'Ngày xuân con én đưa thoi
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi
Cỏ non xanh tận chân trời
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa''
Mùa xuân về,bầu trời mùa xuân rộn rã tiếng chim,chim én trao liệng như mắc cửi trên nền trời.''Én đưa thoi'' còn gợi về thời gian mùa xuân trôi qua rất nhanh ,vụt qua như cánh én ngang trời.Trước mắt con người là một không gian rộng lớn ,mênh mông khoáng đạt.Ánh nắng chan hòa ,ấm áp khắp cảnh.''Thiều quang'' là hơi thở ấm áp của đất trời,là ánh sáng ấm áp của mùa xuân.Mùa xuân có 90 ngày đã qua 60 ngày.Đây là lúc mùa xuân tràn mọi nẻo,mùa xuân đậm nhất ,mùa xuân đã trải màu xanh non khắp đất trời.Cây cỏ mùa xuân được tác giả miêu tả:
''Cỏ non xanh tận chân trời
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa''
Trước mắt người đọc là không gian bất tận của màu xanh.Bầu trời mặt đất nối liền thành một dải tươi xanh mơn mởn ,tràn căng sức sống .Trên nền trời màu xanh ấy là sự điểm xuyết,chấm phá của một vài bông hoa lê trắng.Cảnh có rộng có hẹp,mùa xuân có màu sắc,âm thanh ,hình ảnh ,mùa xuân được vẽ bằng nét vẽ hội họa độc đáo ,tạo ra bức tranh mùa xuân căng tràn sức xuân.Nó gắn với niềm vui,niềm hạnh phúc của con người
Tham khảo:
Câu thơ mở ra bằng hình ảnh những con én rộn ràng bay giữa bầu trời, tạo nên một không gian bao la, rộng lớn. Hình ảnh mùa xuân được làm rõ nét hơn ở câu thơ thứ hai: thiều quang – ánh sáng mùa xuân rực rỡ đẹp đẽ nhất. Cách tính thời gian của Nguyễn Du cũng thật đặc biệt, mùa xuân đã “chín chục đã ngoài sáu mươi” ấy là khi mùa xuân đã bước sang tháng thứ ba, ánh nắng trở nên rực rỡ ấm áp hơn. Bởi vậy làm cho không gian tràn ngập ánh sáng. Câu thơ không chỉ miêu tả khung cảnh mà đằng sau đó còn thể hiện xúc cảm của con người. Hình ảnh “con én đưa thoi” vừa gợi ra không gian bao la, rộng lớn vừa gợi lên sự chảy trôi của thời gian. Mùa xuân ấm áp rực rỡ trôi qua quá nhanh khiến con người không khỏi bâng khuâng tiếc nuối. Cảm quan thời gian của ông thật mới mẻ, hiện đại, không giống như các nhà thơ trung đại khác: “Xuân khứ bách hoa lạc/ Xuân đáo bách hoa khai”, mà tựa như cảm nhận của thi sĩ Xuân Diệu: “Xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua/ Xuân còn non nghĩa là xuân đã già”. Đó là nét độc đáo mới mẻ trong sáng tác của ông, tuy có khác về hình thức biểu hiện nhưng đều cho thấy sự luyến tiếc thời gian mùa xuân – tuổi trẻ, trân trọng, nâng niu từng phút giây đó.
Phép thế: Nguyễn Du=> ông
Với ngòi bút sáng tạo, tài hoa, nhà thơ Nguyễn Du đã họa nên bức tranh thiên nhiên mùa xuân tươi sáng, giàu sức sống lãng mạn: "Ngày xuân con én...một vài bông hoa". Hình ảnh ẩn dụ "con én đưa thoi" gợi khung cảnh bầu trời xuân tưng bừng với cánh én rộn ràng chao đi liệng lại như thoi đưa. Nét vẽ tài hoa ấy không chỉ gợi tả không khí nhộn nhịp của mùa xuân, gợi cảm giác thời gian trôi đi rất nhanh mà còn gợi cảm lòng người: thoáng chút bâng khuâng, tiếc nuối của nhà thơ về một mùa xuân đẹp trôi đi nhanh quá. Cảnh được gợi ra không phải đầu xuân mà đã là cuối xuân bởi lẽ chín mươi ngày xuân mà đã trôi qua sáu mươi ngày trong hành trình của nó. Nhưng điều đặc biệt là cảnh vật cuối xuân song không tàn tạ héo úa mà vẫn tươi sáng với "thiều quang". " Thiều quang" là ánh sáng của mùa xuân, là khí xuân bao trùm cảnh vật. Ánh sáng đẹp đẽ ấy đã mang đến cho mùa xuân vẻ đẹp rạng rỡ, bừng nên tươi sáng. Cái đẹp của bức tranh xuân dưới ngòi bút thiên tài của Nguyễn Du Là ở sự hòa sắc đầy chất hội họa qua những tính từ giàu sức gợi tả, gợi cảm. Sắc "xanh" mỡ màng của cỏ non như hòa vào sắc xanh của bầu trời gợi cảm giác bất tận, trời và đất như liền một dải qua từ "tận". Sắc "trắng của hoa lê đã được thi sĩ điểm vào nền xanh mênh mông giàu sức sống ấy, gợi lên linh hồn của bức họa ngày xuân gợi lên cảm giác tinh khôi, tinh khiết, trong trẻo, làm nổi bật sắc xanh của cỏ cây. "Xanh" và "trắng" là hai sắc màu nhẹ nhàng tươi sáng đã gợi tả thật thần tình đã gợi tả thật thần tình vẻ đẹp trong trẻo thanh khiết giàu sức sống của mùa xuân.
Truyện Kiều của tác giả Nguyễn Du tác phẩm quá nổi tiếng trong nền văn học nước nhà, trong Truyện Kiều đoạn trích Cảnh ngày xuân được học trong chương trình Ngữ Văn 9 là phần mở đầu với bối cảnh du xuân của chị em Thúy Kiều trong khung cảnh thiên nhiên đầy màu sắc và thơ mộng.
Những câu thơ đầu tiên đã vừa tả không gian và nhắc về thời gian đã trôi qua:
Ngày xuân con én đưa thoi
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi
Ngày xuân đến những cánh én chao liệng trên bầu trời, cánh én đưa thoi xuất hiện như muốn nói rằng mùa xuân đang ở quãng thời gian tươi đẹp và rực rỡ nhất, mùa xuân trôi đi quá nhanh “Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi” như muốn nói đã qua sáu mươi ngày tức là thời gian đang ở tháng ba. Chỉ với hai câu thơ đã tác giả đã miêu tả vẻ đẹp của thiên nhiên và không gian xuân.
Trong hai câu thơ cuối tác giả đã miêu tả rõ hơn về vẻ đẹp thiên nhiên đầy màu sắc với hai gam màu chủ đạo đó là xanh và trắng.
Cỏ non xanh tận chân trời
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa
Màu xanh từ cỏ non trải dài đến tận chân trời, dài như vô tận, điểm xuyết trên nền cỏ xanh là những bông hoa lê màu trắng. Từ câu thơ cổ của Trung Quốc miêu tả vài bông hoa lê đang nở hoa nhưng qua tài năng của Nguyễn Du đã trở nên sinh động, không gian thiên nhiên lúc này đã mở rộng, đẹp và thanh khiết hơn rất nhiều. Chỉ vài bông hoa lê điểm trên nền cỏ xanh nhưng đủ khiến cho không gian sinh động có hồn. Biện pháp đảo ngữ “Cành lê trắng điểm một vài bông hoa” càng làm cho màu trắng thực sự nổi bật hơn giữa nền cỏ xanh, thiên nhiên rộng lớn mênh mông hơn rất nhiều. Với 4 câu thơ đầu tác giả đã giúp người đọc hình dung được bức tranh thiên nhiên tràn ngập sức sống với vẻ đẹp trong trẻo, thanh khiết của cảnh vật đất trời khi mùa xuân.
Nguyễn Du tái hiện bức tranh thiên nhiên vào đầu xuân tràn ngập sức sống và giàu chất thơ. Đây là hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp nhất trong phần mở đầu của bài thơ Truyện Kiều. Ngoài ra, chúng ta còn phải kể đến bút pháp tả cảnh ngụ tình điêu luyện cùng với một loạt các từ ngữ giàu sắc thái biểu cảm được sử dụng trong Cảnh ngày xuân tươi đẹp.
4 câu đầu đoạn trích "Cảnh ngày xuân"(Truyên Kiều - Nguyễn Du) la bức tranh thiên nhiên mùa xuân đẹp. Vẻ đẹp ấy gợi lên không gian và thời gian của ngày xuân:Ngày xuân con én đưa thoi/Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi."Hình ảnh ẩn dụ"con én đưa thoi" không hẳn là những cánh én đang chao liệng giữa bầu trời mùa xuân tươi sáng mà còn chỉ bước đi của thời gian: nhanh như thoi đưa. Nghĩa là thời gian mùa xuân đang trôi nhanh về điểm cuối mùa. Mặt khác, trong 2 câu thơ người đọc còn nhận ra niềm nuối tiếc thầm kín của con người. Vẻ đẹp mùa xuân còn được đặc tả cụ thể qua màu sắc của cỏ cây:"Cỏ non xanh tận chân trời/Cành lê trắng điểm một vài bông hoa"Thảm cỏ xanh làm nền cho bức tranh xuân, trên cái nền xanh tươi ấy có điểm một vài bông hoa lê trắng tạo sự hài hoà tuyệt diệu. Có cảm giác những bông hoa lê nở muộn như đem vào bức tranh xuân màu sắc tinh khôi mới mẻ và đầy sức sống. Không chỉ vậy, từ "điểm" như gợi trước mắt người đọc đường nét sống động của những bông hoa. Như vậy, Nguyễn Du đã cho chúng ta thấy một bức tranh xuân có vẻ đẹp thật thanh tú và tươi mát.
Vẻ đẹp thiên nhiên mùa xuân
Ngày xuân con én đưa thoi,
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi
Cỏ non xanh tận chân trời,
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.
Hình ảnh con én đưa thoi là một ẩn dụ nhân hóa. Dùng hình ảnh chim én bay đi bay lại trong bầu trời xuân, rất nhanh như chiếc thoi chạy đi chạy lại trên khung dệt vải không chỉ giúp người đọc hình dung cảnh mùa xuân rất đặc trưng mà còn gợi ra hình như thời gian trôi rất nhanh.
Ở câu thơ tiếp theo, tác giả tả làn ánh sáng đẹp của mùa xuân trở đi trở lại đã hơn sáu mươi ngày, đã hết tháng hai, sang tháng ba; những số từ: chín chục, ngoài sáu mươi cùng với từ đã nói lên điều ấy. Hai chữ thiều quang gợi lên màu hồng của cảnh xuân, cái ấm áp của khí xuân, cái mênh mông bao la của đất trời.
Hai câu thơ tiếp theo trở thành bức họa tuyệt tác về cảnh ngày xuân trong sáng: cỏ non xanh tận chân trời Cành lề trắng điểm một vài bông hoa. Với hai câu này, nhà thơ đã thể hiện bút pháp nghệ thuật phối sắc tài tình của mình: trên nền xanh dịu mát điểm xuyết một vài hông hoa lê trắng. Màu trắng - xanh hài hòa gơi cảm giác mênh mông mà không quạnh vắng, trong sáng mà trẻ trung, nhẹ nhàng mà thanh khiết.
