Nội dung lý thuyết
1. Tìm những câu được mở đầu bằng trạng ngữ chỉ thời gian trong các văn bản Hồ Chí Minh và Tuyên ngôn Độc lập hoặc Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ. Chỉ ra tác dụng của kiểu câu đó đối với việc trình bày các sự kiện lịch sử được đề cập trong văn bản.
Trong bài Hồ Chí Minh và Tuyên ngôn Độc lập, những câu mở đầu bằng trạng ngữ chỉ thời gian:
Ngày 4-5-1945. HCM rời Pác Bó về Tân Trào.
Ngày 22-8-1945, Bác rời Tân Trào về Hà Nội.
Ngày 28 và ngày 29-8, ban ngày, Bác đến làm việc tại 12 Ngô Quyền, trụ sở của Chính phủ lâm thời.
.....
→ Tác dụng: xác định thời gian, nơi chốn, nguyên nhân, mục đích, phương tiện, cách thức diễn ra sự việc nêu trong câu.
2. Xác định vị ngữ trong các câu dưới đây. Trong số các vị ngữ vừa tìm được, vị ngữ nào là cụm từ?
a) Tráng sĩ mặc áo giáp, cầm roi, nhảy lên mình ngựa. (Thánh Gióng)
b) Giặc tan vỡ. (Thánh Gióng)
c) Người dành phần lớn thì giờ soạn thảo bản "Tuyên ngôn Độc lập". (Bùi Đình Phong)
d) Người đưa bản thảo để các thành viên Chính phủ xét duyệt. (Theo Bùi Đình Phong)
→ Các vị ngữ là cụm từ: a, c, d.
3. Tìm vị ngữ là cụm động từ, cụm tính từ trong những câu dưới đây. Xác định từ trung tâm và các thành tố phụ trong mỗi cụm từ đó.
a) Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. (Tô Hoài)
- Vị ngữ là cụm tính từ.
- Trung tâm: dài.
- Phần phụ trước: trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo.
- Phần phụ sau: kín xuống tận chấm đuôi.
b) Dế Choắt trả lời tôi bằng một giọng rất buồn rầu. (Tô Hoài)
- Vị ngữ là cụm động từ.
- Trung tâm: trả lời.
- Phần phụ sau: tôi bằng một giọng rất buồn rầu.
c) Bác bổ sung một số điểm vào bản thảo "Tuyên ngôn Độc lập". (Theo Bùi Đình Phong)
- Vị ngữ là cụm động từ.
- Phần trung tâm: Bổ sung.
- Phần phụ sau: một số điểm vào bản thảo "Tuyên ngôn Độc lập"
d) Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc "Tuyên ngôn Độc lập" tại Quảng trường Ba Đình ngày 2-9-1945. (Theo Bùi Đình Phong)
- Vị ngữ là cụm động từ.
- Phần trung tâm: đọc.
- Phần phụ sau: "Tuyên ngôn Độc lập" tại Quảng trường Ba Đình ngày 2-9-1945.
4. Viết đoạn văn (khoảng 4 - 5 dòng) nêu cảm nghĩ của em về một văn bản thông tin đã học (trong đoạn văn đó có sử dụng vị ngữ là cụm từ). Xác định vị ngữ là cụm từ trong đoạn văn đó.
Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ là văn bản khái quát thông tin về trận chiến lịch sử quan trọng của dân tộc. Chiến dịch Điện Biên Phủ là đỉnh cao của cuộc tiến công chiến lược Đông Xuân 1953 - 1954 của quân dân ta. Sau 56 ngày đêm chiến đấu dũng cảm, quân và dân ta đã đập tan toàn bộ tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, giành thắng lợi hoàn toàn. Trận chiến này gồm ba đợt tiến công đã được trình bày đầy đủ, rõ ràng, theo trình tự thời gian trong văn bản. Bằng việc kết hợp văn bản với hình thức âm thanh, Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ đã cung cấp thông tin một cách sống động cho người đọc.
- Vị ngữ là cụm từ có trong câu: Sau 56 ngày đêm chiến đấu dũng cảm, quân và dân ta// đã đập tan toàn bộ tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, giành thắng lợi hoàn toàn.