Trong kho tàng truyện dân gian truyện cổ tích thì không thiếu nhưng câu chuyện về những cô bé cậu bé từ nhỏ đã được biết đến la rất thông minh. Trong đó có câu chuyện em bé thông minh là một câu chuyện khá nổi tiếng nói về một em bé rất thông minh đề cao trí khôn dân gian từ đó tạo ra tiếng cười vui vẻ hồn nhiên nhưng không kém phần thâm thúy. Em bé khoảng chừng bảy tám tuổi,con của một nhà nông dân bình thường nhưng rất mạnh dạng và nhanh trí. Em không hề rụt rè,nhút nhát như những đứa bé khác cùng tuổi mà dám đối thoại với viên quan và cả nhà vua.Em bé đã giải được những câu đố oái oăm ,hóc búa đầy bất ngờ của viên quan,nhà vua và xứ thần nước láng giềng khiến em rất khâm phục.Câu đố xâu sợi chỉ qua ruột con ốc vặn dài của sứ thần nước láng giềng làm cho các ông trạng,đại thần,nhà thông thái đều lắc đầu bó tay nhưng em bé thì vừa chơi vừa hát câu giải đố một cánh dễ dàng.Em mong mọi trẻ em đều thông minh,nhanh nhẹn như em bé.
Thạch Sanh là một người có nguồn gốc xuất thân cao quý : Con người nông dân tốt bụng,hiền như bụt nhưng lại sống nghèo khổ. Con trai Ngọc Hoàng xuống đầu thai. Thạch Sanh đã nhiều lần lập chiến công hiển hách , thu được nhiều chiến lợi phẩm quý : Chém chằn tinh được bộ cung tên vàng ; diệt đại bàng, cứu công chúa; diệt hồ tinh cứu thái tử con vua thuỷ tề được vua thuỷ tề tặng cây đàn thần đuổi quân xâm lược 18 nước chư hầu. Thạch Sanh chính nghĩa lương thiện (thật thà, dũng cảm, vị tha, nhân đạo, yêu hoà bình), đại diện cho cái tốt. Cuối cùng, Thạch Sanh lấy công chúa làm vợ và được làm vua.
Trong số những tác phẩm văn học dân gian đã được học, được đọc, mình luôn không ngừng ngạc nhiên về khả năng sáng tạo tuyệt vời của tác giả dân gian mỗi khi đọc lại truyện An Dương Vương và Mị Châu, Trọng Thủy. Trong khuôn khổ một tác phẩm có dung lượng cỡ một truyện ngắn hiện đại, truyện đã triển khai được một cốt truyện khá phức tạp, phong phú, lớp lang; xây dựng được những nhân vật với tính cách khá sắc nét với nhiều mối quan hệ phức tạp - điều mà không phải ở tác phẩm truyện dân gian, hay thậm chí truyện hiện đại nào cũng làm được và làm rất thành công. Một trong những nhân vật mà mình ấn tượng nhất có lẽ là Trọng Thủy. Ở nhân vật này có cái khôn ngoan, sự lạnh lùng của lí trí,rất xứng đáng với danh hiệu "Ông tổ nghề gián điệp" và cả sự yếu mềm của tình cảm cũng như Mị Châu và còn hơn cả Mị Châu vì Trọng Thủy ý thức rõ mục đích, nhiệm vụ và hành động của mình, Trọng Thủy cũng phải đối diện với việc lựa chọn giữa Nước và Nhà, chung và riêng, nghĩa vụ và tình cảm....và cho đến khi quyết định chọn cái chết nơi giếng ngọc, chàng vẫn bị "mắc kẹt" mà chưa thể tìm được lối ra. Nhưng nếu như Mị Châu nhận được sự cảm thông, chia sẻ được chiêu tuyết, giải oan thì Trọng Thủy vẫn bị coi là kẻ tội đồ, người đã trực tiếp làm cho cơ đồ Âu Lạc "đắm biển khơi", người tình phụ bạc....
BÀI THƠ
Lân bảng phi thân tế bất sàn
Quân vương dung dị ngộ hồng nhan
Tồn vong mịnh hệ Linh quang nỗ
Sinh tử hồn y Mộ Dạ sơn
Nam hải yên đào châu tích lệ
Bắc lâm phong vũ thạnh thành ban
Chí kim từ vũ lân nguyên miếu
Nguyệt xuất do văn hưởng bội hoàn.
Dịch thơ:
Người thân thích ít, rể khôn lường
Lầm lỡ má hồng bởi phụ vương
Sống chết hồn nương đồi Mộ Dạ
Mất còn mệnh hệ nỏ Linh quang
Bể Nam khói sóng châu hoen lệ
Rừng Bắc phong sương đá lổ loang
Đền miếu tới nay bên điện cũ
Trăng lên khánh ngọc vẫn còn vang.
