- Khi đọc truyện khoa học viễn tưởng, các em cần chú ý:
+ Tác giả viết về ai, về sự kiện (đề tài) gì?
Nêu những điểm cần chú ý về cách đọc thơ (bốn chữ, năm chữ), truyện (truyện ngắn, tiểu thuyết, truyện khoa học viễn tưởng) trong sách Ngữ văn 7, tập 1 theo mẫu sau
Tham khảo!
- Thơ bốn chữ, năm chữ:
+ Chú ý số chữ, khổ thơ, cách ngắt nhịp, gieo vần, thanh bằng trắc và biện pháp tu từ có trong bài thơ.
+ Dựa vào trải nghiệm, trình độ của bản thân để cảm thụ và thấu hiểu nội dung của bài thơ.
+ Tìm hiểu rõ về xuất xứ (tác giả, hoàn cảnh sáng tác) của bài thơ.
+ Phát hiện ra các từ ngữ, hình ảnh tạo cảm xúc.
- Truyện:
+ Tìm hiểu về hoàn cảnh xã hội, hoàn cảnh sáng tác để hiểu được tư tưởng, chủ đề tác phẩm.
+ Hiểu cốt truyện, diễn biến của tình tiết chính.
+ Nắm được tính cách của nhân vật từ đó hiểu tư tưởng, đặc điểm nghệ thuật của truyện
Đọc trước truyện ngắn Chất làm gỉ, tìm hiểu thêm các tư liệu về truyện khoa học viễn tưởng và thông tin tác giả Rây Brét-bơ-ry.
Tham khảo!
1. Truyện khoa học viễn tưởng
- Truyện khoa học viễn tưởng là một thể loại tiểu thuyết hư cấu mang các yếu tố khoa học, thường khám phá hoặc dự đoán những hệ quả, hậu quả tiềm tàng của những đổi mới trong khoa học, xã hội và công nghệ.
2. Tác giả
Ray Bradbury Douglas (22 tháng 8 năm 1920 — 5 tháng 6 năm 2012) là một nhà văn chuyên về sáng tác các tác phẩm kinh dị, khoa học viễn tưởng, và bí ẩn người Mỹ. Nổi tiếng với cuốn tiểu thuyết 451 độ F (Fahrenheit 451, 1953) và tập hợp những câu chuyện khoa học viễn tưởng như The Martian Chronicles (1950) và Người minh họa (The Illustrated Man, 1951), Ray Bradbury là một trong những nhà văn nổi tiếng nhất thế kỷ 20 và 21 của nước Mỹ. Nhiều tác phẩm của ông đã được chuyển thể thành phim và chương trình truyền hình.
Đặc điểm của truyện khoa học viễn tưởng ( đề tài, cốt truyện, tình huống truyện, sự kiện, nhân vật, không gian, thời gian )
Khi đọc hồi kí, các em cần chú ý:
+ Tác giả viết về ai, về sự việc gì? Viết như thế nhằm mục đích gì?
+ Những yếu tố nào của văn bản cho biết tính xác thực của điều được kể?
+ Cảm xúc thái độ của người kể chuyện đối với sự việc và các nhân vật trong đó như thế nào?
- Tác giả viết về chính mình, viết về quãng đời thơ ấu của mình, tác giả viết nhằm mục đích ghi chép lại những sự việc đã xảy ra trong quá khứ và bày tỏ tâm trạng mà mình đã trải qua.
- Yếu tố tạo nên tính xác thực của văn bản đầu tiên là ở ngôi kể thứ I trực tiếp kể lại những gì bản thân đã chứng kiến ghi lại dùng cảm xúc tâm trạng của chính mình
- Ngoài ra, trong câu chuyện còn có sự có mặt của những người thân trong gia đình, như mợ Hồng, người cô cùng tham gia vào câu chuyện.
- Cảm xúc của Hồng trước sự việc người cô dùng những lời nói khinh miệt về mẹ của mình là cảm xúc nhẫn nhục, cam chịu, nhưng bức xúc và rất khó chịu.
- Cảm xúc của Hồng khi nhìn thấy mẹ và được mẹ vỗ về âu yếm là cảm xúc hân hoan, hạnh phúc ngập tràn.
- Nhớ lại những kiến thức về thơ đã học để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.
- Khi đọc hiểu bài thơ nói chung, các em cần chú ý:
+ Xác định được đề tài, chủ đề, nhân vật trữ tình, nội dung trữ tình,…(Lời của ai? Nói với ai? Nói về điều gì?,…)
+ Nhận biết và phân tích được tác dụng của các yếu tố hình thức: nhan đề, thể thơ, vần, nhịp, hình ảnh, ngôn từ, các biện pháp nghệ thuật,…trong việc thể hiện nội dung.
+ Hiểu được thông điệp mà bài thơ muốn chuyển đến người đọc và ý nghĩa của thông điệp ấy đối với cuộc sống hiện nay.
- Đọc trước văn bản Sóng; tìm hiểu thêm thông tin về nhà thơ Xuân Quỳnh.
- Đọc hiểu bài thơ:
+ Đề tài: tình yêu.
+ Chủ đề: mượn hình tượng sóng để diễn tả hình tượng tình yêu của con người.
+ Nhân vật trữ tình: người con gái đang yêu, là sự hóa thân của cái tôi trữ tình.
+ Thể thơ: thơ năm chữ
+ Nhịp điệu bài thơ Sóng: câu thơ được ngắt nhịp linh hoạt, mô phỏng cái đa dạng của nhịp sóng: 2/3; 3/1/1; 3/2.
+ Các biện pháp nghệ thuật: điệp ngữ, đối, ẩn dụ.
+ Thông điệp bài thơ: Dù tình duyên trắc trở thì hãy vẫn mạnh mẽ và vẫn khát khao như Xuân Quỳnh để đến được bến bờ tình yêu.
- Tác giả Xuân Quỳnh: (1942 – 1988) tên thật là Nguyễn Thị Xuân Quỳnh.
+ Quê quán xã La Khê, thị xã Hà Đông, Tỉnh Hà Đông, nay thuộc Quận Hà Đông, Thành phố Hà Nội. Bà là một trong những nhà thơ nữ Việt Nam với nhiều những tác phẩm thơ nổi tiếng và được nhiều người biết đến.
+ Xuân Quỳnh được xem là một trong nữ thi sĩ nổi tiếng với nhiều những bài thơ đã đi vào lòng của biết bao nhiêu thế hệ như: Thuyền và Biển, Sóng, Tiếng gà trưa, Thơ tình cuối mùa thu,…
+ Nhà thơ đã được nhà nước phong tặng Giải thưởng Nhà nước và Giải thưởng Hồ Chí Minh về những thành tựu bà đã làm cho nền văn học của nước nhà.
- Hoàn cảnh sáng tác bài Sóng: được sáng tác năm 1967 trong chuyến đi công tác vùng biển Diêm Điền. Trước khi Sóng ra đời, Xuân Quỳnh đã phải nếm trải những đổ vỡ trong tình yêu. Đây là bài thơ tiêu biểu cho hồn thơ và phong cách thơ Xuân Quỳnh. Tác phẩm được in trong tập Hoa dọc chiến hào (1968).
Chỉ ra các đặc điểm của truyện khoa học viễn tưởng trong văn bản bằng cách hoàn thành bảng sau:
| |
Đặc điểm của truyện khoa học viễn tưởng | Thể hiện trong Một ngày của Ích-chi-an |
Đề tài |
|
Tình huống |
|
Sự kiện |
|
Nhân vật |
|
Không gian |
|
Thời gian |
|
Đặc điểm của truyện khoa học viễn tưởng | Thể hiện trong Một ngày của Ích-chi-an |
Đề tài | Cuộc dạo chơi của Ích-chi-an khi xuống nước là người cá. |
Tình huống | Khi Ích-chi-an dạo chơi dưới nước bằng chiếc đuôi cá. |
Sự kiện | Các cách mà Ích-chi-an làm quen với chính đuôi cá của mình. - Những khoảnh khắc mà Ích-chi-an quan sát. Anh rong chơi với những đám cá con. - Ích-chi-an tập thể dục. |
Nhân vật | Ích-chi-an |
Không gian | Dưới biển |
Thời gian | Giả định |
- Đọc trước đoạn trích Bạch thuộc và tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Giuy Véc-nơ, một trong những người được coi là “cha đẻ” của thể loại truyện khoa học viễn tưởng.
Chỉ ra các đặc điểm của truyện khoa học viễn tưởng trong văn bản bằng cách hoàn thành bảng sau (làm vào vở):
Đặc điểm của truyện khoa học viễn tưởng | Thể hiện trong Một ngày của Ích-chi-an |
Đề tài |
|
Tình huống |
|
Sự kiện |
|
Nhân vật |
|
Không gian |
|
Thời gian |
Đặc điểm của truyện khoa học viễn tưởng | Thể hiện trong Một ngày của Ích-chi-an |
Đề tài | Khoa học thay đổi tiềm năng của con người |
Tình huống | Ích-chi-an sau cuộc phẫu thuật từ người trở thành người cá, có khả năng lặn và sống ở dưới đáy biển |
Sự kiện | - Ích-chi-an vui đùa cùng với các chú cá, thưởng thức vẻ đẹp của biển cả - Ích-chi-an vui đàu cùng các chú cá, thưởng thức vẻ đẹp của biển cả - Ích-chi-an cứu các chú cá bị sóng đánh dạt vào bờ biển sau cơn bão |
Nhân vật | Người cá Ích-chi-an có khả năng thở bằng mang, sống đưới đáy biển như một loài sinh vật |
Không gian | Dưới đáy biển, mặt biển, bờ biển |
Thời gian | Một ngày của người cá ở đáy biển |
Truyện viết về sự kiện gì? Vì sao truyện này có tính chất “viễn tưởng"?
- Truyện viết về sự kiện: nhân vật Mác bị cuốn vào trận bão cát, bị thương và suýt thì mất mạng. Anh cố sửa chữa bộ áo du hành của mình để kéo dài sự sống.
- Truyện này có tính chất “viễn tưởng" là vì kể về chuyến du hành với những vật dụng hiện đại: con tàu không gian với nhiều bộ phận tinh xảo, chịu được sức gió 150km/h; bộ đồ du hành tự làm đầy khí; đĩa vệ tinh….