Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm phổ biến ở Việt Nam do virus gây ra. Theo ước tính của WHO, hàng năm có khoảng 50.000 đến 100.000 ca mắc trên 100 quốc gia. Vậy virus là gì? Làm cách nào để phòng bệnh do virus gây ra?
Quan sát hình 29.1, em có nhận xét gì về hình dạng của virus?
Virus có nhiều hình dạng khác nhau, chủ yếu có ba dạng chính là:
- Dạng xoắn
- Dạng khối (dạng khối cầu, dạng khối đa diện)
- Dạng hỗn hợp (đầu dạng khối, đuôi dạng xoắn)
Vì sao nói virus chưa có cấu tạo tế bào điển hình? Em có đồng ý với ý kiến cho rằng virus là vật thể không sống không? Giải thích.
- Nói virus chưa có dạng cấu tạo tế bào điển hình vì:
+ Cấu trúc của virus không đủ ba thành phần chính của một tế bào (màng sinh chất, tế bào chất và nhân/vùng nhân) mà chỉ được cấu tạo từ 2 thành phần cơ bản là vỏ protein và lõi vật chất di truyền, ngoài ra một số virus có thêm vỏ ngoài.
+ Virus không có các bào quan để tự tổng hợp các chất cần thiết mà phải dựa vào vật chủ.
- Em không đồng ý với ý kiến virus là vật thể không sống. Virus là thực thể nằm trong ranh giới của vật thể sống và vật thể không sống:
+ Virus không phải là vật thể sống vì virus không có cấu tạo tế bào; virus sống kí sinh bắt buộc, chỉ có thể nhân lên trong cơ thể sinh vật khác; không có đầy đủ các quá trình sống cơ bản của một cơ thể sống.
+ Virus không phải là vật thể không sống vì khi ở trong cơ thể vật chủ chúng sẽ có thể biểu hiện các quá trình sống cơ bản như nhân lên,…
Quan sát hình 29.2 và hình 27.2 (bài 27 – chương VII), hãy phân biệt vi khuẩn và virus.
Phân biệt vi khuẩn và virus:
Đặc điểm SS | Vi khuẩn | Virus |
Có cấu tạo tế bào | Có | Không |
Sinh sản độc lập | Có | Không |
Kí sinh bắt buộc | Không | Có |
Là cơ thể sống | Có | Không |
Tự tổng hợp được các chất cần thiết | Có | Không |
Dựa trên hình dạng và cấu tạo của virus mà em đã học, quan sát các hình trong bảng, nêu tên các thành phần được chú thích trong hình và hoàn thành bảng theo mẫu sau:
Ở cả 4 đối tượng thì (1) là vỏ protein, còn (2) là Vật chất di truyền
Đọc thông tin trên, kể tên các bệnh do virus gây ra. Ngoài các bệnh đó, virus còn gây ra các bệnh nào khác mà em biết?
Một số bệnh do virus gây ra là:
- Bệnh viêm đường hô hấp cấp do virus corona gây ra
- Bệnh viêm não Nhật Bản do virus viêm não Nhật Bản gây ra
Kể tên các loại vaccine mà em biết.
- Các loại vaccine mà mình biết là:
+ Vaccine Covid-19
+ Vaccine phòng bệnh sởi
+ Vaccine phòng bệnh dại
+ Vaccine phòng bệnh uốn ván.
Em có biết mình đã từng tiêm những loại vaccine bào không? Tại sao cần tiêm phòng nhiều loại vaccine khác nhau?
- Một số loại vaccine mà trẻ em có thể được tiêm: vaccine viêm gan B, vaccine BCG phòng bệnh lao, vaccine phòng bệnh bạch hầu – ho gà – uốn ván – bại liệt – HiB, vaccine phòng bệnh sởi, vaccine phòng bệnh viêm não Nhật Bản, vaccine phòng ngừa thủy đậu, vaccine phòng bệnh sởi – quai bị – rubella,…Ngoài ra còn có tiêm ngừa virus corona
- Cần tiêm phòng nhiều loại vaccine khác nhau vì mỗi loại vaccine chỉ có tác dụng tạo ra hàng rào bảo vệ cơ thể trước sự tấn công của một hoặc một số chủng virus. Do đó, cần tiêm phòng nhiều loại vaccine để giúp cơ thể tạo ra sức đề kháng trước sự tấn công của nhiều chủng virus (tức là phòng chống được nhiểu bệnh).
Nêu cách phòng tránh các bệnh do virus gây ra
Một số biện pháp phòng chống bệnh do virus gây ra:
- Tiêm vaccine phòng bệnh: Đây là phương pháp hữu hiệu nhất để phòng ngừa các bệnh do virus gây ra. Vaccine được tạo ra từ chính những vi khuẩn, virus đã chết hoặc được làm suy yếu. Đưa vaccine vào cơ thể giúp cơ thể “làm quen” trước với mầm bệnh và tìm ra được cách đối phó với chúng. Nhờ vậy, lần tới khi tiếp xúc với mầm bệnh, cơ thể chúng ta có thể tiêu diệt chúng một cách nhanh chóng.
- Thực hiện các biện pháp phòng tránh lây lan bệnh cho cộng đồng: Tùy thuộc vào con đường lây truyền của mỗi loại bệnh mà có các biện pháp phòng tránh lây lan bệnh cho cộng động khác nhau (ví dụ bệnh lây qua đường hô hấp thì cần đeo khẩu trang, tránh tụ tập đông người,…).
- Tập thể dục nâng cao sức khỏe.
- Vệ sinh cơ thể thường xuyên.
- Giữ gìn vệ sinh môi trường sống trong sạch, tiêu diệt vật trung gian truyền bệnh ví dụ muỗi.
- Khi cây trồng đã bị bệnh do virus gây ra thì các biện pháp chữa bệnh cho cây sẽ không đạt hiệu quả. Nên phòng bệnh là phương pháp cần được thực hiện (tạo giống cây trồng sạch bệnh).
Thực hiện được các biện pháp phòng tránh bệnh do virus.
*Biện pháp:
- Đeo khẩu trang khi ra ngoài.
- Vệ sinh các bề mặt như tay nắm cửa, bàn ghế,...
- Giữ khoảng cách với người bệnh.
- Tránh những nơi quá đông người
- Tiêm vaccine phòng bệnh.
- Virus là dạng sống có kích thước vô cùng nhỏ bé, không có cấu tạo tế bào, chỉ nhân lên được trong tế bào của sinh vật sống.
- Cách phòng bệnh do virus gây ra là:
+ Tiêm vaccine phòng bệnh
+ Tiêu diệt các vật chủ trung gian truyền bệnh