1. Đặc điểm địa hình châu Á:
Đa dạng và phức tạp: Châu Á có địa hình đa dạng nhất trong các châu lục, bao gồm:
Núi, sơn nguyên: Hệ thống núi cao đồ sộ như Himalaya, Karakoram, Kunlun, Altai, Tây Tạng (nóc nhà thế giới)... chiếm diện tích lớn. Các sơn nguyên cao, rộng lớn như Iran, Trung Á.
Đồng bằng: Các đồng bằng rộng lớn, màu mỡ như Lưỡng Hà, Ấn Hằng, Hoa Bắc, Hoa Trung, đồng bằng sông Mê Kông... tập trung dân cư đông đúc.
Bồn địa, cao nguyên: Các bồn địa thấp trũng như Tây Siberia, các cao nguyên thấp như Đông Siberia.
Bờ biển: Đường bờ biển dài, khúc khuỷu, nhiều bán đảo, vịnh, vũng, đảo.
Phân hóa theo độ cao: Địa hình châu Á phân hóa rõ rệt theo độ cao, từ các đỉnh núi cao băng giá đến các vùng đồng bằng thấp ven biển.
Hướng núi: Hướng núi chủ yếu là hướng vòng cung và hướng tây bắc - đông nam.
Ý nghĩa của địa hình đối với việc bảo vệ và sử dụng tự nhiên:
Thuận lợi:
Phát triển nông nghiệp: Đồng bằng màu mỡ, đất đai phì nhiêu thuận lợi cho trồng trọt, phát triển nông nghiệp.
Phát triển thủy điện: Các sông lớn, độ dốc lớn ở vùng núi cao có tiềm năng thủy điện lớn.
Khai thác khoáng sản: Vùng núi chứa nhiều khoáng sản có giá trị.
Du lịch: Nhiều cảnh quan thiên nhiên đẹp, hùng vĩ, thu hút khách du lịch.
Khó khăn:
Thiên tai: Núi cao, hiểm trở, địa hình dốc gây ra lũ lụt, sạt lở đất, động đất.
Giao thông: Địa hình phức tạp gây khó khăn cho giao thông, vận chuyển hàng hóa.
Khai thác tài nguyên: Khai thác khoáng sản ở vùng núi cao gây khó khăn và ô nhiễm môi trường.
2. Đặc điểm tự nhiên của châu Phi:
Địa hình:
Cao nguyên: Phần lớn lãnh thổ châu Phi là cao nguyên, độ cao trung bình từ 750 - 1000m.
Bồn địa: Các bồn địa lớn như Congo, Chad, Kalahari.
Núi: Dãy Atlas ở phía tây bắc, một số núi cao như Kilimanjaro, Kenya.
Đồng bằng: Đồng bằng ven biển hẹp, ít đồng bằng lớn.
Khí hậu:
Nóng: Khí hậu nóng và khô nhất thế giới, phần lớn lãnh thổ nằm trong vùng chí tuyến và nội chí tuyến.
Phân hóa: Khí hậu phân hóa từ xích đạo (nóng ẩm) đến cận nhiệt đới (khô hạn).
Sông ngòi:
Sông lớn: Sông Nile, Niger, Congo, Zambezi.
Hồ: Hồ Victoria, hồ Tanganyika, hồ Chad.
Đất đai: Đất feralit chiếm diện tích lớn, kém màu mỡ.
Thực vật:
Rừng rậm: Rừng rậm xích đạo ở khu vực trung tâm.
Xavan: Xavan rộng lớn bao phủ phần lớn diện tích.
Hoang mạc: Sa mạc Sahara, Kalahari.
Động vật: Đa dạng và phong phú, đặc trưng bởi các loài thú lớn như sư tử, voi, tê giác, ngựa vằn...
3. Đặc điểm tự nhiên của Đông Nam Á:
Địa hình:
Đồi núi: Nhiều đồi núi, núi cao tập trung ở lục địa.
Đồng bằng: Đồng bằng ven biển, đồng bằng phù sa sông lớn.
Hải đảo: Vùng biển đảo rộng lớn, nhiều đảo lớn nhỏ.
Khí hậu:
Nóng ẩm: Khí hậu nhiệt đới gió mùa, nóng ẩm quanh năm.
Mưa nhiều: Lượng mưa lớn, phân bố không đều.
Sông ngòi:
Sông lớn: Sông Mê Kông, sông Hồng, sông Irrawaddy.
Mạng lưới sông ngòi: Mạng lưới sông ngòi dày đặc.
Đất đai: Đất phù sa màu mỡ ven sông, đất feralit ở vùng đồi núi.
Thực vật: Rừng rậm nhiệt đới, rừng ngập mặn, rừng tre nứa.
Động vật: Đa dạng với nhiều loài đặc hữu.
4. Một số vấn đề cần lưu ý trong sử dụng và bảo vệ thiên nhiên ở châu Á:
Ô nhiễm môi trường: Ô nhiễm không khí, nguồn nước, đất do quá trình công nghiệp hóa và đô thị hóa.
Khai thác quá mức: Khai thác tài nguyên khoáng sản, rừng, thủy sản quá mức gây suy thoái môi trường.
Biến đổi khí hậu: Tác động của biến đổi khí hậu như hạn hán, lũ lụt, bão, nước biển dâng.
Mất đa dạng sinh học: Mất rừng, suy giảm các loài động thực vật do săn bắt, buôn bán trái phép.
Sử dụng đất không hợp lý: Chuyển đổi rừng sang đất nông nghiệp, xây dựng gây suy thoái đất.
5. Một số vấn đề môi trường trong sử dụng thiên nhiên châu Phi:
Sa mạc hóa: Quá trình sa mạc hóa ngày càng gia tăng do biến đổi khí hậu và khai thác quá mức.
Suy thoái rừng: Rừng bị chặt phá để lấy gỗ, mở rộng đất nông nghiệp.
Ô nhiễm nguồn nước: Ô nhiễm nguồn nước do khai thác khoáng sản, chất thải công nghiệp, sinh hoạt.
Xói mòn đất: Xói mòn đất do mất rừng, canh tác không hợp lý.
Mất đa dạng sinh học: Mất môi trường sống của nhiều loài động thực vật.