Nội dung lý thuyết
Các phiên bản khác❔ Nghĩa của các câu dưới đây có gì khác nhau? Vì sao có sự khác nhau đó? Từ những và có biểu thị thái độ gì của người nói đối với sự việc?
- Nó ăn hai bát cơm.
- Nó ăn những hai bát cơm.
- Nó ăn có hai bát cơm.
Trả lời:
- So sánh câu thứ nhất và câu thứ hai: Câu thứ nhất nói lên một sự việc khách quan là: nó ăn (số lượng) hai bát cơm. Ở câu thứ hai, thêm từ những, ngoài việc diễn đạt một việc khách quan như câu thứ nhất, còn có ý nhấn mạnh, đánh giá việc nó ăn hai bát cơm là nhiều, là vượt quá mức bình thường. Câu này có thể dùng trong trường hợp một em bé bình thường chỉ ăn một bát cơm nhưng hôm nay nó ăn được gấp đôi.
- So sánh câu thứ ba với câu thứ nhất. Câu thứ ba, thêm từ có, ngoài việc diễn đạt một sự việc khách quan như câu thứ nhất, còn có ý nghĩa nhấn mạnh, đánh giá việc nó ăn hai bát cơm là ít, là không đạt mức độ bình thường. Câu này dùng trong tình huống chẳng hạn nói về một người lớn nào đó, bình thường ăn bốn năm bát cơm, hôm nay bị ốm hay vì một lí do nào đó chỉ ăn được một số lượng ít.
- Những và có ở đây là từ dùng để biểu thị thái độ nhấn mạnh, đánh giá của người nói đối với sự vật, sự việc được nói đến trong câu.
Trợ từ là những từ chuyên đi kèm một từ ngữ trong câu để nhấn mạnh hoặc biểu thị thái độ đánh giá sự vật, sự việc được nói đến ở từ ngữ đó.
Ví dụ: những, có, chính, đích, ngay,...
VD1: Các từ này, a và vâng trong những đoạn trích sau biểu thị điều gì?
a) Này ! Ông giáo ạ ! Cái giống nó cũng khôn ! Có cứ nằm im như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như muốn bảo rằng: "A ! Lão già tệ lắm ! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão đối xử với tôi như thế này à?".
(Nam Cao, Lão Hạc)
b) - Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.
- Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã.
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
Trả lời:
+ Từ "Này" để gọi, thu hút sự chú ý của người đối diện.
+ Từ "A" bộc lộ cảm xúc tức giận khi nhận ra điều xấu đang ập đến
+ Từ "Vâng" thể hiện sự lễ phép của người bề dưới với người bề trên.
VD2: Nhận xét về cách dùng từ này, a và vâng bằng cách lựa chọn những câu trả lời đúng:
a) Các từ ấy có thể làm thành một câu độc lập.
b) Các từ ấy không thể làm thành một câu độc lập.
c) Các từ ấy có thể làm một bộ phận của câu.
d) Các từ ấy có thể cùng những từ khác làm thành một câu và thường đứng đầu câu.
Trả lời:
a) Các từ ấy có thể làm thành một câu độc lập.
d) Các từ ấy có thể cùng những từ khác làm thành một câu và thường đứng đầu câu.
1. Thán từ là những từ dùng để bộc lộ tình cảm, cảm xúc của con người nói hoặc dùng để gọi đáp. Thám từ thường đứng ở đầu câu, có khi nó được tách ra thành một câu đặc biệt.
2. Thán từ gồm hai loại chính:
- Thán từ bộc lộ tình cảm, cảm xúc: a, ái, ơ, ôi, ô hay, than ôi, trời ơi,...
- Thán từ gọi đáp: này, ơi, dạ, vâng, ừ,...