Bắc thu - đông năm 1947. + Chiến dịch Biên giới thu - đông năm 1950.
	Giai đoạn 1951 – 1953	- Tháng 2 - 1951, Đại hội đại biểu lần thứ II của Đảng Cộng sản Đông Dương đã quyết định đổi tên Đảng là Đảng Lao động Việt Nam và khẳng định, bổ sung, hoàn chỉnh đường lối kháng chiến.  - Ngày 3 - 3 - 1951, Mặt trận Liên hiệp quốc dân Việt Nam (Mặt trận Liên Việt) ra đời.  - Năm 1952, cuộc vận động sản xuất và tiết kiệm được phát động.  - Tháng 12 – 1953, Quốc hội thông qua Luật Cải cách ruộng đất và quyết định tiến hành cải cách ruộng đất ở vùng tự do. - Quân đội Việt Nam liên tiếp mở những chiến dịch tiến công, tiếp tục giữ vững quyền chủ động trên chiến trường như: chiến dịch Hoà Bình, chiến dịch Tây Bắc, chiến dịch Thượng Lào, ...
3	Giai đoạn 1953- 1954	- Tháng 7-1953 được sự viện trợ của Mỹ, Pháp để ra kế hoạch Na-va, với ý đồ trong 18 tháng giành thắng lợi quân sự quyết định đề “kết thúc chiến tranh trong danh dự”.  - Tháng 9-1953, Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng đề ra kế hoạch tác chiến trong đông - xuân 1953 - 1954. Phương châm chiến lược là tập trung lực lượng mở các cuộc tiến công lớn vào  - Trong Cuộc tiến công chiến lược Đông - Xuân 1953- 1954, bộ đội chủ lực mở một loạt chiến dịch tấn công quân Pháp ở Lai Châu. Trung Lào, Thượng Lào, Bắc Tây Nguyên,... đồng thời đẩy mạnh chiến tranh du kích ở vùng sau lưng quân Pháp, làm phá sản bước đầu kế hoạch Na-va.  - Tháng 11-1953, Nava quyết định điều quân lên chiếm giữ Điện Biên Phủ xây dựng nơi đây thành tập đoàn cứ điểm mạnh nhất Đông Dương.  - Đầu tháng 12-1953, Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng quyết định mở chiến dịch Điện Biên Phủ.  - Chiều ngày 7-5-1954, tướng Đờ Ca-xtơ-ri cùng toàn bộ Bộ Tham mưu của quân Pháp đầu hàng.

(Trả lời bởi datcoder)