MB:
- Tả cây gì?
- Tả cây theo trình tự nào?
- Cây đó có những bộ phận nào, đặc điểm nổi bật của từng bộ phận?
- Mỗi đặc điểm (bộ phận lớn) gồm mấy chi tiết cần được tả?
- Mỗi chi tiết liên quan đến sự vật nào?
Trả lời được câu hỏi đó là học sinh nắm được đầy đủ nội dung của dàn ý.
Ví dụ với đề bài: Tả cây bàng ở sân trường em.
1. Mở bài : Giới thiệu cây bàng ở sân trường em
2. Thân bài:
* Tả theo trình tự thời gian
- Tả cây vào các mùa trong năm (gồm 4 phần lớn):
+ Mùa xuân.
+ Mùa hạ.
+ Mùa thu .
+ Mùa đông.
* Mỗi phần lớn gồm các chi tiết:
+ Mùa xuân: cành, lá, chim chóc,...
+ Mùa hạ: lá và hoa,...
+ Mùa thu: lá , quả, ...
+ Mùa đông: lá, cành cây, ...
* Các chi tiết liên quan đến sự vật: mưa xuân, nắng mùa hạ, gió mùa thu, chim chóc, ong bướm, âm thanh của tiếng chim,... Đặc biệt là con người cùng những tình cảm gắn bó với cây, sự chăm sóc bảo vệ cây, ...
3. Kết bài: Cây bàng đã đem lại cho em và các bạn cảm giác dễ chịu gì, làm đẹp cho ngôi trường như thế nào?
* Mùa xuân :
- Mưa xuân lất phất , mang theo hơi ẩm về.
- Những chồi non chi chít nhú lên, màu xanh non mơn mởn.
- Trên cành cây đã thấy bóng dáng những chú chim sau bao ngày tránh rét.
* Mùa hè :
- Ánh nắng chói chang, tiếng kêu của những chú ve.
- Lá bàng to, dày, xanh, đan xen vào nhau.
- Hoa màu trắng sữa, nhỏ li ti, kết thành từng chùm.
- Quả hình thoi kết thành từng chùm, vị chát, khi còn non vỏ màu xanh nhạt, khi chín vỏ màu vàng tươi, nhân quả bàng có vị bùi, thơm như hạt lạc.
- Thân cây to, xum xuê, trông xa như một chiếc ô khổng lồ, tán là rộng.
* Mùa thu
- Tiết trời hanh khô, thỉnh thoảng có những cơn gió heo may mang hơi rét của đất trời, từng đợt gió thổi làm cho những chiếc lá bay xào xạc.
- Những chiếc lá xanh bắt đầu chuyển sang màu vàng rồi rụng dần.
- Quả bàng đã chín, vàng ươm.
* Mùa đông
- Lá bàng rụng lả tả theo từng trận gió.
- Những lá còn sót lại ở trên cây, màu đồng hun.
- Cành cây trơ trụi, khẳng khiu, cây đứng lặng như chìm vào giấc ngủ.
Mục đích, yêu cầu
– Tái hiện lại một cách sinh động hình dáng, màu sắc, những đặc điểm của cây bàng trong sân trường.
– Đề bài không giới hạn mùa nên có thể tả cây bàng bốn mùa hoặc một mùa nào đó mà em ấn tượng nhất.
– Cần chú ý cho thấy sự gắn bó giữa cây bàng với học sinh.
Dàn bài
Mở bài: Giới thiệu cây bàng:
– Sân trường rộng, rợp mát bóng cây,… thế nhưng, gắn bó nhất vẫn là cây bàng ở góc sân.
– Cây bàng không biết trồng tự bao giờ mà đã cao ngang tầng 4 khu nhà tầng.Thân bài:
1. Tả cây bàng mùa thu:
– Cây um tùm lá, đủ màu: lá xanh thẫm, lá ngả vàng, có cái lá đỏ như màu đồng.
– Quả bàng vàng ruộm lúc lỉu trên cành, nấp giữa vòm lá ; có quả rụng lăn lóc trên mặt đất.
– Mới sau khai giảng, bài vở chưa nhiều, lũ học trò túm tụm dưới gốc cây.
2. Tả cây bàng mùa đông:
– Thân cây lộ rõ vẻ sần sùi; những cái u trên thân trơ ra.
– Cành trơ trụi lá, gầy guộc, nâu xám.
– Vài cái lá đỏ còn sót lại vẫy vẫy trong gió.
– Học trò tránh rét, đến trường vào ngay lớp học, cây bàng buồn.
3. Tả cây bàng mùa xuân:
– Gió đông ấm dần, xuân về.
– Một sáng, trên cây lấm tấm những chồi non hồng như ngọn lửa.
– Bỗng một hai hôm sau, cả cây xoè nở những cái lá non tí xíu, mơn mởn
– Rồi cả cây xanh mượt màu lá. Lũ học trò ngỡ ngàng.
4. Tả cây bàng mùa hè:
– Cây như cái ô khổng lồ, xanh um.
– Lá bàng xanh thẫm, dày; hoa bàng trắng li ti.
-Bàng ra quả.
– Học trò về nghỉ hè.
Kết bài:
– Cây bàng là bạn của học sinh.
– Sân trường và cây bàng là hình ảnh đẹp của tuổi thơ.
I. Mở bài: giới thiệu vấn đề cần đề cập
‘‘ Mùa đông áo đỏ
Mùa hạ áo xanh
Cây bàng khi mở hội
Là chim đến vây quanh...’’
Đây là lời bài hát cây bàng trường tôi, bài hát như gợi nhớ lại tuổi thơ của mỗi chúng ta khi đến trường. cây bàng như một người bạn thân yêu mỗi giờ ra chơi, mỗi lần ăn hàng, mỗi lần chơi trốn tìm,…. Bao kỉ niệm chợt ùa về, tôi vẫn nhớ như in bóng dáng cây bàng thân yêu ngày nào.
II. Thân bài
1. Tả bao quát:
- Dáng cây to, cao
- Tán cây rộng
- Cây bàng như một cụ già lom khom
2. Tả chi tiết
- Cây bàng già nua, cao lêu nghêu, rễ ăn nổi trên mặt đất.
- Thân cây lớn màu nâu, xù xì, thô ráp, nhiều mấu.
- Cành cây chĩa ngang và rất nhiều cành, tán lá gồm nhiều tầng phân từng tầng rất đẹp.
- Lá bàng lớn hơn bàn tay, mặt trên xanh đậm, mặt dưới xanh nhạt, hiện rõ những đường gân.
- Lá bàng mọc thành từng chùm. Tán cây toả rộng cho bóng mát.
- hoa bàng hình ngôi sao, nhỏ li ti, màu trắng ngà, thơm dịu.
- Trái bàng hình thoi, màu xanh, lúc chín màu vàng, có vị ngọt béo.
- Chim chóc thường làm tổ trên tán lá.
- Gốc bàng là nơi tránh nắng, vui chơi...
3. Tả cây bàng qua từng mùa:
a. Mùa xuân
- Gió đông đi qua, mùa xuân về trên những cành cây bàng
- Cây bàng lấm tấm những chồi non trông rất xinh xắn
- Bỗng một hôm cây xòe những lá non mơn mởn
- Cuối xuân là những lá bàng xanh ngắt đầy cây bàng
b. Mùa hạ
- Cây bàng xanh um lá
- Những lá bàng tỏa bóng mát che khắp nơi
- Những chú chim đua nhau làm tổ
c. Mùa thu
- Những lá cây bàng bắt đầu ngả màu: những màu sắc vô cùng vui mắc, nào là lá xanh, lá nâu, lá vàng,…
- Quả bàng vàng ruộm lúc lỉu trên cành, nấp sau những vòm lá đủ màu ; có quả rụng lăn lóc trên mặt đất
d. Mùa đông
- Thân cây lộ rõ vẻ sần sùi; những cái u trên thân trơ ra với cái gió đông lạnh lẽo
- Cành bàng trơ trụi lá, gầy guộc, nâu xám
- Chỉ còn vài lá bàng trơ trọi còn sốt lại
III. Kết bài
- Nêu cảm nghĩ của em về cây bàng
- Nó đã gắng bó như thế nào với em trong tuổi thơ
