I) Giới thiệu vấn đề cần nghị luận:
Martin Luther King – nhà hoạt động nhân quyền Mỹ gốc Phi, người đã đoạt giải Nobel về hòa bình năm 1964 có cho rằng: "Trong thế giới này, chúng ta không chỉ xót xa vì những hành động và lời nói của người xấu mà còn cả vì sự im lặng đáng sợ của người tốt". Đó là ý kiến đáng để cho chúng ta suy nghĩ rất nhiều, về sự tốt xấu trong ứng xử của cuộc sống hàng ngày.
II Giải thích khái niệm:
- Kẻ xấu: theo quan niệm thông thường của xã hội: Là những kẻ độc ác tàn nhẫn, không có tình yêu thương đối với con người, những kẻ ích kỉ và muốn làm hại người khác, có những lời nói hành động làm tổn hại đến những người xung quanh.
- Người tốt: là những con người không độc ác, không ích kỉ, những con người nhân hậu, bao dung, những con người có tấm lòng độ lượng nhân từ, những con người dễ động lòng trắc ẩn với người khác, những con người không làm hại đến những người xung quanh mình.
III) Lý giải vấn đề :
- Lương tri của chúng ta xót xa ở đây chính là lý giải cái thái độ, phản ứng của chúng ta, sự phẫn nộ, bất bình, đau xót ... về những lời nói : gièm pha, đố kị, không được kiểm chứng, hành động
- Lời nói gièm pha, đố kị, vô trách nhiệm.( Ví dụ những coment vô trách nhiệm …)
- Hành động: Côn đồ, xấu xa, vụ lợi, bất chấp luân thường đạo lý, bất chấp pháp luật…
- Vì sự im lặng của những người tốt:
+ Theo nghĩa đen: Nghĩ mình như vậy là khôn ngoan, không thể hiện thái độ của mình, không có lời nói nào bênh vực cho những người yếu đuối, không có lời nói nào để phản đối những kẻ xấu xa, những hành động côn đồ, những hành vi vụ lợi bất chấp luân thường đạo lý hay pháp luật. Không phát ngôn.
+ Theo nghĩa bóng: Thực ra những con người họ rất nhân hậu, họ không làm tổn thương ai cả, thấy người khác bị kẻ xấu làm tổn hại, xúc phạm đến nhân phẩm, thân thể hay quyền lợi bởi những hành động, lời nói đố kị, vô trách nhiệm. Không tỏ thái độ, tỏ ra thờ ơ vô cảm, bàng quan.
- Bởi lời nói hành động của kẻ xấu làm tổn hại đến con người, đến cộng đồng người lương thiện, và trật tự xã hội.
- Bởi sự im lặng ấy là cách dung túng cho cái xấu, kẻ xấu, đó là một cách làm tổn hại đến những con người trong xã hội.
IV) Hậu quả của thái độ im lặng đáng sợ của những người tốt:
- Cái ác sẽ lộng hành trong xã hội, cái thiện sẽ mất dần lòng tin.
- Cái thiện sẽ mất niềm tin vào cuộc đời, những người yếu đuối bất hạnh, yếu đuối sẽ không được bênh vực, che chở, không được bảo vệ che chở.
- Cái chân lý không được khẳng định, không được bảo vệ ( dẫn chứng: Bao nhiêu vụ bị ép cung, bao nhiêu án oan đăng trên báo..).
- Con người trở nên vô cảm.
V) Nguyên nhân thờ ơ vô cảm của người tốt:
- Ích kỉ, hèn nhát.
- Quan niệm về người tốt: Không phải chỉ làm những điều xấu, tổn hại đến người khác mới là người xấu, không phải chỉ có những lời nói, hành động có hại cho mọi người, và xã hội mới là kẻ xấu mà những người im lặng cho kẻ xấu cũng là cách dung túng cho cái xấu, làm cho cái thiện, cái đẹp làm tổn hại. Và như vậy họ cũng không xứng đáng là người tốt đích thực.
- Những phẩm chất cần có của người tốt: Vị tha, dũng cảm, trung thực.
VI) Bài học:
- Hiểu sâu sắc căn bệnh thờ ơ vô cảm.
- Cần phải rèn cách sống tích cực nhân hậu, sự trung thực dũng cảm để cuộc sống này tốt đẹp hơn.
Sống trong một xã hội công nghệ phát triển nhanh chóng cùng với tốc độ chóng mặt của nền kinh tế, con người có những xu hướng dần thoái trào về nhân cách. Sự ích kỷ, vị kỷ, vô tâm, lòng tham con người ngày càng được đẩy lên. Những tính cách, những nét đẹp trong văn hóa ứng xử ngày càng lu mờ dần trước sự ích kỷ ấy. Matin Luthern King đã từng có một câu nói bất hủ: "Trong thế giới này chúng ta không chỉ xót xa vì những hành động và lời nói của người xấu mà còn cả vì sự im lặng đáng sợ của người tốt". Như thế nào là sự im lặng của người tốt và tại sao nó lại đáng sợ, đáng sợ trong trường hợp nào? Tôi sẽ nói cho các bạn hiểu ngay bây giờ.
Hai từ "im lặng" đã không còn xa lạ đối với bất kỳ ai. "Im lặng" là một trạng thái tĩnh của con người. Ở trạng thái này, con người chúng ta không có bất cứ một phản ứng, hành động, lời nói, bất cứ động thái nào cả. "Im lặng" là lúc cơ thể về trạng thái không hành động mặc dù não bộ, tinh thần vẫn hoàn toàn tỉnh táo và có thể đánh giá được những sự việc xảy ra xung quanh mình. Nhưng tuyệt nhiên những nhận xét, đánh giá đó chỉ ở trong suy nghĩ mà không thể hiện ra bên ngoài cho người khác biết được. Trong cuộc sống luôn tồn tại người xấu và người tốt. Điều này là một sự tất yếu khách quan của xã hội. Luôn có những người xấu bên cạnh người tốt. Có lẽ không cần phải giải thích như thế nào là người xấu và như thế nào là người tốt nữa. Bởi mọi người ai cũng có thể hình dung được trong tâm trí của mình rồi. Sự im lặng của người tốt chính là thái độ thờ ơ, không phản ứng, không ý kiến đánh giá bình luận nào trước những hành vi xấu, tiêu cực, tội ác, điều chướng tai gai mắt của người xấu. Sự im lặng của họ là không cần thiết trong những trường hợp này. Tôi có thể lấy một ví dụ dễ hiểu cho mọi người. Chắc hẳn các bạn đã từng xem, từng nghe một đoạn video nói về việc một anh chàng thanh niên bị móc túi trên xe buýt. Điều đáng nói ở đây là khi anh ta phát hiện ra mình bị mất đồ, anh ta chỉ kêu lên: "Anh ơi, em không có tiền đâu, anh cho em xin lại bằng lái xe". Anh thanh niên cứ liên tục nhắc lại câu nói đó. Nhưng tuyệt nhiên không ai lên tiếng. Mặc dù ở trên xe có nhiều người biết ai là tên trộm. Nhưng không ai lên tiếng nói bất cứ một lời nào. Họ chỉ nhìn anh với con mắt thể hiện thái độ khác nhau. Hàng chụ con mắt chỉ nhìn anh không nói một lời. Tôi dám cá với bạn rằng trong số họ chắc chắn có người tốt, không những thế còn nhiều người tốt. Nhưng họ cũng không lên tiếng. Hay một ví dụ khác. Một tai nạn thảm khốc đã xảy ra với một ông lão. Nhưng trong tai nạn đó còn có cháu của ông khoảng chừng 2 tuổi. Tai nạn vừa xảy ra, mọi người đổ xô vào nhìn ngắm. Đứa trẻ vẫn thở, người ông đang cố gắng cầu cứu cho đứa cháu bé nhỏ của mình. Nhưng không một ai lên tiếng, khoongmootj ai gọi xe cứu thương. Họ chỉ xúm lại nhìn ông lão kiệt sức ngất đi. Trong số họ chắc chăn có người tốt. Nhưng tại sao họ lại không lên tiếng hay có bất kỳ một hành động giúp đỡ nào? Và đây cũng chính là sự đáng sợ mà tôi uốn nói đến. Họ là người tốt. Vâng họ là người tốt, có trình độ văn hóa, có nhận thức đúng đắn, không làm những điều phạm pháp. Nhưng họ không biết cách giúp đỡ người khác khi cần, không biết lên tiếng khi có cơ hội. Liệu như vậy học đã thực sự tốt? Hay chỉ là tốt trong tiềm thức, trong trí tưởng tượng, tự mình đánh giá mà ra?
Sự im lặng ấy có rất nhiều nguyên nhân để dẫn tới. Cả về mặt chủ quan và khách quan đều có. Nói về mặt chủ quan, sự im lặng ấy có thể do tâm lý của họ. Đã từng rất nhiều lần họ lên tiếng hành động nhưng không đạt được hiệu quả mà còn có tác động ngược lại. Nên dần dần, họ nghĩ cứ im lặng thì tốt hơn. Và thế là sự im lặng xuất hiện và trở thành cố hữu. Trường hợp này xảy ra đối với rất nhiều người và cũng là diễn biến tâm lý hết sức tự nhiên. Việc tốt mà họ làm nhưng không nhận được sự ủng hộ của số đông mọi người tạo một rào cản rất lớn cho việc phát triển những hành động đó. Còn yếu tố khách quan nổi bật nhất có thể nhắc đến là cuộc sống xô bồ, quá nhanh hiện nay. Mọi người phải làm việc với tần suất lớn đến nỗi mà không để ý những gì diễn ra xung quanh mình. Dần dần họ chỉ còn nghĩ đến lợi ích của mình. Họ ích kỷ, thiếu lòng vị tha, không quan tâm đến những người xung quanh. Nên khi đứng trước một sự việc không liên quan đến mình, họ chỉ thờ ơ coi như mình chưa từng thấy. Sự im lặng của người tốt có thể không gây hại gì nhưng đó là sự đồng thuận ngầm cho những hành vi sai trái của kẻ xấu. Và chính vì thế mà những kẻ xấu ngày càng lộng hành. Có thể lúc này bạn không phải là người bị hại, người cần sự giúp đỡ. Nhưng không ai nói trước được tương lai. Có thể một lúc nào đó chính bạn sẽ tự hại chính bản thân mình về sự im lặng ấy. Do vậy, những biện pháp nhằm khích lệ sự hành động, lên tiếng để bảo vệ cho những điều tốt đẹp luôn là cần thiết. Bởi lùi bước cho cái xấu cũng là tội ác. Sự im lặng không trực tếp gây ra tội ác nhưng lại gián tiếp đồng thuận với nó. Chính vì vậy, chúng ta, những con người có đầy đủ điều kiện để trở thành những người tốt trong một xã hội văn minh, đừng im lặng, hãy đưa ra những ý kiến của mình, hãy hành động những gì mà lý trí mách bảo, hãy bỏ tư tưởng im lặng trước bất cứ mọi việc xung quanh mình. Để có thể giúp cho cuộc sống của chúng ta ngày càng bình yên và văn minh hơn.
Sự im lặng của người tốt luôn là một rào cản lớn đối với sự phát triển của xã hội. Im lặng trước nhũng hành động xấu là đồng thuận với nó. Im lặng trước nhữn việc xảy ra xung quanh mình là thờ ơ, bất cần. Như vậy, dù là im lặng trong tình huống hoàn cảnh nào cũng đem lại hậu quả. Vì thế mà nó mới đáng sợ như lời mà nhà nhân quyền Mĩ gốc Phi Matin Luthern King đã nói.
Sống trong một xã hội công nghệ phát triển nhanh chóng cùng với tốc độ chóng mặt của nền kinh tế, con người có những xu hướng dần thoái trào về nhân cách. Sự ích kỷ, vị kỷ, vô tâm, lòng tham con người ngày càng được đẩy lên. Những tính cách, những nét đẹp trong văn hóa ứng xử ngày càng lu mờ dần trước sự ích kỷ ấy. Matin Luthern King đã từng có một câu nói bất hủ: "Trong thế giới này chúng ta không chỉ xót xa vì những hành động và lời nói của người xấu mà còn cả vì sự im lặng đáng sợ của người tốt". Như thế nào là sự im lặng của người tốt và tại sao nó lại đáng sợ, đáng sợ trong trường hợp nào? Tôi sẽ nói cho các bạn hiểu ngay bây giờ.
Bàn về sự im lặng đáng sợ của người tốt
Hai từ "im lặng" đã không còn xa lạ đối với bất kỳ ai. "Im lặng" là một trạng thái tĩnh của con người. Ở trạng thái này, con người chúng ta không có bất cứ một phản ứng, hành động, lời nói, bất cứ động thái nào cả. "Im lặng" là lúc cơ thể về trạng thái không hành động mặc dù não bộ, tinh thần vẫn hoàn toàn tỉnh táo và có thể đánh giá được những sự việc xảy ra xung quanh mình. Nhưng tuyệt nhiên những nhận xét, đánh giá đó chỉ ở trong suy nghĩ mà không thể hiện ra bên ngoài cho người khác biết được. Trong cuộc sống luôn tồn tại người xấu và người tốt. Điều này là một sự tất yếu khách quan của xã hội. Luôn có những người xấu bên cạnh người tốt. Có lẽ không cần phải giải thích như thế nào là người xấu và như thế nào là người tốt nữa. Bởi mọi người ai cũng có thể hình dung được trong tâm trí của mình rồi. Sự im lặng của người tốt chính là thái độ thờ ơ, không phản ứng, không ý kiến đánh giá bình luận nào trước những hành vi xấu, tiêu cực, tội ác, điều chướng tai gai mắt của người xấu. Sự im lặng của họ là không cần thiết trong những trường hợp này. Tôi có thể lấy một ví dụ dễ hiểu cho mọi người. Chắc hẳn các bạn đã từng xem, từng nghe một đoạn video nói về việc một anh chàng thanh niên bị móc túi trên xe buýt. Điều đáng nói ở đây là khi anh ta phát hiện ra mình bị mất đồ, anh ta chỉ kêu lên: "Anh ơi, em không có tiền đâu, anh cho em xin lại bằng lái xe". Anh thanh niên cứ liên tục nhắc lại câu nói đó. Nhưng tuyệt nhiên không ai lên tiếng. Mặc dù ở trên xe có nhiều người biết ai là tên trộm. Nhưng không ai lên tiếng nói bất cứ một lời nào. Họ chỉ nhìn anh với con mắt thể hiện thái độ khác nhau. Hàng chụ con mắt chỉ nhìn anh không nói một lời. Tôi dám cá với bạn rằng trong số họ chắc chắn có người tốt, không những thế còn nhiều người tốt. Nhưng họ cũng không lên tiếng. Hay một ví dụ khác. Một tai nạn thảm khốc đã xảy ra với một ông lão. Nhưng trong tai nạn đó còn có cháu của ông khoảng chừng 2 tuổi. Tai nạn vừa xảy ra, mọi người đổ xô vào nhìn ngắm. Đứa trẻ vẫn thở, người ông đang cố gắng cầu cứu cho đứa cháu bé nhỏ của mình. Nhưng không một ai lên tiếng, khoongmootj ai gọi xe cứu thương. Họ chỉ xúm lại nhìn ông lão kiệt sức ngất đi. Trong số họ chắc chăn có người tốt. Nhưng tại sao họ lại không lên tiếng hay có bất kỳ một hành động giúp đỡ nào? Và đây cũng chính là sự đáng sợ mà tôi uốn nói đến. Họ là người tốt. Vâng họ là người tốt, có trình độ văn hóa, có nhận thức đúng đắn, không làm những điều phạm pháp. Nhưng họ không biết cách giúp đỡ người khác khi cần, không biết lên tiếng khi có cơ hội. Liệu như vậy học đã thực sự tốt? Hay chỉ là tốt trong tiềm thức, trong trí tưởng tượng, tự mình đánh giá mà ra?
Sự im lặng ấy có rất nhiều nguyên nhân để dẫn tới. Cả về mặt chủ quan và khách quan đều có. Nói về mặt chủ quan, sự im lặng ấy có thể do tâm lý của họ. Đã từng rất nhiều lần họ lên tiếng hành động nhưng không đạt được hiệu quả mà còn có tác động ngược lại. Nên dần dần, họ nghĩ cứ im lặng thì tốt hơn. Và thế là sự im lặng xuất hiện và trở thành cố hữu. Trường hợp này xảy ra đối với rất nhiều người và cũng là diễn biến tâm lý hết sức tự nhiên. Việc tốt mà họ làm nhưng không nhận được sự ủng hộ của số đông mọi người tạo một rào cản rất lớn cho việc phát triển những hành động đó. Còn yếu tố khách quan nổi bật nhất có thể nhắc đến là cuộc sống xô bồ, quá nhanh hiện nay. Mọi người phải làm việc với tần suất lớn đến nỗi mà không để ý những gì diễn ra xung quanh mình. Dần dần họ chỉ còn nghĩ đến lợi ích của mình. Họ ích kỷ, thiếu lòng vị tha, không quan tâm đến những người xung quanh. Nên khi đứng trước một sự việc không liên quan đến mình, họ chỉ thờ ơ coi như mình chưa từng thấy. Sự im lặng của người tốt có thể không gây hại gì nhưng đó là sự đồng thuận ngầm cho những hành vi sai trái của kẻ xấu. Và chính vì thế mà những kẻ xấu ngày càng lộng hành. Có thể lúc này bạn không phải là người bị hại, người cần sự giúp đỡ. Nhưng không ai nói trước được tương lai. Có thể một lúc nào đó chính bạn sẽ tự hại chính bản thân mình về sự im lặng ấy. Do vậy, những biện pháp nhằm khích lệ sự hành động, lên tiếng để bảo vệ cho những điều tốt đẹp luôn là cần thiết. Bởi lùi bước cho cái xấu cũng là tội ác. Sự im lặng không trực tếp gây ra tội ác nhưng lại gián tiếp đồng thuận với nó. Chính vì vậy, chúng ta, những con người có đầy đủ điều kiện để trở thành những người tốt trong một xã hội văn minh, đừng im lặng, hãy đưa ra những ý kiến của mình, hãy hành động những gì mà lý trí mách bảo, hãy bỏ tư tưởng im lặng trước bất cứ mọi việc xung quanh mình. Để có thể giúp cho cuộc sống của chúng ta ngày càng bình yên và văn minh hơn.
Sự im lặng của người tốt luôn là một rào cản lớn đối với sự phát triển của xã hội. Im lặng trước nhũng hành động xấu là đồng thuận với nó. Im lặng trước nhữn việc xảy ra xung quanh mình là thờ ơ, bất cần. Như vậy, dù là im lặng trong tình huống hoàn cảnh nào cũng đem lại hậu quả. Vì thế mà nó mới đáng sợ như lời mà nhà nhân quyền Mĩ gốc Phi Matin Luthern King đã nói.
Trong thời đại hôm nay, khi các thông tin được cập nhật liên tục, những tin tức nổi bật luôn được đưa lên các trang nhất của mạng xã hội. Có những việc tốt, gương sáng về lòng quảng đại của những nhà hảo tâm đáng để chúng ta trân trọng và học theo. Bên cạnh đó, cũng không thiếu sự kiện chém giết lẫn nhau, gian dối, lừa bịp để mưa cầu ích lợi cho bản thân. Giới trẻ ngày nay còn truyền tai nhau câu nói: “thời đại hôm nay mọi thứ đều giả chỉ có gian dối là có thật”. Không phải vô tình mà giới trẻ nói lên câu nói này. Nếu nhìn vào thực tế của cuộc sống hôm nay, ở lãnh vực nào ta cũng thấy đồ giả tràn lan: bằng cấp giả, thức ăn giả, tem giả, hàng hóa giả. Phác họa sơ qua về “bức tranh muôn màu” của xã hội hôm nay để thấy rằng có vẻ như: xã hội càng văn minh thì con người càng sống trong sợ hãi. Nếu người ta sợ những hành động và lời nói của những người xấu, đó là lẽ thường tình theo bản năng tự vệ của con người. Ngay cả những người tốt người ta cũng sợ. Họ sợ hãi về sự im lặng, dửng dưng của lòng mình. Vì thế, chúng ta không lấy làm ngạc nhiên khi M. L. King một người Mỹ gốc Phi đã dành trọn cuộc đời mình để bảo vệ quyền của con người khi nói lên nỗi lòng của mình rằng: “Trong thế giới này, chúng ta xót xa không chỉ vì lời nói và hành động của những kẻ xấu mà con vì sự im lặng đáng sợ của người tốt.” Vậy khẳng định của ông có đúng với thực tế của cuộc sống ngày hôm nay không hay chỉ là một cảm nhận riêng tư của bản thân ông về cuộc sống của con người đương thời?
Có thể nói con người luôn bị chi phối bởi hai yêu tố nội tại và ngoại tại. Yếu tố ngoại tại là những hành động, việc làm bên ngoài mắt ta có thể thấy, tai ta có thể nghe. Còn yếu tố nội tại là những cung bậc, những cảm xúc bên trong mà người đối diện không thể biết và cảm nhận. Nói thế không có nghĩa hai yếu tố này tách biệt biệt, không liên quan đến nhau. Ngược lại, chúng luôn song hành cùng nhau và đều hành động theo sự điều khiển của lý trí. Ví dụ, chúng ta có thể đang làm việc chân tay nhưng trong lòng vẫn có thể hồi tưởng ở quá khứ và ước mơ về tương lai. Nói lên như thế để thấy rằng: việc nhìn nhận, đánh giá một con người qua những hành động bên ngoài để biết người đó là tốt hay xấu thì không đảm bảo. Còn sự im lặng vô cớ của một ai đó đôi khi làm cho chúng ta sợ hãi, vì họ không có một phản ứng nào để có thể quan sát cũng như hiểu được tâm tính của họ, cũng đôi khi sự im lặng của họ là dấu chỉ về mặt bằng chung của một xã hội văn minh hay suy đồi.
Như đã nói, con người được chi phối bởi hai yếu tố bên trong và bên ngoài. Đôi khi hai yếu tố này làm cho con người sợ hãi và rơi vào một bế tắc. Nếu những nỗi sợ hãi thuộc về yếu tố ngoại tại thì ta có thể biết và có thể tìm cách để giảm thiểu những hậu quả mà nỗi sợ hãi này mang lại. Chúng ta lưu thông ngoài đường phố sợ những thanh niên chạy xe lạng lách, đánh võng va chạm vào và gây ra tai nạn, có thể không tham gia giao thông để bớt sợ hãi, thay vì lưu thông bằng xe máy ta có thể đi xe buýt để tránh đi những rủi ro có thể. Ra đường sợ những tên chuyên móc túi, để giám bớt những âu lo này ta có thể không mang tư trang và tiền bạc lúc ra đường. Để tránh mầm mống của bệnh ung thư do tác dụng phụ ở các chất kích thích có trong rau – củ – quả, thay vì mua ở ven đường ta có thể tự trồng lấy hoặc vào các siêu thị để mua, vì độ an toàn của chúng sẽ cao hơn. Để không trở thành nạn nhân trước những lời “mật ngọt rót vào tai” của những kẻ chuyên lừa bịp, cần phải tỉnh táo trước trước những món hàng không rõ nguồn gốc, chưa qua kiểm nghiệm, đừng vì “thấy rẻ mà ham”. Tất cả những hành động của một số thanh niên chạy xe lạng lách, đánh võng, những tên cướp đường phố, những người chỉ biết kiếm tư lợi cho bản thân, bất chấp luân thường, đạo lý và những kẻ dùng lời nói để đi lừa người khác làm cho chúng ta đôi khi dầu muốn hay không muốn cũng phải thu mình vào trong cái “vỏ bọc an toàn” theo quan niệm và suy nghĩ chủ quan của mình. Vì thế, con đường mình đi cứ bế tắc, phía cuối đường hầm tưởng chừng như vẫn là một bầu trời u ám. Đó là hệ lụy của những hành động cũng như lời nói của những kẻ xấu làm cho chúng ta không khỏi tránh những nỗi xót xa về cuộc đời. Còn sự im lặng của những người tốt liệu có đáng sợ và làm cho chúng ta phải thu mình tự vệ để giành lấy quyền của lương tâm và làm chủ chính cuộc sống của mình hay không?
Cách đây không lâu, cư dân mạng truyền tay nhau một đoạn clip tại một bến xe buýt ở Hà Nội. Nhân vật trong clip là một thanh niên gầy gò, gương mặt vô cùng khắc khổ, đã bị kẻ gian lấy cắp chiếc ví. Dẫu rằng, chiếc ví ấy không hề có tiền mà chỉ có một giấy phép lái xe, nhưng giấy phép lái xe này lại là một vật vô cùng có giá trị với người thanh niên ấy nên anh ta thảm thiết nhìn ra xung quanh van nài kẻ trộm: “Cho em xin… không có tiền đâu, chỉ có bằng lái xe thôi…”. Vậy mà trướchoàn cảnh đáng thương của anh thanh niên, không ai dám lên tiếng, không ai hỏi han hay có ý giúp đỡ người đàn ông tội nghiệp. Câu chuyện này để lại trong tôi nhiều suy nghĩ, suy nghĩ về cách sống và thái độ ứng xử của con người trong xã hội hiện nay. Cũng bàn về vấn đề này, Martin Luther King - nhà hoạt động nhân quyền Mĩ gốc Phi, từng đoạt giải Nobel Hòa Bình năm 1964, cho rằng: “Trong thế giới này, chúng ta không chỉ xót xa trước lời nói và hành động của kẻ xấu mà còn cả vì sự im lặng đến đáng sợ của người tốt”.
Con người sinh ra và lớn lên, họ luôn đối diện với nhiều cung bậc cảm xúc, nhiều trạng thái khác nhau trong cuộc sống. Xót xa là một cảm giác đau đớn, nuối tiếc vô cùng sâu sắc. Còn im lặng tức là không có hành động hay phản ứng cụ thể trước những tình huống, sự việc đáng lẽ cần có thái độ, có phản ứng. Sự im lặng ấy trở nên đáng sợ khi nó là một biểu hiện bất thường trong cách ứng xử của con người có thể gây ra cảm giác bất an cho người khác. Thực tế, chúng ta sống trong một xã hội luôn tồn tại hai loại người: kẻ xấu là người kém đạo đức, đáng khinh ghét, có thể gây hại, mang lại những điều không hay. Lời nói và hành động của họ đều không phù hợp với các quy tắc chuẩn mực đạo đức, làm tổn thương người khác và có những tác động tiêu cực đến xã hội. Ngược lại, người tốt luôn có những biểu hiện đáng quý về tư cách đạo đức, về thái độ hành vi trong các mối quan hệ và được mọi người đánh giá cao. Như vậy, thông qua câu nói của mình, Martin Luther King muốn gửi gắm tới người đọc một thông điệp sâu sắc: Nỗi đau đớn nuối tiếc do những lời nói và hành động của người xấu không xót xa bằng việc người tốt không có hành động thái độ hay bất kì phản ứng nào trước việc làm sai trái ấy.
Khi còn nhỏ, ta không mấy khi quan tâm đến những thứ xung quanh mình mà chỉ thường quan tâm tới chính bản thân: Hôm nay sẽ được ăn món gì, sẽ học gì, sẽ cóphim hoạt hình gì, có truyện tranh gì sắp ra… Lớn lên một chút, bước vào tuổi biết nghĩ, ta thấy bạn bè quay cóp trong giờ kiểm tra trong khi chính mình phải học cật lực, ta thấy bãi gửi xe gần trường thu 3.000 đồng một chiếc xe đạp trong khi đó quy định là 2.000 đồng. Rồi ta còn thấy người ta vượt đèn đỏ, lượn lách đánh võng, thấy đám côn đồ dối trá, lừa lọc bà cụ bán nước ven đường. Chứng kiến những hành động như thế, thử hỏi ai mà không bất bình? Bởi lẽ, những hành động ấy là biểu hiện của sự thấp kém về nhận thức và ý thức, nó gây ra những tổn thất cả về vật chất và tinh thần cho mọi người và xã hội. Hơn thế nữa, sự tồn tại của những lời nói và hành động của kẻ xấu cũng là biểu hiện của sự bất ổn của xã hội ở một mức độ nhất định.
Xót xa trước hành động của người xấu là lẽ tất nhiên. Nhưng tại sao chúng ta lại xót xa hơn trước sự im lặng đến đáng sợ của người tốt? Trong suy nghĩ của mọi người, người tốt luôn có tư cách đạo đức, có khả năng và trách nhiệm trong việc thực hiện những hành vi đem lại lợi ích cho cộng đồng xã hội. Với phẩm chấtvốn có ấy, họ không thể nào không có phản ứng trước cái xấu, cái tiêu cực, những điều “chướng tai gai mắt” trong xã hội. Vậy nên, thái độ im lặng của họ chính là một biểu hiện bất thường. Sự im lặng ấy xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Họ im lặng bởi họ bất lực khi thấy phản ứng của mình không hề có hiệu quả. Họ im lặng khi cảm thấy cô độc, lạc lõng vì những việc tốt mình làm không nhận được sự ủng hộ của số đông. Chăm lo làm kinh tế khiến đời sống khá giả, nhưng mê mải quá nhiều lại đẩy người ta ra xa nhau hơn, lo cho lợi ích của mình hơn là lợi ích người khác.
Có rất ít người sẽ la lên khi thấy một tên trộm đang trộm xe trên vỉa hè hay đứng ra bênh vực nạn
nhân trong một vụ va chạm trên đường phố - nhất là kẻ gây sự lại là đám côn đồ, lưu manh. Người tốt im lặng khi họ mất niềm tin, khi họ thấy kết quả của những lời nói, hành động xuất phát từ lương tâm và trách nhiệm lại trở thành sự coi nhẹ, chế nhạo của người khác, thậm chí còngây ra những tổn thương không đáng có cho chính họ.
Quay trở lại câu chuyện của anh thanh niên trên chuyến xe buýt không ít người cảm thấy buồn và xót xa. Xung quanh đó có rất nhiều người đang chờ xe, nhưng đáp lại lời khẩn cầu của anh thanh niên là sự im lặng. Cuối cùng người đàn ông bơ vơ đành phải bước đi với gương mặt tuyệt vọng. Rõ ràng, muốn bắt tên trộm kia không phải là chuyện khó. Tài xế đóng cửa xe lại, yêu cầu tất cả mọi người bảo quản hành lí, gọi điện cho cơ quan chức năng khám xét từng người. Nhưng sao không ai dám lên tiếng? Phải chăng chúng ta không dám bênh vực người lương thiện, phải chăng nỗi sợ hãi cái xấu, cái ác đang giết chết dần lương tâm chúng ta? Xét cho cùng, im lặng vì bất kì lí do nào đi nữa thì đó cũng là biểu hiện của sự tha hóa ở mỗi cá nhân và cho thấy dấu hiệu bất ổn của xã hội. Nói cách khác, khi người tốt im lặng là khi xã hội đang đứng trên bờ vực của sự phá sản những giá trị tinh thần.
Vậy làm thế nào để người tốt không im lặng nữa? Hãy trao quyền và khuyến khích người tốt cất lên tiếng nói của mình bằng cách lắng nghe tiếp thu ý kiến và sẵn sàng sửa đổi theo những ý kiến đóng góp đúng đắn của họ. Hãy đưa ra những chính sách bảo vệ để tránh tối đa những tổn thất mỗi khi người tốt cất tiếng nói.Chúng ta không phải lúc nào cũng có thể đứng lên bảo vệ chính nghĩa, ủng hộ cái tốt điều hay, bởi có thể cá nhân ấy không đủ sức mạnh. Nhưng không có nghĩa chúng ta phải thỏa hiệp với cái xấu, cái ác. Bởi ngay cả khi không đủ sức mạnh để thay đổi nó, ta vẫn luôn có đủ quyết tâm để không đồng tình và không bị nó lôi kéo. Chúng ta đang sống trong một xã hội mà những mối quan hệ với cộng đồng đã trở nên không thể thiếu. Không ai có thể đơn độc trong cuộc sống được, vì vậy, trong quá trình đấu tranh chống lại cái ác, cần xây dựng những hiệp hội của những người cùng chí hướng mục đích để phấn đấu cho sự phát triển chung của xã hội, để người tốt có chỗ đứng và điểm tựa. Khi đó họ sẽ không ngần ngại bày tỏ ý kiến quan điểm của mình. Tất cả những gì chúng ta cần làm là sống dũng cảm, là làm những điều tốt đẹp cho cuộc sống, và để nó tự nhân bản.
Ý kiến của Martin Luther King là một lời cảnh báo nghiêm khắc để cảnh tỉnh con người trước nguy cơ về sự băng hoại của những giá trị tinh thần, biểu hiện những hành vi ứng xử của con người trong đời sống. Có người đã nói: “Lùi bước cho cái xấu cũng là một tội ác”. Hãy nhớ rằng, cái xấu chỉ mạnh khi nó thấy cái tốt dường như đồng tình với nó. Và nó sẽ bị rút hết không khí và tắt thở khi chúng ta nhìn nó với ánh mắt khinh miệt và xa lánh. Đây là một ý kiến thể hiện tinh thần trách nhiệm đối với sự phát triển chung của toàn xã hội. Đó cũng là một thái độ đúng, tích cực, xuất phát từ nhận thức về yêu cầu đối với hành vi của con người trong một xã hội tiến bộ, nhân văn. Khi đơn độc một mình, người tốt sẽ trở nên yếu đuối, nhu nhược và thất bại cay đắng. Họ chỉ đủ mạnh khi họ kết nối với nhau trong một tập thể, trong một xã hội biết coi trọng giá trị nhân văn đích thực của con người. Trước sự im lặng của người tốt, xót xa là điều khó tránh song điều đó là chưa đủ mà ta còn phải hành động, phải có những giải pháp tích cực để thay đổi hiện trạng đó trong mỗi cá nhân con người và toàn xã hội.
Mỗi chúng ta luôn mong muốn xây dựng một xã hội ngày càng tốt đẹp hơn, mà ở đó con người được sống trong yên vui hạnh phúc. Hãy coi câu nói của Martin Luther King là một bài học, hãy xắn tay áo lên và hành động ngay từ hôm nay, bắt đầu từ những việc nhỏ bé nhất mà chúng ta có thể. Tôi tin rằng điều đó không phụ thuộc vào tuổi tác, mạnh yếu hay giàu nghèo, mà bất kì ai cũng làm được. Đừng bao giờ thỏa hiệp và làm ngơ trước cái xấu, bạn nhé!
Martin Luther King từng nói: “Trong thế giới này, chúng ta không chí xót xa vì những hành động và lời nói của người vấu mà còn cả vì sự im lặng đáng sợ của người tốt”. Câu nói gọi mở trong ta những suy nghĩ vè cách hành xử của con người.
“Thế giới này” được hiểu là thế giới của con người, ở đó con người tồn tại với những mối quan hệ đời sống. Con người giao tiếp, tác động tới nhau. Quy luật đời sống là sự cạnh tranh, ganh đua, vì nhu cầu tồn tại, nhu cầu sống của mỗi người. Từ đây xuất hiện sự tồn tại không tránh khỏi của “hành động và lời nói của người xấu”. “Hành động và ìời nói của người xấu” có thể hiểu là những hành động, lời nói nhằm thực hiện mục đích xấu, gây ảnh hưởng xấu, làm tổn hại đến người khác, đến một cá nhân hoặc một cộng đồng, tập thể. Bên cạnh “những lời nói và hành động của người xấu” ta còn thấy tồn tại cả “sự im lặng đáng sợ của người tốt”. “Người tốt” mà Martin Luther King nói ở đây là người không làm điều xấu, điều ác, họ là người ngoài cuộc, không can dự vào mối quan hệ của người khác. Nhưng liệu rằng thái độ “im lặng” của họ có thực sự là đúng đắn?
“Sự im lặng đáng sợ” có thể hiểu là sự im lặng trước một hành động, lời nói xấu gây tổn thương tới đối tượng mà nó tác động. Cảm giác “xót xa” được gắn với cả hai vế “hành động và lời nói của người xấu” và “sự im lặng đáng sợ của người tốt” trong câu nói, đã ngầm đánh giá đồng nhất cả hai hành vi này.
“Xót xa vì những hành động và lời nói của người xấu”, đây là cách cư xử thường thấy, không có gì đặc biệt bởi con người cùng tồn tại, chung sống trên Trái Đất, ai cũng có quyền, có nhu cầu sống tốt, thoả mãn bản thân. Đó là quyền lợi bình đẳng, vì vậy bất cứ hành động, lời nói nào gây tổn hại tới người khác, những hành động xấu, lời nói xấu đều đáng lên án, tẩy chay, và gây cho người khác cảm giác xót xa.
Nhưng đều đáng lưu ý, lưu tâm ở đây chính là “sự im lặng đáng sợ cửa người tốt”. Tại sao nó cũng gây trong ta cảm giác “xót xa”? Khi phải chứng kiến một điều xấu, điều ác con người theo tâm lí chung thường có ý tránh né, bao biện “Đó đâu phải chuyện của mình?” mà lẩn tránh, dửng dưng. Nhưng chính thái độ đó lại có thể là mầm mống của điều xấu. điều ác. Là cái nguyên cớ sâu xa khiến điều xấu, điều ác được lộng hành, để rồi từ đây tiếp tục những nỗi đau của người bị hại. Đây là hành vì đồng nghĩa với việc bao che dung túng tội ác. Chợt nhớ về sự kiện đã được thời sự đưa tin không lâu, sự kiện em Vũ Thị Bình bị đái xử tàn bạo, bị đánh đập chà đạp bởi hai vợ chồng người hàng cơm. Dư luận khi đứng trước hành vi bạo hành trẻ em thì lên án gay gắt đối với hai vợ chồng người hàng cơm nhưng có ai thấy rằng chính sự im lặng của người xung quanh cũng là hành vi ngấm ngầm gây tốn hại đến em Bình. Em Bình bị hành hạ nhiều năm trời, lẽ nào những người hàng xóm không ai biết? Và nếu như họ đi báo cho công an với chính quyền địa phương sớm hơn thì có lẽ em Bình sẽ không phải trải qua quá nhiều đáng cay, khổ cụt đến thế. Sự im lặng trước hành vi xấu thực sự là sự im lặng đáng sợ, đáng lên án.
Xét về nguyên nhân của “sự im lặng” này, đó là do lối sống vô tâm, ích kỉ của con người. Nhưng ta cũng cần xem xét đầy đủ thấu đáo hơn. ngoài nguyên nhân chủ quan là do ý thức con người còn có nguyên nhân khách quan là do xã hội với ý thức đoàn kết, cộng đồng chưa cao. Khi một người tốt lên tiếng, chắc hẳn điều họ phải đối mặt sẽ là sự trả thù, lúc đó, liệu rằng họ có được che chở, bảo vệ bởi cộng đồng?
Thiết nghĩ, đến loài vật còn có thể bảo vệ đồng loại của mình, vậy tại sao, con người – loài động vật “bậc cao” lại không thể che chở, bảo vệ đồng loại của mình? Tôi đã từng rất ấn tượng với những dòng thơ của nhà thơ Trần Đăng Khoa:
Cái chết vẫn rình ta sau từng ngưỡng cửa
Con đường hẹp chiều mưa, vài sải nước gần bờ
Ta chẳng là gì giữa bôn bề bất trắc
Chỉ tích tắc khôn lường ta đã hoá người xưa
Thật vậy, cuộc sống vẫn luôn chứa đầy biết bao bất trắc, hiểm hoạ. Con người chỉ bé nhỏ như hạt cát giữa biển trời mênh mông, vì vậy “Con người ơi! Hãy thương lấy con người”.
Câu nói của Martin là lời gợi mở về thái độ đối với hành vi của con người trước điều xấu. Câu nói cũng nhằm nhấn mạnh vế thứ hai: “Sự im lặng đáng sợ của người tốt”. Có thể nói, Martin đã đưa ra thái độ phê phán đối với cách hành xử mà trước đây không phải ai cũng nghĩ lới. Nó thể hiện tầm hiểu biết, suy nghĩ thấu đáo, sắc sảo, xuất phát từ tình yêu người, yêu đời, muốn bảo vệ con người. Câu nói như một bức thông điệp lên án sự im lặng trước hành vi xấu, huớng con người tới cách hành xử đúng đắn: con người cần biết lên án, cần biết bảo vệ nhau để tránh khỏi những thế lực đen tối chà đạp lên cuộc sống con người, cần xây dựng cộng đồng, tập thể tương thân, tương ái, dũng cảm phê phán hành vi bạo ngược để tất cả chúng ta được sống cuộc sống ổn định, hạnh phúc.
Sống trong một xã hội công nghệ phát triển nhanh chóng cùng với tốc độ chóng mặt của nền kinh tế, con người có những xu hướng dần thoái trào về nhân cách. Sự ích kỷ, vị kỷ, vô tâm, lòng tham con người ngày càng được đẩy lên. Những tính cách, những nét đẹp trong văn hóa ứng xử ngày càng lu mờ dần trước sự ích kỷ ấy. Matin Luthern King đã từng có một câu nói bất hủ: "Trong thế giới này chúng ta không chỉ xót xa vì những hành động và lời nói của người xấu mà còn cả vì sự im lặng đáng sợ của người tốt". Như thế nào là sự im lặng của người tốt và tại sao nó lại đáng sợ, đáng sợ trong trường hợp nào? Tôi sẽ nói cho các bạn hiểu ngay bây giờ.
Hai từ "im lặng" đã không còn xa lạ đối với bất kỳ ai. "Im lặng" là một trạng thái tĩnh của con người. Ở trạng thái này, con người chúng ta không có bất cứ một phản ứng, hành động, lời nói, bất cứ động thái nào cả. "Im lặng" là lúc cơ thể về trạng thái không hành động mặc dù não bộ, tinh thần vẫn hoàn toàn tỉnh táo và có thể đánh giá được những sự việc xảy ra xung quanh mình. Nhưng tuyệt nhiên những nhận xét, đánh giá đó chỉ ở trong suy nghĩ mà không thể hiện ra bên ngoài cho người khác biết được. Trong cuộc sống luôn tồn tại người xấu và người tốt. Điều này là một sự tất yếu khách quan của xã hội. Luôn có những người xấu bên cạnh người tốt. Có lẽ không cần phải giải thích như thế nào là người xấu và như thế nào là người tốt nữa. Bởi mọi người ai cũng có thể hình dung được trong tâm trí của mình rồi. Sự im lặng của người tốt chính là thái độ thờ ơ, không phản ứng, không ý kiến đánh giá bình luận nào trước những hành vi xấu, tiêu cực, tội ác, điều chướng tai gai mắt của người xấu. Sự im lặng của họ là không cần thiết trong những trường hợp này. Tôi có thể lấy một ví dụ dễ hiểu cho mọi người. Chắc hẳn các bạn đã từng xem, từng nghe một đoạn video nói về việc một anh chàng thanh niên bị móc túi trên xe buýt. Điều đáng nói ở đây là khi anh ta phát hiện ra mình bị mất đồ, anh ta chỉ kêu lên: "Anh ơi, em không có tiền đâu, anh cho em xin lại bằng lái xe". Anh thanh niên cứ liên tục nhắc lại câu nói đó. Nhưng tuyệt nhiên không ai lên tiếng. Mặc dù ở trên xe có nhiều người biết ai là tên trộm. Nhưng không ai lên tiếng nói bất cứ một lời nào. Họ chỉ nhìn anh với con mắt thể hiện thái độ khác nhau. Hàng chụ con mắt chỉ nhìn anh không nói một lời. Tôi dám cá với bạn rằng trong số họ chắc chắn có người tốt, không những thế còn nhiều người tốt. Nhưng họ cũng không lên tiếng. Hay một ví dụ khác. Một tai nạn thảm khốc đã xảy ra với một ông lão. Nhưng trong tai nạn đó còn có cháu của ông khoảng chừng 2 tuổi. Tai nạn vừa xảy ra, mọi người đổ xô vào nhìn ngắm. Đứa trẻ vẫn thở, người ông đang cố gắng cầu cứu cho đứa cháu bé nhỏ của mình. Nhưng không một ai lên tiếng, khoongmootj ai gọi xe cứu thương. Họ chỉ xúm lại nhìn ông lão kiệt sức ngất đi. Trong số họ chắc chăn có người tốt. Nhưng tại sao họ lại không lên tiếng hay có bất kỳ một hành động giúp đỡ nào? Và đây cũng chính là sự đáng sợ mà tôi uốn nói đến. Họ là người tốt. Vâng họ là người tốt, có trình độ văn hóa, có nhận thức đúng đắn, không làm những điều phạm pháp. Nhưng họ không biết cách giúp đỡ người khác khi cần, không biết lên tiếng khi có cơ hội. Liệu như vậy học đã thực sự tốt? Hay chỉ là tốt trong tiềm thức, trong trí tưởng tượng, tự mình đánh giá mà ra?
Sự im lặng ấy có rất nhiều nguyên nhân để dẫn tới. Cả về mặt chủ quan và khách quan đều có. Nói về mặt chủ quan, sự im lặng ấy có thể do tâm lý của họ. Đã từng rất nhiều lần họ lên tiếng hành động nhưng không đạt được hiệu quả mà còn có tác động ngược lại. Nên dần dần, họ nghĩ cứ im lặng thì tốt hơn. Và thế là sự im lặng xuất hiện và trở thành cố hữu. Trường hợp này xảy ra đối với rất nhiều người và cũng là diễn biến tâm lý hết sức tự nhiên. Việc tốt mà họ làm nhưng không nhận được sự ủng hộ của số đông mọi người tạo một rào cản rất lớn cho việc phát triển những hành động đó. Còn yếu tố khách quan nổi bật nhất có thể nhắc đến là cuộc sống xô bồ, quá nhanh hiện nay. Mọi người phải làm việc với tần suất lớn đến nỗi mà không để ý những gì diễn ra xung quanh mình. Dần dần họ chỉ còn nghĩ đến lợi ích của mình. Họ ích kỷ, thiếu lòng vị tha, không quan tâm đến những người xung quanh. Nên khi đứng trước một sự việc không liên quan đến mình, họ chỉ thờ ơ coi như mình chưa từng thấy. Sự im lặng của người tốt có thể không gây hại gì nhưng đó là sự đồng thuận ngầm cho những hành vi sai trái của kẻ xấu. Và chính vì thế mà những kẻ xấu ngày càng lộng hành. Có thể lúc này bạn không phải là người bị hại, người cần sự giúp đỡ. Nhưng không ai nói trước được tương lai. Có thể một lúc nào đó chính bạn sẽ tự hại chính bản thân mình về sự im lặng ấy. Do vậy, những biện pháp nhằm khích lệ sự hành động, lên tiếng để bảo vệ cho những điều tốt đẹp luôn là cần thiết. Bởi lùi bước cho cái xấu cũng là tội ác. Sự im lặng không trực tếp gây ra tội ác nhưng lại gián tiếp đồng thuận với nó. Chính vì vậy, chúng ta, những con người có đầy đủ điều kiện để trở thành những người tốt trong một xã hội văn minh, đừng im lặng, hãy đưa ra những ý kiến của mình, hãy hành động những gì mà lý trí mách bảo, hãy bỏ tư tưởng im lặng trước bất cứ mọi việc xung quanh mình. Để có thể giúp cho cuộc sống của chúng ta ngày càng bình yên và văn minh hơn.
Sự im lặng của người tốt luôn là một rào cản lớn đối với sự phát triển của xã hội. Im lặng trước nhũng hành động xấu là đồng thuận với nó. Im lặng trước nhữn việc xảy ra xung quanh mình là thờ ơ, bất cần. Như vậy, dù là im lặng trong tình huống hoàn cảnh nào cũng đem lại hậu quả. Vì thế mà nó mới đáng sợ như lời mà nhà nhân quyền Mĩ gốc Phi Matin Luthern King đã nói.
Cách đây không lâu, cư dân mạng truyền tay nhau một đoạn clip tại một bến xe buýt ở Hà Nội. Nhân vật trong clip là một thanh niên gầy gò, gương mặt vô cùng khắc khổ, đã bị kẻ gian lấy cắp chiếc ví. Dẫu rằng, chiếc ví ấy không hề có tiền mà chỉ có một giấy phép lái xe, nhưng giấy phép lái xe này lại là một vật vô cùng có giá trị với người thanh niên ấy nên anh ta thảm thiết nhìn ra xung quanh van nài kẻ trộm: “Cho em xin… không có tiền đâu, chỉ có bằng lái xe thôi…”. Vậy mà trướchoàn cảnh đáng thương của anh thanh niên, không ai dám lên tiếng, không ai hỏi han hay có ý giúp đỡ người đàn ông tội nghiệp. Câu chuyện này để lại trong tôi nhiều suy nghĩ, suy nghĩ về cách sống và thái độ ứng xử của con người trong xã hội hiện nay. Cũng bàn về vấn đề này, Martin Luther King - nhà hoạt động nhân quyền Mĩ gốc Phi, từng đoạt giải Nobel Hòa Bình năm 1964, cho rằng: “Trong thế giới này, chúng ta không chỉ xót xa trước lời nói và hành động của kẻ xấu mà còn cả vì sự im lặng đến đáng sợ của người tốt”.
Con người sinh ra và lớn lên, họ luôn đối diện với nhiều cung bậc cảm xúc, nhiều trạng thái khác nhau trong cuộc sống. Xót xa là một cảm giác đau đớn, nuối tiếc vô cùng sâu sắc. Còn im lặng tức là không có hành động hay phản ứng cụ thể trước những tình huống, sự việc đáng lẽ cần có thái độ, có phản ứng. Sự im lặng ấy trở nên đáng sợ khi nó là một biểu hiện bất thường trong cách ứng xử của con người có thể gây ra cảm giác bất an cho người khác. Thực tế, chúng ta sống trong một xã hội luôn tồn tại hai loại người: kẻ xấu là người kém đạo đức, đáng khinh ghét, có thể gây hại, mang lại những điều không hay. Lời nói và hành động của họ đều không phù hợp với các quy tắc chuẩn mực đạo đức, làm tổn thương người khác và có những tác động tiêu cực đến xã hội. Ngược lại, người tốt luôn có những biểu hiện đáng quý về tư cách đạo đức, về thái độ hành vi trong các mối quan hệ và được mọi người đánh giá cao. Như vậy, thông qua câu nói của mình, Martin Luther King muốn gửi gắm tới người đọc một thông điệp sâu sắc: Nỗi đau đớn nuối tiếc do những lời nói và hành động của người xấu không xót xa bằng việc người tốt không có hành động thái độ hay bất kì phản ứng nào trước việc làm sai trái ấy.
Khi còn nhỏ, ta không mấy khi quan tâm đến những thứ xung quanh mình mà chỉ thường quan tâm tới chính bản thân: Hôm nay sẽ được ăn món gì, sẽ học gì, sẽ cóphim hoạt hình gì, có truyện tranh gì sắp ra… Lớn lên một chút, bước vào tuổi biết nghĩ, ta thấy bạn bè quay cóp trong giờ kiểm tra trong khi chính mình phải học cật lực, ta thấy bãi gửi xe gần trường thu 3.000 đồng một chiếc xe đạp trong khi đó quy định là 2.000 đồng. Rồi ta còn thấy người ta vượt đèn đỏ, lượn lách đánh võng, thấy đám côn đồ dối trá, lừa lọc bà cụ bán nước ven đường. Chứng kiến những hành động như thế, thử hỏi ai mà không bất bình? Bởi lẽ, những hành động ấy là biểu hiện của sự thấp kém về nhận thức và ý thức, nó gây ra những tổn thất cả về vật chất và tinh thần cho mọi người và xã hội. Hơn thế nữa, sự tồn tại của những lời nói và hành động của kẻ xấu cũng là biểu hiện của sự bất ổn của xã hội ở một mức độ nhất định.
Xót xa trước hành động của người xấu là lẽ tất nhiên. Nhưng tại sao chúng ta lại xót xa hơn trước sự im lặng đến đáng sợ của người tốt? Trong suy nghĩ của mọi người, người tốt luôn có tư cách đạo đức, có khả năng và trách nhiệm trong việc thực hiện những hành vi đem lại lợi ích cho cộng đồng xã hội. Với phẩm chấtvốn có ấy, họ không thể nào không có phản ứng trước cái xấu, cái tiêu cực, những điều “chướng tai gai mắt” trong xã hội. Vậy nên, thái độ im lặng của họ chính là một biểu hiện bất thường. Sự im lặng ấy xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Họ im lặng bởi họ bất lực khi thấy phản ứng của mình không hề có hiệu quả. Họ im lặng khi cảm thấy cô độc, lạc lõng vì những việc tốt mình làm không nhận được sự ủng hộ của số đông. Chăm lo làm kinh tế khiến đời sống khá giả, nhưng mê mải quá nhiều lại đẩy người ta ra xa nhau hơn, lo cho lợi ích của mình hơn là lợi ích người khác.
Có rất ít người sẽ la lên khi thấy một tên trộm đang trộm xe trên vỉa hè hay đứng ra bênh vực nạn
nhân trong một vụ va chạm trên đường phố - nhất là kẻ gây sự lại là đám côn đồ, lưu manh. Người tốt im lặng khi họ mất niềm tin, khi họ thấy kết quả của những lời nói, hành động xuất phát từ lương tâm và trách nhiệm lại trở thành sự coi nhẹ, chế nhạo của người khác, thậm chí còngây ra những tổn thương không đáng có cho chính họ.
Quay trở lại câu chuyện của anh thanh niên trên chuyến xe buýt không ít người cảm thấy buồn và xót xa. Xung quanh đó có rất nhiều người đang chờ xe, nhưng đáp lại lời khẩn cầu của anh thanh niên là sự im lặng. Cuối cùng người đàn ông bơ vơ đành phải bước đi với gương mặt tuyệt vọng. Rõ ràng, muốn bắt tên trộm kia không phải là chuyện khó. Tài xế đóng cửa xe lại, yêu cầu tất cả mọi người bảo quản hành lí, gọi điện cho cơ quan chức năng khám xét từng người. Nhưng sao không ai dám lên tiếng? Phải chăng chúng ta không dám bênh vực người lương thiện, phải chăng nỗi sợ hãi cái xấu, cái ác đang giết chết dần lương tâm chúng ta? Xét cho cùng, im lặng vì bất kì lí do nào đi nữa thì đó cũng là biểu hiện của sự tha hóa ở mỗi cá nhân và cho thấy dấu hiệu bất ổn của xã hội. Nói cách khác, khi người tốt im lặng là khi xã hội đang đứng trên bờ vực của sự phá sản những giá trị tinh thần.
Vậy làm thế nào để người tốt không im lặng nữa? Hãy trao quyền và khuyến khích người tốt cất lên tiếng nói của mình bằng cách lắng nghe tiếp thu ý kiến và sẵn sàng sửa đổi theo những ý kiến đóng góp đúng đắn của họ. Hãy đưa ra những chính sách bảo vệ để tránh tối đa những tổn thất mỗi khi người tốt cất tiếng nói.Chúng ta không phải lúc nào cũng có thể đứng lên bảo vệ chính nghĩa, ủng hộ cái tốt điều hay, bởi có thể cá nhân ấy không đủ sức mạnh. Nhưng không có nghĩa chúng ta phải thỏa hiệp với cái xấu, cái ác. Bởi ngay cả khi không đủ sức mạnh để thay đổi nó, ta vẫn luôn có đủ quyết tâm để không đồng tình và không bị nó lôi kéo. Chúng ta đang sống trong một xã hội mà những mối quan hệ với cộng đồng đã trở nên không thể thiếu. Không ai có thể đơn độc trong cuộc sống được, vì vậy, trong quá trình đấu tranh chống lại cái ác, cần xây dựng những hiệp hội của những người cùng chí hướng mục đích để phấn đấu cho sự phát triển chung của xã hội, để người tốt có chỗ đứng và điểm tựa. Khi đó họ sẽ không ngần ngại bày tỏ ý kiến quan điểm của mình. Tất cả những gì chúng ta cần làm là sống dũng cảm, là làm những điều tốt đẹp cho cuộc sống, và để nó tự nhân bản.
Ý kiến của Martin Luther King là một lời cảnh báo nghiêm khắc để cảnh tỉnh con người trước nguy cơ về sự băng hoại của những giá trị tinh thần, biểu hiện những hành vi ứng xử của con người trong đời sống. Có người đã nói: “Lùi bước cho cái xấu cũng là một tội ác”. Hãy nhớ rằng, cái xấu chỉ mạnh khi nó thấy cái tốt dường như đồng tình với nó. Và nó sẽ bị rút hết không khí và tắt thở khi chúng ta nhìn nó với ánh mắt khinh miệt và xa lánh. Đây là một ý kiến thể hiện tinh thần trách nhiệm đối với sự phát triển chung của toàn xã hội. Đó cũng là một thái độ đúng, tích cực, xuất phát từ nhận thức về yêu cầu đối với hành vi của con người trong một xã hội tiến bộ, nhân văn. Khi đơn độc một mình, người tốt sẽ trở nên yếu đuối, nhu nhược và thất bại cay đắng. Họ chỉ đủ mạnh khi họ kết nối với nhau trong một tập thể, trong một xã hội biết coi trọng giá trị nhân văn đích thực của con người. Trước sự im lặng của người tốt, xót xa là điều khó tránh song điều đó là chưa đủ mà ta còn phải hành động, phải có những giải pháp tích cực để thay đổi hiện trạng đó trong mỗi cá nhân con người và toàn xã hội.
Mỗi chúng ta luôn mong muốn xây dựng một xã hội ngày càng tốt đẹp hơn, mà ở đó con người được sống trong yên vui hạnh phúc. Hãy coi câu nói của Martin Luther King là một bài học, hãy xắn tay áo lên và hành động ngay từ hôm nay, bắt đầu từ những việc nhỏ bé nhất mà chúng ta có thể. Tôi tin rằng điều đó không phụ thuộc vào tuổi tác, mạnh yếu hay giàu nghèo, mà bất kì ai cũng làm được. Đừng bao giờ thỏa hiệp và làm ngơ trước cái xấu, bạn nhé!
hay ko trang
