=> Gợi ý:
* Những thiết bị vốn có của chiếc xe, vì hiện thực ác liệt của chiến tranh,đã trở nên "không có":
+Không có kính không phải vì xe không có kính
Bom giật bom rung kính vỡ đi rồi
+Không có kính, rồi xe không có đèn,
Không có mui xe, thùng xe có xước.
* Từ không có những thiết bị này dẫn đến:
- "Cái có" của sự gian khổ người lính:
+Không có kính, ừ thì có bụi,
+Không có kính, ừ thì ướt áo.
- "Cái có" của thiên nhiên đầy chất thơ:
+Thấy sao trời và đột ngột cánh chim
Như sa như ùa vào buồng lái.
- "Cái có" của tình đồng đội, vô tư, ngang tàng mà thật đẹp:
+Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới
Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi.
* Nhưng vượt lên trên tất cả, vượt qua cái thiếu thốn, "cái không" đã làm nổi bật lên "cái có" đẹp đẽ của tinh thần yêu nước và lòng quả cảm của người lính lái xe: "Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước - Chỉ cần trong xe có một trái tim".
* "Cái không" và "cái có" là một cách cấu tạo tứ thơ độc đáo ở "Bài thơ về tiểu đội xe không kính", gợi nên nhiều liên tưởng bất ngờ, thú vị.
Trong bài thơ Bài thơ về tiểu đội xe không kính, tác giả Phạm Tiến Duật đã xây dựng nên những cái không và cái có, từ đó tạo ra cho chúng mối quan hệ kết nối vô cùng hài hòa, độc đáo đã tạo nên sự hấp dẫn cho bài thơ.
Trước hết, cái có được tác giả thể hiện ở hình ảnh của những chiếc. Những chiếc xe này vố có đầy đủ những thiết bị tối thiểu phục vụ cho những người lính lái xe khi làm nhiệm vụ vận chuyển hàng tiếp viện vào chiến trường miền Nam. Nhưng do mưa bom bão đạn của kẻ thù mà những thiết bị, phụ kiện vốn có của xe này trở thành không còn nguyên vẹn, hoặc mất đi hoàn toàn:
“Không có kính rồi xe không có đèn
Không có mùi rồi thùng xe có xước
Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước
Chỉ cần trong xe có một trái tim”
Cũng từ những cái không này của những chiếc xe đã tạo ra những bất lợi, khó khăn, gian khổ của những người lính khi thực hiện nhiệm vụ của mình. Họ không chỉ bị gió lùa làm cay đôi mắt, bị bụi đất nơi chiến trường phủ trắng mái đầu xanh, rồi bị những vật trở ngại trên đường lùa vào buồn lái:
“Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng
Thấy con đường chạy thẳng vào tim
Thấy sao trời và đột ngột cánh chim
Như sa như ùa vào buồng lái”
Nhưng trong cái khó khăn ấy, tinh thần quyết tâm cùng tình đồng đội đồng chí vẫn hiện lên thật đẹp, thật đáng trân trọng. Họ cùng nhau vượt qua những khó khăn, mất mát để những giờ giải lao họ cùng nhau phì phèo điếu thuốc cùng cười vui về những mái đầu đẹp. Rồi gặp những người đồng chí của mình trên đường họ vui vẻ bắt tay đầy ấm áp:
“Gặp bạn bè suốt dọc đường đi tới
Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi”
Vượt lên mọi khó khăn, gian khổ, vượt qua những cái thiếu thốn của hoàn cảnh làm việc cùng không khí bạo tàn của chiến tranh. Những “cái không” đã làm sáng lên vẻ đẹp tinh thần cùng lí tưởng cao đẹp, tấm lòng kiên định, quả cảm của những người lính lái xe:
“Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước
Chỉ cần trong xe có một trái tim
Chính cái không và cái có được nhà thơ tạo ra trong sự liên kết đặc biệt, có tác dụng hỗ trợ,làm nổi bật nhau đã tạo nên nét hấp dẫn đặc biệt cho bài thơ Bài thơ về tiểu đội xe không kính.
