Thực hành tiếng Việt

MỞ RỘNG TRẠNG NGỮ CỦA CÂU BẰNG CỤM TỪ

1. So sánh các câu trong từng cặp câu dưới đây và nhận xét về tác dụng của việc mở rộng trạng ngữ của câu bằng cụm từ:

a. - Hôm qua, nước bắt đầu dâng lên nhanh hơn.

- Suốt từ chiều hôm qua, nước bắt đầu dâng lên nhanh hơn.

(Nguyễn Quang Thiều, Bầy chim chìa vôi)

=> Câu 1 có trạng ngữ là "Hôm qua" nêu thời gian diễn ra sự việc vào ngày hôm qua. Với trạng ngữ trong câu 2 là "Suốt từ chiều hôm qua" đã nêu cụ thể hơn thời điểm diễn ra sự việc vào buổi chiều.

b. - Trong gian phòng, những bức tranh của thí sinh treo kín bốn bức tường.

- Trong gian phòng lớn tràn ngập ánh sáng, những bức tranh của thí sinh treo kín bốn bức tường.

(Tạ Duy Anh, Bức tranh của em gái tôi)

=> Trạng ngữ trong câu 1 là "Trong gian phòng" chỉ cung cấp thông tin về địa điểm, nơi sự việc diễn ra. Trạng ngữ trong câu 2 là "Trong gian phòng lớn tràn ngập ánh sáng" đã chỉ rõ ra được điểm của căn phòng.

c. - Thế mà qua một đêm, trời bỗng đổi gió bấc, rồi cái lạnh ở đâu đến làm cho người ta tưởng đang ở giữa mùa đông rét mướt.

- Thế mà qua một đêm mưa rào, trời bỗng đổi gió bấc, rồi cái lạnh ở đâu đến làm cho người ta tưởng đang ở giữa mùa đông rét mướt.

(Thạch Lam, Gió lạnh đầu mùa)

=> Trạng ngữ trong câu 1 là "qua một đêm" cung cấp thông tin về thời gian cho sự việc. Còn trạng ngữ trong câu số 2 được mở rộng "qua một đêm mưa rào" vừa cung cấp thông tin về thời gian diễn ra sự việc mà còn cho thấy đặc điểm của thời gian đó (đêm mưa rào).

d. - Trên nóc một lô cốt, người phụ nữ trẻ đang phơi thóc.

- Trên nóc một lô cốt cũ kề bên một xóm nhỏ, người phụ nữ trẻ đang phơi thóc.

(Trần Hoài Dương, Miền xanh thẳm)

=> Trạng ngữ trong câu 1 là "Trên nóc một lô cốt" cung cấp thông tin về địa điểm. Trạng ngữ được mở rộng trong câu số 2 là "Trên nóc một lô cốt cũ kề bên một xóm nhỏ" cho thấy đặc điểm của lô cốt đó (cũ) và vị trí cụ thể của lô cốt (kề bên một xóm nhỏ).

2. Hãy viết một câu có trạng ngữ là một từ. Mở rộng trạng ngữ của câu thành cụm từ và nêu tác dụng của việc dùng cụm từ làm thành phần trạng ngữ của câu.

- Câu có trạng ngữ là một từ: Buổi sáng, em tới trường.

- Câu mở rộng trạng ngữ thành một cụm từ: Trong một buổi sáng mùa thu trong xanh, mát mẻ, em tới trường.

=> Tác dụng: Câu mở rộng thành phần trạng ngữ thành một cụm từ đã nêu rõ đặc điểm của thời gian diễn ra sự việc trong câu (buổi sáng của một mùa thu trong xanh, mát mẻ).

TỪ LÁY

3. Tìm từ láy và nêu tác dụng của việc sử dụng từ láy trong các câu sau:

a. Trong tiếng mưa hình như có tiếng nước sông dâng cao, xiên xiết chảy. 

=> Từ láy xiên xiết: gợi cảm nhận về dòng nước xiết đang dâng dần lên và ẩn chứa sức mạnh ngầm, sự nguy hiểm rình rập trong đó.

b. Tấm thân bé bỏng của con chim vụt bứt ra khỏi dòng nước và bay lên cao hơn lần cất cánh đầu tiên ở bãi cát. 

=> Từ láy bé bỏng: Gợi tả hình ảnh những chú chim chìa vôi bé nhỏ, vừa mới sinh ra còn non nớt, yếu ớt (đối lập với dòng nước khổng lồ đang xiên xiết chảy) càng nhấn mạnh vẻ đẹp kì diệu và sức sống mãnh liệt của thế giới tự nhiên.

c. Những đôi cánh mỏng manh run rẩy và đầy tự tin của bầy chim đã hạ xuống bên một lùm dứa dại bờ sông. 

=> Các từ láy mỏng manh, run rẩy:

- Mỏng manh: miêu tả những cánh chim rất mỏng, nhỏ bé.

- Run rẩy: diễn tả sự rung động mạnh, liên tiếp và yếu ớt của đôi cánh.