- Sự kiện đánh dấu bước phát triển nhảy vọt của cách mạng Miền Nam từ thế giữ gìn lực lượng sang thế tiến công là phong trào “Đồng khởi”
- Hoàn cảnh: Trong những năm 1957 - 1959 Mỹ - Diệm tăng cường khủng bố, đàn áp, giết hại nhiều người vô tội. Trước tình hình đó, Hội nghị TW Đảng lần thứ 15 (đầu năm 1959) đã xác định con đường cơ bản của cách mạng miền Nam là khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân ... đã làm bùng lên ngọn lửa đấu tranh của nhân dân miền Nam
- Diễn biến:
+ Thực hiện Nghị quyết của Đảng, phong trào nổi dậy của quần chúng từ chỗ lẻ tẻ ở từng địa phương như ở Vĩnh Thạnh (Bình Định), Bắc Ái (Ninh Thuận) tháng 02/1959, Trà Bồng (Quảng Ngãi) tháng 08/1959. Sau đó lan rộng ra khắp miền Nam tạo thành cao trào cách mạng với cuộc "Đồng khởi" tiêu biểu ở Bến Tre.
+ 17/01/1960 dưới sự lãnh đạo của Tỉnh uỷ Bến Tre, nhân dân các xã Định Thủy, Phước Hiệp, Bình Khánh thuộc huyện Mỏ Cày với các loại vũ khí có trong tay đã đồng loạt nổi dậy đánh đồn bốt, diệt ác ôn, giải tán chính quyền địch. Từ 3 xã điểm cuộc nổi dậy lan ra toàn huyện Mỏ Cày và tỉnh Bến Tre.
+ Từ Bến Tre, phong trào "Đồng khởi" lan ra khắp Nam Bộ, Tây Nguyên và một số nơi ở miền Trung Trung Bộ.
- Kết quả: Phong trào "Đồng khởi" đã phá vỡ từng mảng lớn chính quyền địch ở thôn xã, UBND tự quản được thành lập, lực lượng vũ trang nhân dân ra đời và phát triển, ruộng đất của địa chủ cường hào bị tịch thu đem chia cho dân nghèo
- Ý nghĩa:
+ “Đồng khởi” đã giáng đòn nặng nề vào chính sách thực dân mới của Mỹ ở miền Nam, làm lung lay tận gốc chính quyền tay sai Ngô Đình Diệm.
+ "Đồng khởi" thắng lợi, đánh dấu bước phát triển nhảy vọt của cách mạng miền Nam từ thế giữ gìn lực lượng sang thế tiến công.
+ Từ trong khí thế đó, Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam ra đời (20/12/1960)
phong trào “Đồng khởi” (1959-1960) đã chuyển cách mạng miền Nam nước ta từ thế giữ gìn lực lượng sang thế tiến công.
Mỹ xâm lược miền Nam Việt Nam, dựng lên chính quyền Ngô Đình Diệm, âm m-u chia cắt lâu dài đất nước ta, biến miền Nam thành thuộc địa kiểu mới và căn cứ quân sự của Mỹ. Thực hiện chính sách “tố cộng”, “diệt cộng”, “luật 10-59”, “cải cách điền địa”, lập “khu dinh điền”, “khu trù mật”…Mỹ Diệm đã kìm kẹp, bóc lột và đàn áp khốc liệt, phong trào cách mạng miền Nam bị tổn thất nặng nề.
Cách mạng miền Nam chuyển từ cuộc đấu tranh vũ trang chống Pháp sang đấu tranh chính trị chống Mỹ Diệm để củng cố hoà bình, giữ gìn lực lượng cách mạng. Phong trào đấu tranh của quần chúng chống “tố cộng”, “diệt cộng”, đòi thi hành Hiệp định Giơnevơ, đòi hoà bình, dân chủ…, đã đi từ đấu tranh chính trị đến kết hợp với đấu tranh vũ trang tự vệ.
Hội nghị lần thứ 15 Ban Chấp hành Trung ương Đảng xác định con đường phát triển cơ bản của cách mạng miền Nam là khởi nghĩa giành chính quyền bằng lực l-ợng chính trị của quần chúng là chủ yếu, kết hợp với lực lượng vũ trang.
– Phong trào “Đồng khởi” rộng lớn, tiêu biểu là khởi nghĩa Trà Bồng và nổi dậy ở Bến Tre. Đến năm 1960 ở hàng trăm xã thôn chính quyền địch tan rã, chính quyền cách mạng được hình thành.
– Phong trào “Đồng khởi” đã đưa tới sự ra đời của Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam (20/1/1960), thành lập Trung ương cục miền Nam, Quân giải phóng miền Nam. “Đồng khởi” đã làm lung lay chính quyền Ngô Đình Diệm và giáng một đòn nặng nề vào chính sách thực dân kiểu mới của Mỹ.
Như vậy, cách mạng miền Nam đã từ đấu tranh chính trị giữ gìn lực lượng tiến dần lên đấu tranh chính trị kết hợp với đấu tranh vũ trang, khởi nghĩa giành quyền làm chủ, phát triển thành chiến tranh cách mạng.
