Tình thái từ

I. Chức năng của tình thái từ

1. Ví dụ

Quan sát những từ in đậm trong các ví dụ sau và trả lời câu hỏi.

a) - Mẹ đi làm rồi à?

b) Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu rồi hỏi, tôi thì òa lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo.

- Con nín đi!

(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)

c)                                                   Thương thay một kiếp người,

Khéo thay mang lấy sắc tài làm chi!

(Nguyễn Du, Truyện Kiều)

d) - Em chào cô ạ!

❔ Câu hỏi:

a. Trong các ví dụ (a), (b) và (c), nếu bỏ các từ in đậm thì ý nghĩa của câu có gì thay đổi?

b.Ở ví dụ (d), từ ạ biểu thị sắc thái tình cảm gì của người nói?

Trả lời:

a. - Ở ví dụ (a) nếu bỏ từ à thì câu này không còn là câu nghi vấn nữa. 

    - Ở ví dụ (b) nếu không có từ đi thì câu này không còn là câu cầu khiến nữa.

    - Ở ví dụ (c) nếu không có từ thay thì câu cảm thán không thể tạo lập được. 

b. Ở ví dụ (b), từ ạ có tác dụng biểu thị sắc thái, tình cảm. "Em chào cô ạ" thể hiện mức độ lễ phép của người chào.

2. Ghi nhớ

1. Tình thái từ là những từ được thêm vào câu để tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán và để biểu thị các sắc thái tình cảm của người nói.

2. Tình thái từ gồm một số loại đáng chú ý sau:

- Tình thái từ nghi vấn: à, ư, hả, hử, chăng,...

- Tình thái từ cầu khiến: đi, nào, với,...

- Tình thái từ cảm thán: thay, sao,...

- Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm: ạ, nhé, cơ, mà,...

II. Sử dụng tình thái từ

1. Ví dụ

❔ Các tình thái từ in đậm dưới đây được dùng trong những hoàn cảnh giao tiếp (quan hệ tuổi tác, thứ bậc xã hội, tình cảm,...) khác nhau như thế nào?

- Bạn chưa về à?

- Thầy mệt ạ?

- Bạn giúp tôi một tay nhé!

- Bác giúp cháu một tay ạ!

Trả lời:

- Bạn chưa về à? : Câu hỏi thân mật.

- Thầy mệt ạ? : Câu hỏi kính trọng.

- Bạn giúp tôi một tay nhé! : Câu cầu khiến thân mật.

- Bác giúp cháu một tay ạ! : Câu cầu khiến thể hiện sự kính trọng.

2. Ghi nhớ

Khi nói, khi viết, cần chú ý sử dụng tình thái từ phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp (quan hệ tuổi tác, thứ bậc xã hội, tình cảm,...).