Bài 5: Cộng đồng ASEAN: Từ ý tưởng đến hiện thực

Hướng dẫn giải

Ý tưởng, mục tiêu, kế hoạch xây dựng Cộng đồng ASEAN:
- Ý tưởng:

+ Khởi nguồn: Ý tưởng về một cộng đồng khu vực Đông Nam Á được thai nghén từ những năm 1960.
+ Mục tiêu: Tạo dựng một khu vực hòa bình, ổn định, thịnh vượng và phát triển.
- Mục tiêu:

+ Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC): Tạo một khu vực mậu dịch tự do, thu hút đầu tư, phát triển kinh tế.
+ Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN (APSC): Duy trì hòa bình, ổn định, hợp tác an ninh.
+ Cộng đồng Văn hóa - Xã hội ASEAN (ASCC): Thúc đẩy giao lưu văn hóa, giáo dục, du lịch, nâng cao chất lượng cuộc sống.
- Kế hoạch:

+ Tuyên ngôn ASEAN (1967): Nêu mục tiêu và nguyên tắc hoạt động của ASEAN.
+ Hiến chương ASEAN (2007): Quy định cơ cấu tổ chức và hoạt động của Cộng đồng ASEAN.
+ Kế hoạch Hành động Hà Nội (2007): Kế hoạch thực hiện Hiến chương ASEAN.
+ Kế hoạch tổng thể về Cộng đồng ASEAN 2025: Kế hoạch phát triển ASEAN đến năm 2025.
Cộng đồng ASEAN được xây dựng trên những trụ cột:
- Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC):
+ Hoàn thành Khu vực Mậu dịch Tự do ASEAN (AFTA).
+ Tăng cường kết nối kinh tế, đầu tư và thương mại nội khối.
- Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN (APSC):
+ Thúc đẩy đối thoại, hợp tác và xây dựng lòng tin về an ninh.
+ Giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình.
+ Chống khủng bố, tội phạm xuyên quốc gia.
- Cộng đồng Văn hóa - Xã hội ASEAN (ASCC):
+ Giao lưu văn hóa, giáo dục, du lịch.
+ Bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa khu vực.
+ Nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.
Những thách thức và triển vọng của Cộng đồng ASEAN:
- Thách thức:

+ Sự chênh lệch về trình độ phát triển giữa các nước thành viên.
+ Biến đổi khí hậu, dịch bệnh, an ninh mạng.
+ Cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc.
- Triển vọng:

+ Cộng đồng ASEAN ngày càng gắn kết và phát triển.
+ ASEAN đóng vai trò quan trọng trong khu vực và trên thế giới.
+ Cơ hội hợp tác và phát triển cho các nước thành viên.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

Ý tưởng xây dựng Cộng đồng ASEAN:
- Khởi nguồn: Thập niên 1960: Ý tưởng về một cộng đồng khu vực Đông Nam Á bắt đầu được thai nghén.
- Bối cảnh:
+ Chiến tranh Lạnh và sự cạnh tranh giữa các cường quốc.
+ Nhu cầu hợp tác và phát triển chung của các nước Đông Nam Á.
- Mục tiêu:

+ Tạo dựng một khu vực hòa bình, ổn định, thịnh vượng và phát triển.
+ Thúc đẩy hợp tác giữa các nước thành viên trong các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội và an ninh.
+ Nâng cao vị thế của ASEAN trên trường quốc tế.
- Nguyên tắc:

+ Tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau.
+ Không can thiệp vào nội bộ của nhau.
+ Giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình.
+ Đoàn kết và hợp tác cùng có lợi.
- Cộng đồng ASEAN được xây dựng dựa trên 3 trụ cột:

+ Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC): Mục tiêu tạo một khu vực mậu dịch tự do, thu hút đầu tư, phát triển kinh tế.
+ Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN (APSC): Mục tiêu duy trì hòa bình, ổn định, hợp tác an ninh.
+ Cộng đồng Văn hóa - Xã hội ASEAN (ASCC): Mục tiêu thúc đẩy giao lưu văn hóa, giáo dục, du lịch, nâng cao chất lượng cuộc sống.
- Ý nghĩa:

+ Cộng đồng ASEAN là một bước tiến quan trọng trong quá trình phát triển của ASEAN.
+ Thể hiện quyết tâm của các nước thành viên trong việc xây dựng một khu vực Đông Nam Á đoàn kết, gắn bó và phát triển.
+ Cộng đồng ASEAN đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hòa bình, ổn định và phát triển ở khu vực.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

Mục tiêu tổng quát:

- Xây dựng một khu vực Đông Nam Á hòa bình, ổn định, thịnh vượng và phát triển.
- Tăng cường hợp tác giữa các nước thành viên trong các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội và an ninh.
- Nâng cao vị thế của ASEAN trên trường quốc tế.
Mục tiêu cụ thể:

- Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC):

+ Tạo một khu vực mậu dịch tự do, thu hút đầu tư, phát triển kinh tế.
+ Nâng cao năng lực cạnh tranh của khu vực.
+ Thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các nước thành viên.
- Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN (APSC):

+ Duy trì hòa bình, ổn định, hợp tác an ninh.
+ Thúc đẩy đối thoại và xây dựng lòng tin giữa các nước thành viên.
+ Giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình.
+ Chống khủng bố, tội phạm xuyên quốc gia.
- Cộng đồng Văn hóa - Xã hội ASEAN (ASCC):

+ Thúc đẩy giao lưu văn hóa, giáo dục, du lịch.
+ Bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa khu vực.
+ Nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

Nét chính về kế hoạch xây dựng Cộng đồng ASEAN:
- Mục tiêu:

+ Xây dựng một khu vực Đông Nam Á hòa bình, ổn định, thịnh vượng và phát triển.
+ Tăng cường hợp tác giữa các nước thành viên trong các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội và an ninh.
+ Nâng cao vị thế của ASEAN trên trường quốc tế.
- Lộ trình:

+ Kế hoạch Hành động Hà Nội (2007): Kế hoạch thực hiện Hiến chương ASEAN.
+ Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC): Hoàn thành Khu vực Mậu dịch Tự do ASEAN (AFTA).
+ Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN (APSC): Thúc đẩy đối thoại, hợp tác và xây dựng lòng tin về an ninh.
+ Cộng đồng Văn hóa - Xã hội ASEAN (ASCC): Giao lưu văn hóa, giáo dục, du lịch.
- Thành tựu:

+ Hoàn thành AEC vào năm 2015.
+ Có nhiều tiến bộ trong hợp tác APSC và ASCC.
+ Nâng cao vị thế của ASEAN trên trường quốc tế.
- Thách thức:

+ Sự chênh lệch về trình độ phát triển giữa các nước thành viên.
+ Biến đổi khí hậu, dịch bệnh, an ninh mạng.
+ Cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc.
Khẳng định sự ra đời của Cộng đồng ASEAN đánh dấu bước phát triển mới của hợp tác khu vực ở Đông Nam Á vì:
- Tính chất:

+ Cộng đồng ASEAN là một tổ chức liên chính phủ với mức độ ràng buộc cao.
+ Có cơ cấu tổ chức chặt chẽ và hiệu quả.
+ Có các văn bản pháp lý quan trọng làm nền tảng cho hoạt động.
- Phạm vi hợp tác:

+ Hợp tác ASEAN không chỉ giới hạn trong lĩnh vực kinh tế mà còn mở rộng sang các lĩnh vực khác như văn hóa, xã hội, an ninh.
+ Có nhiều cơ chế hợp tác hiệu quả được triển khai.
- Hiệu quả:
+ Hợp tác ASEAN đã mang lại nhiều lợi ích cho các nước thành viên.
+ ASEAN đã đóng góp tích cực vào hòa bình, ổn định và phát triển ở khu vực.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

Nội dung chính của Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN (APSC):
(*) Mục tiêu:

- Duy trì hòa bình, ổn định, hợp tác an ninh.
- Thúc đẩy đối thoại và xây dựng lòng tin giữa các nước thành viên.
- Giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình.
- Chống khủng bố, tội phạm xuyên quốc gia.
(*) Lĩnh vực hợp tác:

- Chính trị:
+ Tăng cường đối thoại và tham vấn về các vấn đề chính trị, an ninh khu vực và quốc tế.
+ Thúc đẩy dân chủ, nhân quyền và pháp quyền.
+ Hợp tác trong xây dựng và củng cố các thể chế chính trị.
- An ninh:
+ Hợp tác phòng chống khủng bố, tội phạm xuyên quốc gia.
+ Giữ gìn hòa bình và an ninh trên biển.
+ Phát triển các biện pháp xây dựng lòng tin và phòng ngừa xung đột.
+ Hợp tác trong quản lý thiên tai và ứng phó với các thảm họa.
(*) Cơ chế hoạt động:

- Hội nghị Cấp cao ASEAN: Diễn đàn cấp cao nhất để thảo luận về các vấn đề chính trị và an ninh khu vực.
- Hội đồng Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN: Thúc đẩy hợp tác chính trị và an ninh giữa các nước thành viên.
- Ủy ban Thường trực ASEAN: Điều phối hoạt động hợp tác APSC.
- Các cơ quan chuyên ngành: Hỗ trợ hợp tác trong các lĩnh vực cụ thể như an ninh mạng, chống khủng bố, v.v.
Nguyên tắc chính trị cơ bản của Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN:
- Tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau.
- Không can thiệp vào nội bộ của nhau.
- Giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình.
- Đoàn kết và hợp tác cùng có lợi.
- Tôn trọng Hiến chương ASEAN và các văn bản pháp lý khác của ASEAN.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

Nội dung chính của Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC):
- Mục tiêu:

+ Tạo ra một khu vực mậu dịch tự do, thu hút đầu tư, phát triển kinh tế.
+ Nâng cao năng lực cạnh tranh của khu vực.
+ Thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các nước thành viên.
- Thành tựu:

+ Hoàn thành Khu vực Mậu dịch Tự do ASEAN (AFTA) vào năm 2015.
+ Thu hút nhiều đầu tư nước ngoài trực tiếp (FDI).
+ Thúc đẩy thương mại nội khối ASEAN tăng trưởng mạnh mẽ.
- Lĩnh vực hợp tác:

+ Hàng hóa:
Mở rộng thị trường cho hàng hóa ASEAN.
Giảm thuế quan và các rào cản thương mại.
Thống nhất các tiêu chuẩn và quy định kỹ thuật.
+ Dịch vụ:
Mở cửa thị trường dịch vụ.
Cung cấp dịch vụ xuyên biên giới.
+ Đầu tư:
Tạo môi trường đầu tư thuận lợi.
Khuyến khích đầu tư trong khu vực.
+ Hợp tác kinh tế:
Phát triển các ngành công nghiệp hỗ trợ.
Nâng cao năng lực cạnh tranh của khu vực.
- Cơ chế hoạt động:

+ Hội nghị Cấp cao ASEAN: Diễn đàn cấp cao nhất để thảo luận về các vấn đề kinh tế khu vực.
+ Hội đồng Bộ trưởng Kinh tế ASEAN: Thúc đẩy hợp tác kinh tế giữa các nước thành viên.
+ Ủy ban Thường trực ASEAN: Điều phối hoạt động hợp tác AEC.
+ Các cơ quan chuyên ngành: Hỗ trợ hợp tác trong các lĩnh vực cụ thể như thương mại, đầu tư, v.v.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

Nội dung chính của Cộng đồng Văn hóa - Xã hội ASEAN (ASCC):
(*) Mục tiêu:

- Thúc đẩy giao lưu văn hóa, giáo dục, du lịch.
- Bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa khu vực.
- Nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.
(*) Lĩnh vực hợp tác:

- Văn hóa:
+ Giao lưu văn hóa, nghệ thuật, thể thao.
+ Bảo tồn di sản văn hóa.
+ Thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực thông tin và truyền thông.
- Giáo dục:
+ Nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo.
+ Phát triển nguồn nhân lực.
+ Thúc đẩy trao đổi sinh viên, học giả.
- Xã hội:
+ Nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.
+ Phát triển xã hội bền vững.
+ Xóa đói giảm nghèo.
+ Bảo vệ môi trường.
+ Nâng cao nhận thức về HIV/AIDS, ma túy và các vấn đề xã hội khác.
(*) Cơ chế hoạt động:

- Hội nghị Cấp cao ASEAN: Diễn đàn cấp cao nhất để thảo luận về các vấn đề văn hóa và xã hội khu vực.
- Hội đồng Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN: Thúc đẩy hợp tác văn hóa và xã hội giữa các nước thành viên.
- Ủy ban Thường trực ASEAN: Điều phối hoạt động hợp tác ASCC.
- Các cơ quan chuyên ngành: Hỗ trợ hợp tác trong các lĩnh vực cụ thể như giáo dục, y tế, lao động, v.v.
(*) Một số thành tựu:

- Hoàn thành Kế hoạch Hành động ASCC 2009-2015.
- Thông qua Kế hoạch Hành động ASCC 2016-2025.
- Có nhiều tiến bộ trong hợp tác văn hóa, giáo dục, du lịch.
- Nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

Thách thức và triển vọng của Cộng đồng ASEAN:
(*) Thách thức:

- Chênh lệch phát triển:

+ Sự khác biệt về trình độ kinh tế, văn hóa, xã hội giữa các nước thành viên.
+ Ví dụ: Brunei và Myanmar có GDP bình quân đầu người chênh lệch gấp 20 lần.
- Biến đổi khí hậu, dịch bệnh, an ninh mạng:

+ Tác động tiêu cực đến môi trường, kinh tế và xã hội.
+ Ví dụ: Đại dịch COVID-19 đã gây thiệt hại nặng nề cho nền kinh tế khu vực.
- Cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc:

+ Có thể dẫn đến bất ổn khu vực.
+ Ví dụ: Cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc ở Biển Đông.
- Khả năng thực thi các cam kết:

+ Một số nước thành viên còn thiếu quyết tâm trong việc thực hiện các cam kết chung.
+ Ví dụ: Việc thực hiện Hiến chương ASEAN còn nhiều hạn chế.

(*) Triển vọng:

- Cộng đồng ASEAN ngày càng gắn kết và phát triển:

+ Nâng cao vị thế của ASEAN trên trường quốc tế.
+ Ví dụ: ASEAN là đối tác quan trọng của nhiều nước và tổ chức quốc tế.
- Cơ hội hợp tác và phát triển cho các nước thành viên:

+ Thu hút đầu tư, thúc đẩy kinh tế, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.
+ Ví dụ: AEC đã góp phần thúc đẩy thương mại nội khối ASEAN tăng trưởng mạnh mẽ.
- Góp phần vào hòa bình, ổn định và phát triển ở khu vực:

+ ASEAN đóng vai trò trung tâm trong các cơ chế hợp tác khu vực.
+ Ví dụ: ASEAN là chủ trì các Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF).
Ví dụ minh họa:

Năm 2023, ASEAN đã thành công trong việc tổ chức Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 42 và các Hội nghị cấp cao liên quan.
Đây là minh chứng cho sự đoàn kết, gắn bó và vai trò ngày càng tăng của ASEAN trong khu vực và trên thế giới.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

Năm	Sự kiện	Ý nghĩa
1967	Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á đã được thành lập tại Băng Cốc(Thái Lan) với sự tham gia của năm nước:In-đô-nê-xi-a,Phi-líp pin,Xin-ga-po và Thái Lan.	Việc thành lập ASEAN (Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á) năm 1967 mang lại ý nghĩa lớn nhất là việc tạo ra một cộng đồng hợp tác chính trị và kinh tế giữa các quốc gia Đông Nam Á.
1976	Hội nghị cấp cao họp tại Bali (Indonesia) ký Hiệp ước thân thiện và hợp tác ở Đông Nam Á (Hiệp ước Bali)	Hiệp ước Bali, ký kết vào năm 1976, có ý nghĩa lớn nhất trong việc tạo ra Cộng đồng ASEAN (ACC - ASEAN Concord), một khía cạnh quan trọng của quá trình hình thành và phát triển của ASEAN (Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á).
1999	Campuchia gia nhập ASEAN.	Mở rộng phạm vi hợp tác và đối tác, thúc đẩy hòa bình và an ninh khu vực, ...
2007	Lãnh đạo các nước ASEAN đã ký bản Hiến chương ASEAN	Hiến chương ASEAN ra đời là việc cung cấp một cơ sở pháp lý chính thức và đồng nhất cho sự hợp tác và phát triển của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).
2015	Cộng đồng ASEAN được thành lập.	Sự ra đời của cộng đồng ASEAN đánh dấu bước phát triển mới của hợp tác khu vực ở Đông Nam Á.

(Trả lời bởi datcoder)

Hướng dẫn giải

Quyết định xây dựng Cộng đồng ASEAN được các nhà lãnh đạo thông qua tại hội nghị cấp cao ASEAN 9 (Bali, Indonesia tháng 10/2003) với 3 trụ cột: Cộng đồng Chính trị-  An ninh ASEAN (APSC), Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) và Cộng đồng Văn hóa-Xã hội ASEAN (ASCC).

Cộng đồng Chính trị-An ninh ASEAN (APSC) nhằm duy trì và tăng cường an ninh, hòa bình và ổn định, tăng khả năng của ASEAN tự bảo đảm an ninh khu vực. Hợp tác trong khuôn khổ APSC bao gồm hợp tác kiến tạo một nền an ninh toàn diện ở khu vực, ứng phó với các thách thức phi truyền thống, như tội phạm xuyên quốc gia, khủng bố, ứng phó thiên tai khẩn cấp và hợp tác về an ninh hàng hải... ASEAN khẳng định không hướng tới hình thành liên minh quân sự ở khu vực, hoặc một khối phòng thủ chung; các nước thành viên có quyền tự do theo đuổi chính sách đối ngoại riêng cũng như bố trí phòng thủ riêng của mình.
Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) có sứ mệnh nhằm tạo dựng: i) Một thị trường chung và cơ sở sản xuất thống nhất; ii) Một khu vực có sức cạnh tranh; iii) Phát triển đồng đều; iv) Hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu. 

Cộng đồng Văn hóa- Xã hội ASEAN (ASCC) nhằm gắn bó chặt chẽ các nước Đông Nam Á trong một cộng đồng gắn kết, phát triển đồng đều, hòa hợp, với các “xã hội quan tâm và chia sẻ”. Cộng đồng văn hóa xã hội có 4 thành tố: (1) Xây dựng cộng đồng các xã hội đùm bọc lẫn nhau; (2) Điều tiết những ảnh hưởng về mặt xã hội của các liên kết kinh tế; (3) Đảm bảo tính bền vững của môi trường (4) Tăng cường nền tảng gắn kết xã hội của khu vực.

(Trả lời bởi datcoder)