Thực hành tiếng Việt

1. Tìm phó từ trong các câu sau. Cho biết chúng đi kèm từ loại nào và bổ sung ý nghĩa gì cho từ trung tâm.

a. Con vật khủng khiếp quá! (Véc-nơ)

=> Phó từ đi kèm tính từ "khủng khiếp", bổ sung ý nghĩa về mức độ cho tính từ trung tâm, cho thấy con quái vật rất to.

b. Đúng là tàu đang đỗ ở chỗ nước trong... (Véc-nơ)

=> Phó từ đi kèm động từ "đỗ", bổ sung ý nghĩa về thời gian cho động từ trung tâm, cho thấy hành động đang diễn ra.

c. Vòi và đuôi bạch tuộc có khả năng mọc lại. (Véc-nơ)

=> Phó từ đi kèm danh từ "khả năng", bổ sung ý nghĩa khẳng định cho danh từ trung tâm.

d. ... Anh đừng để tâm đến những chuyện hôm nay. (Brét-bơ-ry)

=> Phó từ đi kèm động từ "để tâm", bổ sung ý nghĩa chỉ mệnh lệnh cho động từ trung tâm, yêu cầu chủ thể không thực hiện hành động.

2. Tìm số từ trong những câu dưới đây. Xác định nghĩa mà số từ bổ sung cho danh từ trung tâm. Chỉ ra hiện tượng biến đổi thanh điệu hoặc phụ âm đầu ở một số yếu tố cấu tạo trong các số từ là từ ghép.

a. Ở bên phải cửa sổ xuất hiện bảy con bạch tuộc nữa. (Véc-nơ)

=> Số từ bổ sung ý nghĩa về số lượng xác định cho danh từ trung tâm: có 7 con bạch tuộc.

b. Ở đó đã tập hợp chừng hai mươi người cầm rìu sẵn sàng chiến đấu. (Véc-nơ)

=> Số từ bổ sung ý nghĩa về số lượng xác định cho danh từ trung tâm: 20 người.

c. Cuộc chiến đấu kéo dài mười lăm phút. (Véc-nơ)

=> Số từ bổ sung ý nghĩa về số lượng xác định cho danh từ trung tâm: 15 phút.

=> Số từ đọc là mười lăm vì 5 ở hàng đơn vị, trước nó không có số 0. 

d. ...Căn Háp có hệ thống liên lạc phụ thứ hai và thứ ba. (En-đi Uya)

=> Số từ bổ sung ý nghĩa về số thứ tự.

3. Các tổ hợp "số từ + danh từ" in đậm trong những câu dưới đây (tích văn bản Bạch tuộc của Véc-nơ) giúp em hình dung về loài bạch tuộc như thế nào?

a. Đó là một con bạch tuộc dài chừng tám mét.

=> Tổ hợp số từ tám cùng với danh từ mét cho thấy rõ độ dài của con bạch tuộc. Đây là một con bạch tuộc rất dài, to lớn.

b. Thân nó hình thoi phình ở giữa, là một khối thịt nặng chừng hai mươi, hai lăm tấn.

=> Tổ hợp số từ hai mươi, hai lăm kết hợp cùng danh từ tấn miêu tả khối lượng của con bạch tuộc. Qua đó, người đọc thấy được đây là một con bạch tuộc khổng lồ, có kích thước rất lớn, nặng.

c. Con quái vật có tám vòi thì bảy vòi đã bị chặt đứt.

=> Tổ hợp số từ tám kết hợp với danh từ vòi miêu tả hình dáng của con bạch tuộc. Nó có tám vòi. Tổ hợp số từ bảy kết hợp cùng danh từ vòi miêu tả số lượng vòi của con bạch tuộc đã bị chặt đứt. Qua đó, độc giả thấy sự thắng thế của những người thủy thủ trên tàu. Trong cuộc chiến với con bạch tuộc, các thủy thủ đã chặt đứt gần hết vòi của nó.

4. Viết một đoạn văn (khoảng 5-7 dòng) nêu cảm nghĩ của em sau khi học văn bản Bạch tuộc (Véc-nơ), trong đó có sử dụng phó từ và số từ. Xác định nghĩa mà phó từ, số từ bổ sung cho danh từ trung tâm trong đoạn văn đó.

Gợi ý:

- Chỉ ra một số chi tiết đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của văn bản Bạch tuộc:

+ Chi tiết miêu tả con tàu ngầm.

+ Chi tiết miêu tả con bạch tuộc.

+ Nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn...

- Đưa ra những nhận xét của bản thân về văn bản.

- Lưu ý: sử dụng phó từ và số từ; chú ý gạch chân phó từ và số từ đã sử dụng; giải thích ý nghĩa của phó từ và số từ đó.