Các aldehyde, ketone tạo nên mùi thơm đặc trưng của các loài động vật và thực vật. Nhiều aldehyde, ketone đóng vai trò quan trọng đối với cơ thể: tế bào võng mạc giúp mắt tiếp nhận ánh sáng được tạo thành từ aldehyde, các hormone giới tính nam và nữ là các ketone. Vậy, hợp chất carbonyl là gì và chúng có những tính chất nào?
Bài 23: Hợp chất carbonyl
Mở đầu (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 136)
Thảo luận (1)
Câu hỏi 1 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 138)
Viết các công thức cấu tạo và gọi tên theo danh pháp thay thế của hợp chất carbonyl có công thức phân tử C4H8O.
Thảo luận (2)Hướng dẫn giải
Câu hỏi 2 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 138)
Viết công thức cấu tạo của các hợp chất carbonyl có tên gọi dưới đây:
a) propanal; b) 3 – methylbut – 2 – enal;
c) pentan – 2 – one; d) 3 – methylbutan – 2 – one.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
Tham khảo:
a) propanal: CH3 – CH2 – CHO.
b) 3 – methylbut – 2 – enal:
c) pentan – 2 – one:
d) 3 – methylbutan – 2 – one.
Hoạt động (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 138)
Cho biết các hợp chất dưới đây có khối lượng phân tử gần tương đương nhau và có nhiệt độ sôi như sau: CH3CH2CH2CH3 CH3CH2CHO CH3CH2CH2OHts (oC): -0,5 49 97,1So sánh nhiệt độ sôi của hợp chất carbonyl với ankane và alcohol có khối lượng phân tử tương đương. Dựa vào khả năng tạo liên kết hydrogen và sự phân cực của phân tử để giải thích.
Đọc tiếp
Cho biết các hợp chất dưới đây có khối lượng phân tử gần tương đương nhau và có nhiệt độ sôi như sau:
CH3CH2CH2CH3 CH3CH2CHO CH3CH2CH2OH
ts (oC): -0,5 49 97,1
So sánh nhiệt độ sôi của hợp chất carbonyl với ankane và alcohol có khối lượng phân tử tương đương. Dựa vào khả năng tạo liên kết hydrogen và sự phân cực của phân tử để giải thích.
Thảo luận (2)Hướng dẫn giảiTham khảo:
(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
- Các hợp chất carbonyl có nhiệt độ sôi cao hơn các hydrocarbon có khối lượng phân tử tương đương. Do trong phân tử có chứa nhóm carbonyl phân cực làm cho phân tử hợp chất carbonyl phân cực.
- Các hợp chất carbonyl có nhiệt độ sôi thấp hơn các alcohol có khối lượng phân tử tương đương. Do các hợp chất carbonyl không tạo được liên kết hydrogen liên phân tử như alcohol.
Câu hỏi 3 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 139)
Khử các hợp chất carbonyl sau bởi NaBH4, hãy viết công thức cấu tạo của các sản phẩm:
a) propanal; b) 2 – methylbutanal;
c) butanone; d) 3 – methylbutan – 2 – one.
Thảo luận (2)Hướng dẫn giảiTham khảo:
(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
a) CH3-CH2-CHO + 2[H] → CH3-CH2-CH2OH
b) CH3-CH2-CH(CH3)-CHO + 2[H] → CH3-CH2-CH(CH3)-CH2OH
c) CH3-CO-CH2-CH3 + 2[H] → CH3-CH(OH)-CH2-CH3
d) CH3-CO-CH(CH3)-CH3 + 2[H] → CH3-CH(OH)-CH(CH3)-CH3
Thí nghiệm (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 140)
Chuẩn bị: dung dịch CH3CHO 5%, dung dịch AgNO3 1%, dung dịch NH3 5%, cốc nước nóng, ống nghiệm.Tiến hành:- Cho khoảng 1 mL dung dịch AgNO3 1% vào ống nghiệm.- Thêm từ từ dung dịch NH3 5% vào ống nghiệm và lắc đều đến khi kết tủa tan hoàn toàn.- Nhỏ vài giọt dung dịch CH3CHO 5% vào ống nghiệm, lắc đều.- Đặt ống nghiệm vào cốc chứa nước nóng (khoảng 70 – 80 oC), để yên khoảng 5 phút.Giải thích hiện tượng quan sát được và viết phương trình hoá học của phản ứng xảy ra.
Đọc tiếp
Chuẩn bị: dung dịch CH3CHO 5%, dung dịch AgNO3 1%, dung dịch NH3 5%, cốc nước nóng, ống nghiệm.
Tiến hành:
- Cho khoảng 1 mL dung dịch AgNO3 1% vào ống nghiệm.
- Thêm từ từ dung dịch NH3 5% vào ống nghiệm và lắc đều đến khi kết tủa tan hoàn toàn.
- Nhỏ vài giọt dung dịch CH3CHO 5% vào ống nghiệm, lắc đều.
- Đặt ống nghiệm vào cốc chứa nước nóng (khoảng 70 – 80 oC), để yên khoảng 5 phút.
Giải thích hiện tượng quan sát được và viết phương trình hoá học của phản ứng xảy ra.
Thảo luận (2)Hướng dẫn giảiHiện tượng: Có lớp bạc sáng bóng bám vào thành ống nghiệm.
Giải thích: Vì aldehyde đã khử Ag+ trong thuốc thử Tollens về Ag.
Phương trình hoá học:
\(CH_3CHO+2\left[Ag\left(NH_3\right)_2\right]OH\rightarrow\left(t^o\right)CH_3COONH_4+2Ag+3NH_3+H_2O\)
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Hoạt động (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 141)
Thí nghiệm oxi hoá CH3CHO bằng Cu(OH)2 được tiến hành như sau:- Cho khoảng 0,5 mL dung dịch CuSO4 5% và khoảng 1 mL dung dịch NaOH 10% vào ống nghiệm, lắc đều hỗn hợp.- Thêm khoảng 1 mL CH3CHO 5% vào ống nghiệm, lắc đều ống nghiệm.- Đun nóng nhẹ ống nghiệm trên ngọn lửa đèn cồn. Hỗn hợp phản ứng chuyển dần từ màu xanh lam sang màu đỏ gạch.Thực hiện yêu cầu sau:1. Khi cho dung dịch CuSO4 vào dung dịch NaOH, hỗn hợp tạo kết tủa màu xanh lam, kết tủa đó là chất gì?2. Viết phương trình hoá học của c...
Đọc tiếp
Thí nghiệm oxi hoá CH3CHO bằng Cu(OH)2 được tiến hành như sau:
- Cho khoảng 0,5 mL dung dịch CuSO4 5% và khoảng 1 mL dung dịch NaOH 10% vào ống nghiệm, lắc đều hỗn hợp.
- Thêm khoảng 1 mL CH3CHO 5% vào ống nghiệm, lắc đều ống nghiệm.
- Đun nóng nhẹ ống nghiệm trên ngọn lửa đèn cồn. Hỗn hợp phản ứng chuyển dần từ màu xanh lam sang màu đỏ gạch.
Thực hiện yêu cầu sau:
1. Khi cho dung dịch CuSO4 vào dung dịch NaOH, hỗn hợp tạo kết tủa màu xanh lam, kết tủa đó là chất gì?
2. Viết phương trình hoá học của các phản ứng xảy ra trong thí nghiệm trên.
Thảo luận (3)Hướng dẫn giải1: Kết tủa đó là chất Cu(OH)2
2: \(CuSO_4+2NaOH\rightarrow Cu\left(OH\right)_2+Na_2SO_4\)\(CH_3CHO+2Cu\left(OH\right)_2\rightarrow CH_3COONa+Cu_2O+3H_2O\)
(Trả lời bởi Nguyễn Lê Phước Thịnh)
Câu hỏi 4 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 141)
Viết phương trình hoá học của phản ứng giữa HCHO với các tác nhân sau:
a) Thuốc thử Tollens; b) Cu(OH)2/ NaOH.
Thảo luận (2)Hướng dẫn giảia: Thuốc thử Tollens là Ag(NH3)2OH
\(HCHO+2Ag\left(NH_3\right)_2OH\rightarrow\left(NH_4\right)_2CO_3+4Ag+2H_2O+6NH_3\)
b: \(HCHO+Cu\left(OH\right)_2+NaOH\rightarrow2Cu_2O+Na_2CO_3+6H_2O\)
(Trả lời bởi Nguyễn Lê Phước Thịnh)
Hoạt động (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 142)
Phản ứng tạo iodoform từ acetone được tiến hành như sau:- Cho khoảng 2 mL dung dịch I2 bão hoà trong KI vào ống nghiệm.- Thêm khoảng 2 mL dung dịch NaOH 2 M.- Thêm tiếp khoảng 0,5 mL acetone vào hỗn hợp trên và lắc đều ống nghiệm, quan sát thấy xuất hiện kết tủa màu vàng.Viết phương trình hoá học của phản ứng xảy ra.
Đọc tiếp
Phản ứng tạo iodoform từ acetone được tiến hành như sau:
- Cho khoảng 2 mL dung dịch I2 bão hoà trong KI vào ống nghiệm.
- Thêm khoảng 2 mL dung dịch NaOH 2 M.
- Thêm tiếp khoảng 0,5 mL acetone vào hỗn hợp trên và lắc đều ống nghiệm, quan sát thấy xuất hiện kết tủa màu vàng.
Viết phương trình hoá học của phản ứng xảy ra.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiCH3 – CO – CH3 + 3 I2 + 4 NaOH → CH3COONa + 3 NaI + CHI3 + 3 H2O.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Câu hỏi 5 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 142)
Hoàn thành các phản ứng sau:
a) HCHO + HCN →
b) CH3COCH(CH3)2 + I2 + NaOH →
Thảo luận (2)Hướng dẫn giảia) HCHO + HCN → HCH(OH)-CN
b) CH3COCH(CH3)2 + 3 I2 + 4 NaOH → (CH3)2CHCOONa + CHI3 + 3NaI + 3H2O
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)